Odžaci (Konjic)
Odžaci su naseljeno mjesto u općini Konjic, Bosna i Hercegovina. Naselje Odžaci su sjedište MZ Bjelimići. Ime Odžaci može dolaziti od slavenske modifikacije turske riječi "odžak", što znači "dimnjak" ili "kula", a najvjerovatnije je nazvano po nekoliko kula begova Šurkovića koje su u tom selu sagrađene prije oko 400 godina.[2]
Odžaci | |
|---|---|
(naselje) | |
 | |
  Odžaci | |
| Koordinate: 43°31′08″N 18°13′40″E / 43.5189°N 18.2278°E | |
| Država |  Bosna i Hercegovina |
| Entitet | Federacija Bosne i Hercegovine |
| Kanton |  Hercegovačko-neretvanski |
| Općina | Konjic |
| Stanovništvo (2013) | |
| • Naseljeno mjesto | 70 |
| Vremenska zona | CET (UTC+1) |
| • Ljeti (DST) | CEST (UTC+2) |
| Pozivni broj | (+387) 36 |
| Matični broj | 127728[1] |
| Matični broj općine | 10529 |
Historija
urediHumski velikaš Juraj Čemerović, koji je bio u službi hercega Stjepana, imao je svoj dvor u lokalitetu današnjih Odžaka, kao i svoje posjede, koji su kasnije bili u timaru begova Šurkovića (Anđelić 1982: 88, 99). Jedino naziv Odžaci, koji se najvjerovatnije odnosi na spomenute odžake, ukazuje na to otkad otprilike postoje pod tim imenom, a spominjanje posjeda Juraja Čemerovića govori da je moguće da je naselje oko posjeda postojalo i prije osmanlijske okupacije Bosne. Inače, prostor naselja Odžaci prije dolaska Osmanlija pripadao je Zagorskoj župi i naselju koje se u poveljama spominje kao Bjelimići i u čijoj je blizini srednjovjekovna utvrda Veletin (blizu današnjeg sela Ocrkavlje u Bjelimićima).[2]
Historijsko područje – Nekropola sa stećcima Gradić u Odžacima, proglašena je za nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine.[3] Na lokalitetu Gradić evidentirano je 100 stećaka, od čega 98 sanduka i 2 ukrašena sljemenjaka. Obrada stećaka je neujednačena, orijentirani su u pravcu istok-zapad u nizovima.
Historijsko područje – Nekropola sa stećcima Česmina glava u Odžacima, takođe proglašena je za nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine.[4] Na ovom lokalitetu evidentirano je 68 stećaka, od čega 63 sanduka i 5 sljemenjaka. Stećci su dobro obrađeni, svi su neukrašeni i orijentirani u pravcu istok–zapad.
U ovm naselju postoji i treća nekropola, Ježeprasina, sa oko 130 stećaka.
Historijska građevina – Šurkovića (Odžakovića) kula u Odžacima, je još jedan nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine.[5] Kula, kao stambeno-fortifikacijski objekat, predstavlja „poseban tip starije muslimanske kuće... poluutvrđeni dvorac feudalaca i, po svoj prilici, izdanak stambene kulture srednjeg vijeka. Obično su ih gradili spahije, zaimi i kapetani. Svega 37 porodica u Hercegovini posjedovalo je beglučke komplekse veće od 575.000 m2. U selu su se nalazile do sredine XX vijeka tri kule i više odžaka. Uz svakoj od kula bio je bunar. Hamdija Kreševljaković ih datira u 16-17. vijek. Pošto je objekat već duže vremena van upotrebe, unutrašnjost objekta je u zapuštenom stanju.
Stanovništvo
uredi| Sastav stanovništva – naselje Odžaci | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2013. | 1991. | 1981.[6] | 1971.[7] | ||||
| Osoba | 70 (100,0%) | 105 (100,0%) | 153 (100,0%) | 177 (100,0%) | |||
| Bošnjaci | 69 (98,57%) | 98 (93,33%)1 | 142 (92,81%)1 | 152 (85,88%)1 | |||
| Ostali | 1 (1,429%) | – | – | 4 (2,260%) | |||
| Hrvati | – | 7 (6,667%) | 8 (5,229%) | 15 (8,475%) | |||
| Jugoslaveni | – | – | 2 (1,307%) | 3 (1,695%) | |||
| Srbi | – | – | 1 (0,654%) | 3 (1,695%) | |||
Literatura
uredi- Hamdija Kreševljaković, Naše starine - Godišnjak Zavoda za zaštitu spomenika kulture Bosne i Hercegovine, broj II. Sarajevo: 1954. -Kule i odžaci u Bosni i Hercegovini
Reference
uredi- ^ "Sistematski spisak općina i naselja" (PDF). fzs.ba. Arhivirano s originala (PDF), 9. 5. 2016. Pristupljeno 4. 11. 2015.
- ^ a b HAMDIJA KREŠEVLJAKOVIĆ, KULE I ODŽACI U BOSNI I HERCEGOVINI - LES CHATEAUX - FORTS ET LES MANOIRS (ODŽAK) DE BOSNIE ET HERZEGOVINE)[mrtav link]
- ^ "Nekropola sa stećcima Gradić u Odžacima". kons.gov.ba. Arhivirano s originala, 4. 8. 2022. Pristupljeno 13. 3. 2016.
- ^ "Nekropola sa stećcima Česmina glava u Odžacima". kons.gov.ba. Arhivirano s originala, 4. 8. 2022. Pristupljeno 13. 3. 2016.
- ^ "Šurkovića (Odžakovića) kula u Odžacima". kons.gov.ba. Arhivirano s originala, 4. 8. 2022. Pristupljeno 13. 3. 2016.
- ^ "Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1981" (PDF). stat.gov.rs. Pristupljeno 4. 11. 2015.
- ^ "Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1971" (PDF). stat.gov.rs. Pristupljeno 4. 11. 2015.
Vanjski linkovi
uredi