Demokratska narodna republika Jemen
Demokratska Narodna Republika Jemen (na arapskom:جمهورية اليمن الديمقراطية الشعبية Jumhūrīyat al-Yaman ad-Dīmuqrāṭīyah ash-Sha‘bīyah), poznata i kao Južni Jemen, bila je komunistička država u južnim i istočnim dijelovima današnjeg Jemena. Ujedinjenjem sa Sjevernim Jemenom 22. maja 1990. formirana je današnja Republika Jemen. Četiri godine nakon ujedinjenja Južni Jemen se odvojio od sjevera, čime je počeo građanski rat. Rat se završio pobjedom sjevera.
| Demokratska Narodna Republika Jemen جمهورية اليمن الديمقراطية الشعبية Jumhūrīyat al-Yaman ad-Dīmuqrāṭīyah ash-Sha‘bīyah |
|||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1967-1990 | |||||||||||||
|
|||||||||||||
|
|||||||||||||
 |
|||||||||||||
| Glavni grad | Aden |
||||||||||||
| Službeni jezik | arapski | ||||||||||||
| Državno uređenje | marksističko-lenjinistička jednostranačka država | ||||||||||||
| Predsjednik | |||||||||||||
• 1967-1969 (prvi) |
Qahtan al-Shaabi | ||||||||||||
• 1986-1990 (zadnji) |
Haidar al-Attas | ||||||||||||
| Zakonodavstvo | |||||||||||||
| Nezavisnost | 30. novembar 1967. | ||||||||||||
• Priznato |
14. decembar 1967. | ||||||||||||
| Površina | |||||||||||||
• Ukupno |
360.133 km² km2 | ||||||||||||
| Stanovništvo | |||||||||||||
• Ukupno (1990) |
2.585.484 | ||||||||||||
• Gustoća |
7,2/km2 | ||||||||||||
| Valuta | dinar | ||||||||||||
| Pozivni broj | +969 | ||||||||||||
.svg)
Historija
urediBritanska okupacija
urediBritanske snage okupirale su Aden 19. januara 1839. Aden je ubrzo postao trgovačko središte na putu između Crvenog mora i Britanske Indije. Važnost Aden porasla je nakon prokopavanja Sueckog kanala 1869. Dok se Aden ekonomski razvijao, ostatak Južnog Jemena je stagnirao.
Dekolonizacija
urediGodine 1963. formirane su Južnoarapska Federacija i Južnoarapski Protektorat. U oktobru 1963. Front za oslobođenje okupiranog Južnog Jemena i Nacionalni oslobodilački front pokrenuli su oružanu borbu protiv britanskih vlasti. Britanske snage povukle su se tokom 1967. i kontrolu nad Južnim Jemenom su prepustile Nacionalnom oslobodilačkom frontu. Južni Jemen proglasio je nezavisnost 30. novembra 1967. Država je dobila ime Narodna Republika Jemen.
U junu 1969. radikalno marksističko krilo Nacionalnog oslobodilačkog fronta je preuzelo vlast. 1. decembra 1970. država je preimenovana u Demokratsku Narodnu Republiku Jemen. Nacionalni oslobodilački front, preimenovan u Socijalističku partiju Jemena, proglašen je jedinom legalnom strankom. Sjeverni Jemen je imao bliske odnose sa Sovjetskim Savezom, Kinom, Kubom, Istočnom Njemačkom i Palestinskom oslobodilačkom organizacijom. Velike komunističke sile pomagale su Južnom Jemenu u kreiranju vojske. Sovjetska mornarica imala je pristup južnojemenskim lukama.
Rat sa Sjevernim Jemenom 1972.
urediIako su odnosi Sjevernog i Južnog Jemena uglavnom ostali prijateljski, odnosi su često bili zategnuti. 1972. izbio je kratkotrajni granični sukob. Nizom pregovora došlo je do primirja.[1][2]
1979. intervencijom Arapske lige spriječen je novi sukob. Odnosi su bili zategnuti zbog finansiranja komunističkih pobunjenika u Sjevernom Jemenu od strane Južnog Jemena.
1980. predsjednik Južnog Jemena Abdul Fattah Ismail dao je ostavku i otišao u egzil u Moskvu.[3] Njegov nasljednik bio je Ali Nasir Muhammad.
Građanski rat
urediU januaru 1986. u Adenu je došlo do sukoba između pristalica Ali Nasir Muhammada i Abdul Fattah Ismaila koji se vratio iz egzila. Borbe, koje su trajale mjesec dana, rezultirale su državnim udarom kojim je Ali Nasir Muhammad zbačen sa vlasti, dok je Ismail poginuo kada su mornaričke snage lojalne Muhammadu granatirale Aden. Oko 60,000 ljudi, uključujući i zbačenog Muhammada, prebjeglo je u Sjeverni Jemen. Saveznik Ismaila Ali Salem al Beidh postao je Generalni sekretar Socijalističke partije.[4]
Ujedinjenje
urediUjedinjenjem sa Arapskom Republikom Jemen 22. maja 1990. formirana je današnja Republika Jemen.
Građanski rat 1994.
urediJužni Jemen je proglasio nezavisnost 1994. čime je izbio građanski rat. Rat je završen pobjedom Sjevernog Jemena i okupacijom juga.
Politički i privredni život
urediSvi punoljetni građani imali su pravo glasa (i žene), ali su mogli glasati jedino za kandidate Socijalističke partije Jemena. Školstvo i zdravstvo, bili su besplatni, finansirani iz budžeta. Sudstvo je bilo strukturalno organizirano, na čelu sa Vrhovnim sudom. Južni Jemen, bio je ekonomski nerazvijen, sa svega par industrijskih pogona u Adenu. Privreda zemlje bazirala se na poljoprivredi, proizvodnji voća, žitarica, krava i ovaca, ribarstvu, preradi kože i tek od 1970-ih izvozu nafte.
Demografija
urediVećinu stanovništa činili su Arapi (92,7%). Somalijci su činili 3,7% stanovništva, crnci 1,1 i ostali 1,4%.
Admistrativna podjela zemlje
uredi
Nakon proglašenja nezavisnosti, Južni Jemen je podjeljen na 6 administrativnih upravnih područja muhafaza, koje su ugrubo slijedile historijske granice nekadašnjih sultanata (plemena) i označene brojevima, tek od 1979. dobile su imena.[5]
| Broj | Ime | Teritorija približno (km.²) | Glavni grad |
| I | 'Adan | 6,980 | Aden |
| II | Lahij | 12,766 | Houta |
| III | Abyan | 21,489 | Zinjibar |
| IV | Shabwah | 73,908 | Ataq |
| V | Hadhramawt | 155,376 | Al Mukalla |
| VI | Al Mahrah | 66,350 | Al Ghaydah |
Reference
urediVanjski linkovi
uredi- ^ CIA Study on Yemeni Unification
- ^ Gause, Gregory, Saudi-Yemeni relations: domestic structures and foreign influence, Columbia University Press, 1990, page 98
- ^ Halliday, Fred, Revolution and Foreign Policy: The Case of South Yemen, 1967-1987, Cambridge University Press, 2002, page 35
- ^ Katz, Mark, Civil Conflict in South Yemen Arhivirano 18. 7. 2011. na Wayback Machine, Middle East Review, Fall 1986
- ^ Ismael, Tareq Y.; Jacqueline S. Ismael (oktobar 1986). The People's Democratic Republic of Yemen: Politics, Economics, and Society; The Politics of Socialist Transformation. Lynne Rienner Pub. ISBN 0-931477-96-4. CS1 održavanje: nepreporučeni parametar (link)