Nauka u srednjovjekovnom islamskom svijetu

Nauka u srednjovjekovnom islamskom svijetu, također poznata i po nazivu Islamska nauka, je nauka razvijana i praktikovana u islamskom svijetu za vrijeme zlatnog perioda islama (od 8. vijeka do 1258. godine a neki proširuju taj period sve do 15. ili 16. vijeka). U toku tog perioda, indijska, asirska, iranska i grčka naučna djela su prevođena na arapski jezik. Ti prevodi su bili podstrek za naučne napretke naučnika koji su živjeli u islamskoj civilizaciji tokom srednjeg vijeka.^[1]

Naučnici u islamskoj civilizaciji su bili raznih etničkih pripadnosti: Perzijanci, Arapi, Asirijci, Kurdi, Egipćani i dr. Pripadali su različitim religijama a iako su uglavnom bili muslimani, bilo je i kršćana i Jevreja.

Nauka u kontekstu islamske civilizacije

Termin Islam se odnosi ne samo na religiju islam već i na islamsku civilizaciju formiranu pod uticajem ove religije.^[2] Islamska civilizacija stoga se sastoji od mnogih vjera i kultura iako je udio muslimanske populacije unutar islamske civilizacije dominantan, a s vremenom se i povećavao.^[3]

Islam se kao religija zaokružio još za vrijeme života posljednjeg poslanika Muhammeda. Nakon njegove smrti 632. islam se nastavio širiti pod vodstvom njegovih prvih nasljednika, halifa. Period ranog razdoblja islamske historije nakon smrti Muhammeda može se nazvati periodom pravednog halifata, nakon kojeg je uslijedio period Emevijskog halifata. Islamska imperija tada je počela konsolidirati svoje teritorijalne dobitke. Arapski jezik postao je glavni jezik i jezik administracije. Arapi su postali vladajuća klasa, asimiliravši se u novo okruženje širom islamskog svijeta, a ne okupatori osvojenih teritorija.^[4]

Srednjovjekovne islamske nauke

Bitna polja istraživanja

Kao korijeni islamskih nauka prvenstveno se mogu uzeti arapska, perzijska, indijska i grčka učenja. Obim islamskih naučnih dostignuća još nije u potpunosti shvaćen, ali je svakako izuzetno ogroman i predstavlja vrijedan doprinos ljudskoj civilizaciji.^[1]

Ova vrijedna dostignuća obuhvataju širok spektar predmetnih oblasti a prije svega slijedeće discipline:^[1]

Ostala značajnija područja interesovanja i istraživanja islamskih učenjaka uključuju i slijedeće:

Važniji naučnici

Srednjovjekovni islamski naučnici, u koje su se ubrajali i filozofi, zastupali su holistički koncept. Pojedinačnim naučnim disciplinama se prilazilo u smislu njihovog međusobnog odnosa prema nauci u cjelini. U tom smislu, najvažniji naučnici islamske civilizacije bili su polimati, poznati kao Hakim ili mudraci. Njihova uloga u prenošenju nauke i naučnih dostignuća je bila presudna.^[5]

Hakim je najčešće bio pjesnik i pisac, neko ko je vješt u praktičnoj medicini, kao i astronomiji i matematici. Ovi multitalentirani mudraci, centralne figure u islamskoj nauci, razrađivali su i personifikovali jedinstvo nauke. Oni su orkestrirali naučni razvoj kroz svoja viđenja nauke i briljirali u svojim istraživanjima i otkrićima.^[5]

Arapi

Al-Battani (850–929) bio je astronom i matematičar. Precizno je odredio dužinu solarne godine. Dao je svoj doprinos izradi numeričkih tablica (izradio je i Toledsku tablicu, koju su koristili astronomi za predviđanje kretanja Sunca, Mjeseca i planeta na nebu). Neke od Battanijevih astronomskih tablica kasnije su koristili mnogi astronomi, između ostalih, i Nikola Kopernik. Battani je razvio i numeričke tablice pomoću kojih je određivan smjer Meke iz različitih lokacija svijeta, što je vrlo važno za muslimane, pogotovo toga doba, jer su ovaj pravac morali slijediti tokom obavljanja namaza (molitve).
Al-Kindi (801–873) bio je filozof i naučnik polimat duboko uključen u prijevode grčkih klasičnih djela na arapski jezik. Radio je na pomirenju sukoba između svoje islamske vjere i svoje sklonosti ka razlozima, odnosno na sukobu koji će na kraju rezultirati rješenjem problema. Kritikovao je osnovu alhemije i astrologije, a dao je doprinos širokom spektru naučnih subjekata u svojim spisima. Radio je na kriptografiji za halifat, pa čak i napisao djelo na temu vremena, prostora i relativnog pokreta.^[6]

Reference

^ ^a ^b ^c Robinson (editor), Francis (1996). The Cambridge Illustrated History of the Islamic World. Cambridge University Press, str. 228–229.
^ Lewis, Brenard (1987). The Jews of Islam. Princeton University Press, str. 5–6.
^ Courbage, Youssef; Fargues, Phillipe (1995). Christians and Jews under Islam. London: I.B. Tauris Publishers. pp. ix–x. ISBN 1-86064-285-3.
^ Marshall Hodgson, The Venture of Islam Conscience and History in a World Civilization Vol 1. The University of Chicago, 1974, str. 230.
^ ^a ^b Nasr, Seyyed Hossein (1968). Science and Civilization in Islam. Harvard University Press. p. 41.
^ Masood (2009), str. 49–52.

[Robinson_Francis-1] Robinson (editor), Francis (1996). The Cambridge Illustrated History of the Islamic World. Cambridge University Press, str. 228–229.

[2] Lewis, Brenard (1987). The Jews of Islam. Princeton University Press, str. 5–6.

[3] Courbage, Youssef; Fargues, Phillipe (1995). Christians and Jews under Islam. London: I.B. Tauris Publishers. pp. ix–x. ISBN 1-86064-285-3.

[4] Marshall Hodgson, The Venture of Islam Conscience and History in a World Civilization Vol 1. The University of Chicago, 1974, str. 230.

[Nasr,_Seyyed_Hossein-5] Nasr, Seyyed Hossein (1968). Science and Civilization in Islam. Harvard University Press. p. 41.

[6] Masood (2009), str. 49–52.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]