Trst
Trst (italijanski: Trieste) grad je u Italiji, u Tršćanskom zaljevu, na sjeveroistočnoj obali Jadranskog mora. Glavni je grad italijanske autonomnne regije Furlanija-Julijska krajina i pokrajine Trieste.
Trst
Trieste | |
|---|---|
Grad | |
 | |
 Zastava  Grb | |
  Trst | |
| Koordinate: 45°38′10″N 13°48′15″E / 45.63611°N 13.80417°E | |
| Država | Italija |
| Regija | Furlanija-Julijska krajina |
| Vlada | |
| • Gradonačelnik | Roberto Dipiazza (FI) |
| Površina | |
| • Ukupno | 85,11 km2 |
| Nadmorska visina | 2–410 m |
| Stanovništvo (31. decembar 2019) | |
| • Ukupno | 203.234 |
| • Gustoća | 2.387,9 /km2 |
| Vremenska zona | CET (UTC+1) |
| • Ljeti (DST) | CEST (UTC+2) |
| Poštanski broj | 34100 |
| Pozivni broj | 040 |
| Veb-sajt | www |
Prema podacima iz 2019, ima 203.234 stanovnika.
Historija
urediPrvo gradsko naselje na području današnjeg Trsta bila je Tergesta, koja je 177. p. n. e. došla pod rimsku vlast, a 51. p. n. e. spominje se kao rimska kolonija u knjizi Galski rat Julija Cezara.
Nakon toga su Trstom vladali Bizantinci, od godine 788. Franci, da bi 1081. došao pod vlast akvilejskog patrijarha. Krajem 12. stoljeća postepeno je postao slobodan grad. Dugo je bio u sukobu sa susjednom Mletačkom Republikom da bi se u 15. stoljeću stavio pod zaštitu dinastije Habsburg.
Habsburgovci se nisu previše zanimali za pomorstvo, ali se Trst zbog svog geostrateškog položaja razvijao u jednu od najvažnijih jadranskih luka. Od 18. stoljeća Habsburgovcima je postao važan kao baza austrijske ratne mornarice. Nakon što je Napoleon srušio Mletačku Republiku, Trst je djelomično nazadovao zbog stavljanja Venecije pod austrijsku vlast, ali je u drugoj polovini 19. stoljeća Venecija postala dio ujedinjene Italije, pa je Trst opet dobio važnost.
Otad počinje zlatno doba Trsta, koji se počeo brzo razvijati kao saobraćajni, industrijski, ali i kulturni centar. Grad je bio poznat po svom kosmopolitizmu, srednjoevropskom duhu i multietničnosti.
Nakon Prvog svjetskog rata i propasti Austro-Ugarske, Trst je dopao pod italijansku vlast. Ona je, pogotovo nakon dolaska Mussolinijevih fašista na vlast, počela provoditi etničko čišćenje na račun njemačke, slovenske i hrvatske manjine, koja je podvrgnuta progonima i nasilnoj italijanizaciji.
Nakon što je u Drugom svjetskom ratu kapitulirala Italija, Trst je potpao pod vlast fašističke Italijanske socijalne republike, a u blizini su Nijemci osnovali logor smrti.
U maju 1945. Trst su zauzeli jugoslavenski partizani, nastojeći osigurati da Trst postane dijelom Jugoslavije. Tome se suprotstavilo lokalno italijansko stanovništvo, koje je na svoju stranu nastojalo staviti zapadne saveznike. U junu su se jugoslavenske jedinice, pod zapadnim diplomatskim i vojnim pritiskom, povukle, a njihov boravak se često povezuje uz kontroverzne fojbe. Staljinovo odbijanje da Titu u tom sporu, kao i u sporu o Koruškoj, pruži podršku, često se tumači kao jedan od katalizatora budućeg raskida Jugoslavije sa SSSR-om.
Kao privremeno rješenje za jugoslavensko-italijanski spor je mirovnim ugovorom 1947. osnovana tzv. Slobodna Teritorija Trsta (STT), grad-država koji je trebao služiti kao tampon-zona između dviju država. Iako je imala vlastitu valutu i poštanske marke, STT nikad nije funkcionirala. Bila je podijeljena na zonu A, koju su držale angloameričke snage, te zonu B, koju su držale jugoslavenske snage. Zahvaljujući hladnom ratu, STT je bila predmet stalne napetosti, a iz zone B u zonu A izbjegao je veliki broj Italijana, poremetivši etničku strukturu u Trstu na račun Slovenaca. Godine 1954. posebnim ugovorom priznat je status quo, ukinuta STT, granice između zona postale granice Jugoslavije i Italije, a Trst tako konačno završio u Italiji.
Smirivanje napetosti među dvjema državama – formalizirano Osimskim sporazumima iz 1975 – postepeno je dovelo do ekonomskog procvata Trsta, prvenstveno zahvaljujući građanima Jugoslavije koji su tamo odlazili na ritualnu potragu za zapadnom robom.
Kada se 1991. Jugoslavija raspala, to je Trst teško pogodilo. Teška ekonomska situacija odrazila se na porast ekstremne desnice u gradu, pa je Trst jedno od središta iredentističkog pokreta, koji zahtijeva reviziju mirovnih ugovora i povratak Istre, Dalmacije i Slovenskog primorja pod italijansku vlast.
Privreda
urediVažno je saobraćajno središte i jedna od najvažnijih luka u južnoj Evropi.[1][2]
Poznate osobe
uredi- Mitja Ribičič, jugoslavenski političar, komunist i bivši premijer SFRJ
Galerija
uredi-
-
-
-
-
Trg Ponterosso u centru grada
Reference
uredi- ^ "Trieste è il primo porto italiano e supera Genova". corriere.it. Pristupljeno 29. 5. 2016. (it)
- ^ "I 10 Porti più grandi d'Italia". travel365.it. Pristupljeno 5. 1. 2017. (it)
Vanjski linkovi
uredi
- Službeni sajt
- Trst – fotovodič Arhivirano 20. 4. 2012. na Wayback Machine (it)