Stupnička džamija
Stupnička ili hadži Saliha džamija nalazi se u banjalučkom naselju Stupnica, na desnoj obali Vrbasa, uz Ulicu Miloša Obilića (nekadašnja Ulica Nurije Pozderca).[1]
| Hadži-Saliha džamija (Stupnička) | |
|---|---|
 Vanjski izgled džamije hadži Saliha | |
  Položaj džamije hadži Saliha u Bosni i Hercegovini | |
| Osnovne informacije | |
| Lokacija | Stupnica |
| Geografske koordinate | 44°45′32″N 17°11′03″E / 44.758845°N 17.184234°E |
| Religija | Islam |
| Općina | Banja Luka |
| Entitet | Republika Srpska |
| Država |  Bosna i Hercegovina |
| Oznaka baštine | Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine i UNESCO |
| Arhitektonski opis | |
| Arhitektonski stil | bosanski stil |
| Osnivač | Alija |
| Dovršeno | 1595. godine |
| Specifikacije | |
| Kapacitet | 200 |
| Munare | 1 |
Historija
urediNakon izgradnje Ferhad-pašine džamije, i ostalih javnih objekata na lijevoj obali Vrbasa, izgradnjom mosta i saobraćajnice koja je išla kroz tvrđavu Kastel, u pravcu jugozapadnih dijelova grada, počinje se razvijati dio Donjeg Šehera, čime se intenvizira proces urbanizacije i proširuje urbano jezgro Banja Luke.
_%D1%83_%D0%91%D0%B0%D1%9A%D0%BE%D1%98_%D0%9B%D1%83%D1%86%D0%B8.jpg)
Izgrađena je 1595, a u narodna je prozvana Stupničkom džamijom, zbog stupa, koje su na tom dijelu Vrbasa nalazile i služile za obradu kudelje i ruja, pa je čitava mahala po tome dobila svoje ime. Pod zaštitom UNESCO-a kao kulturni spomenik svjetske baštine III. kategorije.
Nacionalni spomenik čini harem sa nišanima uz Stupničku džamiju. Objekat džamije ne uživa režim zaštite, jer nije izveden u skladu sa stanjem objekta prije njegovog rušenja i nije rehabilitiran u skladu sa Zakonom o sprovođenju odluka Komisije za zaštitu nacionalnih spomenika uspostavljene prema Aneksu 8. Općeg okvirnog sporazuma za mir u Bosni i Hercegovini.
U popisu mahala iz 1580. mahala u kojoj se nalazi džamija, upisana je kao "Sutisnica" - Stupnica, a zatim u popisu mahala iz 1604(8), naziva se "mahala Hadži-Alijinog mesdžida", sa 87 kuća, na osnovu čega se svrstaje u najstarije mahale Banja Luke. U tom dokumentu se vidi da je osnivač (vakif), džamije bio Alija. Hadži Salih po kojem džamija nosi ime, je popravljao džamiju o čemu postoji legenda.
Uz samu džamiju se nalazi veliki harem, a sahranjivanje u njemu je počelo još u 16. stoljeću, a vrši se i danas. Na mezarju se nalazi i veći broj nišana koji su doneseni sa drugih lokaliteta, koji su izmješteni sa lokaliteta nekadašnje Seyydija džamije (postoji samo u popisu mahala iz 1604, a nalazila se u blizini današnje tvornice "Kosmos", o kojoj piše Ayverdi, a porušena je prije prvog svjetskog rata).[2]
Rušenje i obnova
urediSpaljena je 9. septembra 1993. za vrijeme rata u Bosni i Hercegovni; izgorio je krov i munara, a zidovi su oštećeni.[3] Proglašena je za nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine.[4]
Prvi džuma-namaz u obnovljenoj džamiji klanjan je 18. jula 2008.[5]
Također pogledajte
urediReference
uredi- ^ "Mejdan | Banjalucka | BosnaFolk". www.bosnafolk.com. Pristupljeno 11. 5. 2024.
- ^ "Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika". old.kons.gov.ba. Arhivirano s originala, 4. 8. 2022. Pristupljeno 11. 5. 2024.
- ^ Husedžinović i Arslanagić 2005, str. 578.
- ^ "Harem Stupničke (Hadži Salihija) džamije, historijsko područje". Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika Bosne i Hercegovine. Arhivirano s originala, 5. 3. 2016. Pristupljeno 26. 11. 2015.
- ^ Avaz, 13. 7. 2008.
Literatura
uredi- Husedžinović, Sabira; Arslanagić, Dževahira (2005). Dokumenti opstanka: vrijednosti, značaj, rušenje i obnova kulturnog naslijeđa. Zenica: Muzej grada Zenice. ISBN 9958-9413-2-5.CS1 održavanje: ref=harv (link)