Karel Absolon
Karel Absolon (16. jun 1877. - 6. oktobar 1960.) bio je češki arheolog, geograf, paleontolog i speleolog. Rođen je u Boskovicama.
Biografija
urediAbsolon je bio unuk paleontologa Jindřicha Wankela.[1] Tokom studija na Karlovom univerzitetu u Pragu počeo je sa speleološkim istraživanjima pećina Moravskog krasa (Moravian Karst). Godine 1907. postao je čuvar Moravskog muzeja u Brnu i profesor paleoantropologije na Karlovom univerzitetu u Pragu 1926.[1]
Njegova najpoznatija djela su paleoantropološka otkrića u Dolní Věstonice koja uključuju figuricu Venere. On je radio na sistematičnom mapiranju Moravskog krasa, uključujući i Macocha Bezdan i Pekárna, Punkevní i Kateřinská pećine. Istraživao je i kraške pećine na Balkanu, Francuskoj i Engleskoj.[2] Absolon je bio vrlo vješt u promociji sebe i popularizaciji svojih otkrića kao načina da namami sponzore.[3]
Absolon je umro 6. oktobra 1960. u Brnu.[1] Godine 1961. otkrivena je pećina u podnožju planine Maggiore u italijanskim Apuanskim Alpama i dobila je ime po Absolonu.
Karel Absolon u Bosni i Hercegovini
urediKarel Absolon putovao je u Bosnu i Hercegovinu više puta. Prvi put dolazi u septembru 1908, a potom i u oktobru iste godine. Na ovim putovanjima su ga pratili njegova prva supruga Marie Absolonová i Bedřich Soffer, automobilski trkač iz Brna. Tom prilikom istražuje pećine uz rijeku Praču i u blizini planine Bjelašnice. U ljeto 1912. Absolon u pratnji supruge Marie posjećuje južnu Bosnu. Putovali su vozom do Ustiprače i od Ustiprače kočijom uz tok rijeke Drine (mjesta Goražde, Foča, granično selo Grab). Planinario je uz dolinu rijeke Sutjeske na planine Lebršnik (1.859 m), Volujak (2.336 m) i Maglić (2.386 m). Preko Bileće došli su do Trebinja, te početkom avgusta prvi put posjetili pećinu Vjetrenicu. Absolon je planirao opsežno istraživanje velikog dijela Bosne i Hercegovine u ljeto 1914.godine, no nakon atentata u Sarajevu, neplanirano su promijenili cijelu ekspediciju. Uspio je posjetiti Zemaljski muzej Bosne i Hercegovine, gdje se upoznao s kustosom zoološkog odjela Viktorom Apfelbeckom. Iz Sarajeva su otputovali u Popovo polje i smjestili se u selu Zavala odakle su istraživali hidrologiju rijeka ponornica i pećine na bosanskohercegovačko-hrvatskoj granici. Opet se vratili u pećinu Vjetrenicu gdje je Absolon 24. jula 1917. otkrio do tada nepoznati dio pećinskog kompleksa "Bijeli saljev", no dan prije Austro-Ugarska objavljuje rat Kraljevini Srbiji, te su se svi članovi ekspedicije morali evakuirati u Dubrovnik i dalje otputovali za Trst. Absolon ponovo dolazi u Bosnu i Hercegovinu i posjećuje Popovo polje u periodu od 13. augusta do 19. septembra 1918. godine, gdje dovršava ranije započeta istraživanja. Potom odlazi u Nevesinjsko polje i započinje istraživanja. Prilikom ove posjete, osim pećina istražuje i podzemne rijeke Buna i Bunica južno od Mostara. Karel Absolon posjećuje Bosnu i Hercegovinu i 1920. godine, te tom prilikom opet istražuje Nevesinjsko polje, Popovo polje i posjećuje pećinu Vjetrenicu. Absolon u avgustu 1922. ponovo dolazi u Bosnu i Hercegovinu te posjećuje Vran planinu (istraživanje glacijala), prolazi uz rijeku Vrbas preko Bugojna, Donjeg Vakufa, Jajca do Banje Luke. Prilikom ove putovanja, posjetili su nakratko i Mačkica pećine.[4]
Karel Absolon provodi najsistematičnija naučna istraživanja pećine Vjetrenice u razdoblju od 1912. do 1914. godine i tom prilikom otkriva gotovo sve danas poznate pećinske kanale.[5]
Reference
uredi- ^ a b c "Slavné osobnosti - Karel Absolon". brno.cz (jezik: češki). Pristupljeno 18. 3. 2020.
- ^ "Slavné osobnosti - Karel Absolon". brno.cz. Pristupljeno 18. 3. 2020.
- ^ Cílek, Václav (21. 2. 2007). "Karel Absolon v pravém světle aneb o knize, která se do soupisu literatury nedostala" (jezik: češki). Arhivirano s originala, 21. 2. 2007. Pristupljeno 25. 4. 2012.
- ^ "Putovanja K. Absolona u Bosnu i Hercegovinu" (jezik: hrvatski). Pristupljeno 22. 12. 2021.
- ^ "Istraživanja K. Absolona u Vjetrenici". Pristupljeno 22. 12. 2021.
Vanjski linkovi
uredi- https://www.centarzakrs.ba/images/stories/nas_krs/NK_4_1978%20%282%29.pdf Bać, Josip, Prof. dr. Karel Absolon; (PDF, 73 KB)
- https://www.centarzakrs.ba/images/stories/nas_krs/NK_4_1978%20%281%29.pdf Absolon, Karel, Dinarski planinski lanac — opšti uvod; (PDF, 458 KB)