Aérospatiale Alouette III
Aérospatiale Alouette III je jednomotorni laki helikopter kojeg je proizvodio francuski Sud Aviation, kasnije Aérospatiale. Pod licencom se proizvodio u Rumuniji kao IAR 316 i još uvijek se proizvodi u Indiji kao HAL Chetak.
| SA 316 / SA 319 Alouette III | |
|---|---|
 Alouette III Holandskog ratnog zrakoplovstva | |
| Proizvođač | Aérospatiale |
| Prvi let | 28. februar 1959. |
| Glavni korisnik | Francuska Indija Portugal |
| Proizveden | 1961-1985 (još uvijek se proizvodi u Indiji) |
| Broj napravljenih | 2000+ |
| Varijante | IAR 316 |
Razvoj
urediPrvi prototip SE 3160 prvi je put poletio 28. februara 1959. Prva verzija SA316a ulazi u proizvodnju 1961. i ostaje u proizvodnji do 1968, kada se zamijenjuje verzijom 316b verzijom. Posljednji Alouette III francuskoj vojsci je isporučen 1985.
Više od 500 helikoptera je proizvedeno pod licencom u Rumuniji, Indiji i Švicarskoj. Hindustan Aeronautics (HAL) je svoje primjerke označavao kao HAL Chetak. Indija je proizvela više od 300 komada, te se tamo ovaj helikopter još uvijek proizvodi, ali u manjoj količini. Također se proizvodio pod licencom ili sastavljao u Rumuniji od strane firme IAR, u Švicarskoj F+W Emmen, te u Holandiji Fokker i Lichtwerk.
Broj proizvedenih primjeraka po zemljama proizvodnje:
Operativna upotreba
urediArgentina
uredi
Argentina je za potrebe mornaričke avijacije kupila 14 helikoptera. Jedan holikopter je bio na ratnom brodu ARA General Belgrano koji je potopljen torpedom od strane britanske podmornice HMS Conqueror tokom Folklandskog rata. Zadnji Alouette III je svečano povučen iz upotrebe 2. decembra 2010.[1]
Australija
urediOd 1964. do 1967. Australiji su bila isporučena tri Alouettea III, a korišteni su od strane australskkog ratnog zrakoplovstva.
Belgija
urediRatno zrakoplovstvo/mornarica: 3 helikoptera Alouette III.
Čile
urediČileanska ratna mornarica je naručila 10 hellikoptera 1977. Helikopteri su isporučeni do sredine 1978. Helikoperi su bili opremljeni radarom, raketama, mitraljezima i jedim lakim torpedom. Tokom upotrebe bio je oštećen samo jedan SA 316b helikopter prilikom treninga, ali je kasnije popravljen i vraćen u operativnu upotrebu. Svih 10 helikoptera je bilo u aktivnoj upotrebi do kraja 1980-ih, kad su zamijenjeni helikopterima SA 532 Super Puma.
Danska
urediDanskoj je isporučeno 8 helikoptera od 1962. do 1967, a korišteni su za akcije traženja i spašavanja (SAR) te izviđanje. Zamijenjeni su 1982. britanskim helikoperima Westland Lynx.
Francuska
uredi
Alouette III u upotrebu u francuskim oružanim snagama ulazi 1960, a 1961. vojska naručuje 50 helikoptera Alouette III.
U junu 1960. Alouette III je poletio s sedam ljudi i sletio na Mont Blanc u francuskim Alpima na nadmorskoj visini od 4810 m, što je dotad bila najveća visina na koju je helikopter uzletio.[2] Helikopter je također uzletio na nadmorsku visinu od 6004 m na Himalajima s dva člana posade i teretom od 250 kg.
U junu 2004. Alouette III je povučen iz upotrebe u francuskom ratnom zrakoplovstvu, nakon 32 godine uspješne službe, te je zamijenjen sa Eurocopter AS355 helikopterom.
Francuska mornarica i dalje koristi Alouette III za traganje i spašavanje i u logističkim misijama.
Indija
urediIndija je proizvela više od 300 komada, te se tamo ovaj helikopter još uvijek proizvodi kao HAL Chetak, ali u manjoj količini. Postepeno se zamijenjuje sa HAL Dhruv helikopterom.
