Šerefudinova Bijela džamija
Šerefudinova Bijela džamija je džamija u Visokom. Ima veliku arhitektonsku važnost za grad i okolinu. Arhitekt džamije je Zlatko Ugljen. Prvi put je izgrađena 1477. godine, a sadašnji izgled je nakon potpune rekonstrukcije dobila 1980. godine.[1] Najbitnija nagrada je došla 1983. godine, kada je djelo Zlatka Ugljena dobilo prestižnu Aga Khanovu nagradu za arhitekturu.[2] Stručnjaci su nagradili Šerefudinovu džamiju zbog njene upadljivosti, stvaralaštva i sjajnosti, kao i zbog njene originalnosti i novih pristupa u gradnji.[2] U 2007. godini dobila je još jedno bitno priznanje od Društva mađarskih arhitekta, koji su ocijenili da je Bijela džamija u Visokom među tri najbolje dizajnirana sakralna prostora u Evropi.[3][4]
| Šerefudinova Bijela džamija | |
|---|---|
 Šerefudinova Bijela džamija | |
| Osnovne informacije | |
| Lokacija |  Visoko |
| Religija | Islam |
| Država | Bosna i Hercegovina |
| Oznaka baštine | Dobitnica Aga Khanove nagrade za arhitekturu |
| Arhitektonski opis | |
| Arhitekt(i) | Zlatko Ugljen |
| Arhitektonski tip | Džamija |
| Specifikacije | |
| Kupole | 1 |
| Munare | 1 |
Historija
uredi
Prema historičaru Hamdiji Kreševljakoviću koji tvrdi da je prije Ajasbegove vakufname iz 1477. godine Visoko već moralo imati jednu džamiju, jer u islamskom svijetu nisu podizani hamami i mektebi prije džamije, odnosno bez džamije, to znači da se sa sigurnošću može prihvatiti pretpostavka da je prva džamija u Visokom podignuta prije 500 godina. Nije isključeno da obnova Šerefudinove džamije dolazi nakon ravno 500 godina njenog postojanja. Jer, prema nekim mišljenima Šerefudinova je i najstarija džamija u Visokom.
Najstarije džamije u Visokom su Pertačka i Šerefudinova ("Čaršijska"). Podijeljena su mišljenja o tome koja je od njih starija, ali to istovremeno navodi na zaključak da su otprilike približne starosti. Pošto nema pisanih dokaza o tome ko je i kada podizao visočke džamije, to se ni za jednu sigurno ne zna datum gradnje niti njen hajir-sahibija.
Plan, struktura i materijali
urediDžamija se sastoji iz pet funkcionalnih dijelova:
- Pristupni prostor i dvorište
- Glavni unutrašnji prostor
- Produženje glavnog prostora
- Groblje
- Minaret
Središnji dio džamije je napravljen za molitvu i ostale vjerske aktivnosti kao što su razgovori i hutbe. Molitva se vrši u produženom dijelu. Produženi dio se sastoji od malog auditorija i ureda. Tradicionalno, kod bosanskih džamija, groblje služi kao tampon između džamije i ostalih zgrada u blizini, ali kod ove džamije groblje je izolirano. Zlatko Ugljen je iskoristio tradicionalni raspored bosanskih džamija koje se sastoje od dvorišta koje vodi do kvadratnog prostora za molitvu, iznad kojeg se uzdiže kupola. Razlika je u neobičnom rasporedu ovog koncepta, gdje veliki stakleni paneli čine džamiju još bolje uklopljenom sa ostatkom. Pet krovnih prozora simbolizuju pet glavnih islamskih principa, i u isto vrijeme bacaju svjetlost na najbitnije prostore u unutrašnjosti. Jugoistočna fasada kupole je usmjerena prema Kabi. Fontane, govornice i drugi ukrasni elementi su jednostavni, kao i kaligrafija u unutrašnjosti koja je napravljena tako da je lahko čitljiva. Unutrašnjost i vanjština su obojeni u bijelo, dok je bež boja korištena za pod, a zelena za nekolicinu metalnih elemenata, kao što su cijevi i ramovi.
Glavni materijali za zgradu su bili gipsani beton za zidove i kupolu, bijeli malter za unutrašnje zidove, mješavina borovine i maltera za površinu mnogih unutrašnjih elemenata, travertin za vanjske putiće i dvorišni pločnik, te čelične cijevi za minaret, dok su podovi unutar džamije prekriveni zelenim ćilimom.[5]
Aga Khanova nagrada za arhitekturu
urediNagrada koja je došla od Aga Khanove mreže (Aga Khan Development Network) je uvrstila ovu džamiju u jednu od najvrjednijih savremenih džamija izgrađenih u Bosni i Hercegovini. Zlatko Ugljen je pohvaljen zbog činjenice da je majstorski saobrazio savremene uticaje, kao što je Le Corsbuierova Ronchamp katedrala, i tradicionalne osmanlijske elemente.[2][6]
Također pogledajte
urediBibliografija
uredi- Bijela džamija u Visokom, izdavač: Odbor islamske zajednice Visoko, 1987.
Reference
uredi- ^ "Rijaset - MIZ Visoko". Rijaset BiH. Arhivirano s originala, 10. 2. 2012. Pristupljeno 10. 3. 2008.
- ^ a b c "Aga Khan Award for Architecture: The Second Award Cycle, 1981-1983". Aga Khan Development Network. Arhivirano s originala, 5. 1. 2008. Pristupljeno 8. 3. 2008.
- ^ "Broj 504". BH Dani.
- ^ Velić, Abdulgafar. "Rekonstrukcija Bijele džamije u Visokom". Muftijstvo sarajevsko. Arhivirano s originala, 4. 7. 2020. Pristupljeno 2. 7. 2020.
- ^ "Sherefudin's White Mosque" (PDF). ArchNet. Arhivirano s originala (PDF), 30. 10. 2008. Pristupljeno 8. 3. 2008.
- ^ "Historicism and religious architecture in the late twentieth century". MIT OpenCourseWare. Arhivirano s originala, 16. 12. 2007. Pristupljeno 8. 3. 2008.
Vanjski linkovi
uredi