Baskija
Ovaj članak ili neki od njegovih odlomaka nije dovoljno potkrijepljen izvorima (literatura, veb-sajtovi ili drugi izvori). |
- Ovo je članak o historijskom regionu Baskiji, u kojoj prebivaju Baski. Za Autonomnu zajednicu Španije, Baskiju, pogledajte članak Baskija (autonomna zajednica). Za francuski dio Baskije pogledajte članak Sjeverna Baskija.
Baskija (Baskijski: Euskal Herria) je historijski region u zapadnim Pirinejima. Administrativno je podjeljen između Španije i Francuske.
Baskija Euskal Herria |
||||||
---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||
Himna: Nema |
||||||
Glavni grad | Pamplona |
|||||
Službeni jezik | baskijski, francuski, španski | |||||
Državno uređenje | ||||||
• Nije nezavisna država |
- | |||||
• Nije nezavisna država |
- | |||||
Zakonodavstvo | ||||||
Nezavisnost | Nije nezavisna država | |||||
Površina | ||||||
• Ukupno |
20 947,2 km2 (-) | |||||
0 | ||||||
Stanovništvo | ||||||
• Ukupno |
2 902 962 (-) | |||||
• Gustoća |
138,6/km2 | |||||
Valuta | Euro | |||||
Vremenska zona | +1, ljeti +2 | |||||
Pozivni broj | Nema | |||||
Internetska domena | Nema |
Historija
urediBaskija je kontinuirano naseljena od kasnog paleozoika. Za vrijeme Rimskog carstva Baskija je bila podjeljena između različitih plemena i činila je veću etničku cjelinu zajedno sa Akvitanijom u današnjoj južnoj Francuskoj.
Rimsko prisustvo se primjećuje jedino u cestovnoj mreži i nekoliko manjih gradova. Pamplona je osnovana od strane rimskog generala Pompeja koji ju je koristio za njegove kampanje protiv Sertoriusa.
Sredinom 3. vijeka, Baskijci na obje strane Pireneja revoltiraju protiv Rimljana i njihove teritorije postaje više manje nezavisne.
Na sjeveru kneževina Vasconia uspješno se odbranjuje od Vizigotskih napada. Borbe između mura, Akvitanije i Franaka dovode nezavisnot Vasconia do kraja i ona biva anektirana od strane Franaka.
Na jugu, kraljevina Pamplona, kasnije Navara obuhvata djelove Baskije i južno i sjeverno od Pirineja. Kraljevina doživljava svoj zenit za vrijeme Sanche III (985. - 1035.). U to vrijema Navara obuhvata gotovo cjelu Baskiju, Kastilju i Aragon.
Vlada
urediBaskija je historijska regija i nema političko tijelo koje upravlja cijelom teritorijom.
Političke podjele
urediPrema baskijskim tradicijama Baskija je podjeljena na sedam tradicionalnih regiona. Četiri južna regiona formiraju južnu zonu (Baskijski: Hegoalde) dok tri sjeverna formiraju sjevernu zonu (Baskijski: Iparralde). Sjeverna zona administrativno pripada Francuskoj dok južna zona administrativno pripada Španiji.
Španska Baskija je administrativno podjeljena u dva dijela. Prvi dio čini Baskijska zemlja, administrativni region koji zahvata regione Araba, Gipuzkoa i Bizkaia. Glavni grad ovog administrativnog tijela nalazi se u Gasteizu (španski: Vitoria). Drugi dio španske Baskije čini Naffaroa (španski: Navarra) koji zahvata region Nafarroa. Ova podjela španskog dijela Baskije na dva dijela je osuđena od strane baskijskih nacionalista ali ima podršku stanovništva u Nafarroi.
Oba dijela uživaju visok stepen autonomije. Zdravstvo, školstvo, privreda i socijalni se nalaze u nadležnosti Baskijske zemlje i Naffaroe. Za razliku od ostalih autonomnih regiona u Španiji ova dva regiona vrše i ubiranje i administraciju poreza. Baskijska zemlja također ima u nadležnosti i vlastite policijske snage.
Francuska Baskija se nalazi u administrativnom jedinici Pyrénées-Atlantiques. Pored tri baskijske provincije Pyrénées-Atlantiques sadrži i dijelove bez baskijskog stanovništva. Baskijski nacionalisti predlažu podjelu ove administrativne jedinice na dva dijela gdje bi jedan dio bio čisto baskijski. Pored baskijskog i francuskog i gaskonjski je zvanični jezik u Pyrénées-Atlantiques. Za razliku od baskijskih regiona u Španiji Pyrénées-Atlantiques ne uživa neku veću autonomiju u odnosu na centralnu vlast u Parizu.
Južna zona
uredi- Araba (španski: Álava)
- Gipuzkoa (španski: Guipúzcoa)
- Nafarroa (španski: Navarra)
- Bizkaia (španski: Vizcaya)
Sjeverna zona
uredi- Behe Nafarroa / Nafarroa Behea (francuski: Basse-Navarre)
- Lapurdi (francuski: Labourd)
- Zuberoa (francuski: Soule)
Geografija
urediRegion | Površina (km2) | Glavni grad | Broj općina |
---|---|---|---|
Baskija | 20.947,2 | Pamplona | 683 |
Araba | 3.316,9 | Vitoria-Gasteiz | 53 |
Bizkaia | 2.236,7 | Bilbao (baskijski: Bilbo) | 112 |
Gipuzkoa | 1.980,3 | San Sebastian (baskijski: Donostia) | 88 |
Lapurdi | 855,7 | Baiona | 41 |
Nafarroa Beherea | 1.322,1 | Donibane Garazi | 74 |
Nafarroa Garaia | 10.421,0 | Pamplona (baskijski: Iruñea) | 272 |
Zuberoa | 814,5 | Maule | 43 |
Privreda
urediOvaj odlomak potrebno je proširiti. |
Stanovništvo
urediPrema popisima iz 1999. i 2001. godine Baskija ima 2 902 962 stanovnika. Južni dio je pretežno naseljen baskijcima i špancima dok je sjeverni dio naseljavaju baskijci i francuzi.
Region | Popis vršen | Broj stanovnika | Broj stanovnika (u %) | Gustoća | Muškarci | Žene |
---|---|---|---|---|---|---|
Baskija | 20011 | 2.902.962 | 100% | 138,6 | 1.421.132 | 1.481.830 |
Araba | 2001 | 287.928 | 9,9 | 86,8 | 142.892 | 145.036 |
Bizkaia | 2001 | 1.123.002 | 38,7 | 502,1 | 545.744 | 577.258 |
Gipuzkoa | 2001 | 673.563 | 23,2 | 340,1 | 330.288 | 343.275 |
Lapurdi | 1999 | 219.029 | 7,6 | 256,0 | 103.548 | 115.481 |
Nafarroa Beherea | 1999 | 28.076 | 1,0 | 21,2 | 14.210 | 13.866 |
Nafarroa Garaia | 2001 | 555.829 | 19,2 | 53,3 | 276.629 | 279.200 |
Zuberoa | 1999 | 15.535 | 0,5 | 19,1 | 7.821 | 7.714 |
Kultura
urediOvaj odlomak potrebno je proširiti. |
Također pogledajte
urediVanjski linkovi
urediOvaj odlomak potrebno je proširiti. |