Irska
urediIrski zračni korpus je koristio Alouette III helikoptere od 1963. do 2007. Većinu tog vremena bili su jedini helikopteri u zračnom korpusu. Irski Alouette III su napravili više od 77.000 letećih sati, sudjelovali u 1.717 misija traganja i spašavanja, spasili 542 života.[3]
JAR
urediAlouette III je letio više od 44 godine i više od 346.000 sati u južnoafričkom ratnom zrakoplovstvu, naročito tokom pograničnog rata s Angolom. Helikopter je konačno povučen iz upotrebe u junu 2006.[4]
Pakistan
urediPakistan je kupio 35 helikoptera Alouette III, te ih koristio tokom Indijsko-pakistanskog rata 1971.[5]
Portugal
uredi
Portugal je bio prva zemlja koja je upotrijebila Alouette III u borbi. Godine 1963, tokom kolonijalnih ratova u Mozambiku, Angoli i Portugalskoj Gvineji, Alouette III se postepeno počinje upotrebljavati. Osim standardne verzije Portugalci su koristili i naoružanu verziju s MG 151 topom 20 mm.
Portugalci su obično napade vršili u formacijama s 5-6 helikoptera. Svaki helikopter je obično nosio po 5 padobranaca ili komandosa koji bi iskakali iz helikoptera kada bio on bio na visini 2-3 metra iznad tla, što je postalo poznatom slikom rata.
Alouette III helikopteri se još uvijek nalaze u upotrebi portugalskih zračnih snaga, s njima se služi akrobatski tim Rotores de Portugal.
Verzije
uredi- SA-316a - prva verzija. Prvobitna oznaka bila je SE-3160.
- SA-316b - snažniji rotorski sistem u odnosu na A verziju kako bi mogla podizati teže terete. Prvi put poletjela 27. juna 1968.
- HAL Chetak - SA-316B licencno napravljen u Indiji.
- IAR-316 - SA-316B licencno napravljen u Rumuniji.
- SA-316c - verzija pokretana s Turbomeca Artouste IIID. Izrađen mali broj.
- SA-319b - verzija pokretana s Turbomeca Astazou XIV. Probni let izveden 1967. U serijsku proizvodnju ulazi kao SA-319b Alouette III Astazou.
- Atlas XH-1 Alpha - južnoafrički projekt borbenog helikoptera temeljen na Alouetteu III.
Korisnici
urediAktivni vojni korisnici
uredi
Bivši vojni korisnici
uredi
Albanija
Argentina
Bangladeš
Čile
Danska
Dominikanska Republika
Ekvador
Gvineja
Gvineja-Bisau
Hong Kong
Irak
Irska
Jordan
Jugoslavija
Južnoafrička Republika
Južni Vijetnam
Liban
Libija
Madagaskar
Malavi
Maroko
Meksiko
Mjanmar
Mozambik
Nikaragva
Peru
Rodezija
Ruanda
El Salvador
Saudijska Arabija
Sejšeli
Singapur
Španija
Švicarska
UAE
Venecuela
Zair
| Osobine | Podaci |
|---|---|
| Godina produkcije | 1961– |
| Firma | Sud Aviation/Aérospatiale |
| Raspon rotora | 11,20 m |
| Dužina | 10,03 m |
| Visina | 3,00 m |
| Površina kruga rotora | 95,38 m2 |
| Težina (prazan) | 1.100 kg |
| Mogući tovar | - |
| Težina (maksimalna pri startu) | 2.100 kg |
| Putnici | 5 |
| Posada | 2 |
| Brzina | 210 km/h |
| Visina leta | 3.200 m |
| Dužina leta | 540 km |
| Pogon | 1*Turbomeca Artouste IIIB |
| Snaga | 649 kW (870 KS) |
| Naoružanje | ovisno o vrsti upotrebe |
Reference
uredi- ^ "Arhivirana kopija". Arhivirano s originala, 8. 12. 2010. Pristupljeno 23. 3. 2015.CS1 održavanje: arhivirana kopija u naslovu (link)
- ^ Donald, str. 22.
- ^ "Arhivirana kopija". Arhivirano s originala, 3. 3. 2016. Pristupljeno 23. 3. 2015.CS1 održavanje: arhivirana kopija u naslovu (link)
- ^ http://www.saairforce.co.za/news-and-events/586/alouette-iii-final-flight
- ^ "Arhivirana kopija". Arhivirano s originala, 3. 5. 2006. Pristupljeno 23. 3. 2015.CS1 održavanje: arhivirana kopija u naslovu (link)
- ^ Taylor 1976, str. 39.
