Careva džamija (Nevesinje)
Careva džamija u Nevesinju (džamija sultan Bajazid Velije) je smještena na zapadnoj periferiji Nevesinja, Bosna i Hercegovina. Proglašena je za nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine.[1] Ovu odluku komisija je donijela na sjednici održanoj 30. avgusta do 5. septembra 2005. godine, u sljedećem sastavu: Zeynep Ahunbay, Amra Hadžimuhamedović, Dubravko Lovrenović, Ljiljana Ševo (predsjedavajuća) i Tina Wik. Nacionalni spomenik čine mjesto i ostaci džamije i hadžijske sofe u okviru haremskog zida, haremski zid i objekt mekteba uz haremski zid.
| Careva džamija u Nevesinju | |
|---|---|
| Osnovne informacije | |
| Lokacija |  Nevesinje |
| Religija | Islam |
| Država | Bosna i Hercegovina |
| Oznaka baštine | Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine |
| Arhitektonski opis | |
| Arhitektonski tip | Džamija |
| Arhitektonski stil | Klasični osmanlijski |
| Specifikacije | |
| Dužina | 19,00 m |
| Širina | 13,00 m |
| Munare | 1 |
| Visina munare | 20,,00 m |
| Materijali | Kamen |
Historija
urediDžamija je sagrađena između 1481. i 1512. godine, i smatra se jednom od najstarijih džamija na prostoru Bosne i Hercegovine. Uz džamiju su sagrađeni mekteb, medresa i šadrvan. Za izdržavanje zadužbine uvakufljen je han sa imaretom koji je bio smješten uz Pazar, vezan uz čaršiju. Legator je zavještao i izvjesnu sumu novca. Veličina vakufa nije poznata obzirom da nije sačuvana vakufnama niti bilo kakav dokument koji bi svjedočio o tome. Nije poznato kada je medresa prestala sa radom i kada su medresa i šadrvan srušeni. Mekteb je bio smješten u posebnoj zgradi kraj džamije i radio je sve do 1992. godine. Objekat hana sa imaretom je nacionalizovan nakon II svjetskog rata. O veličini vakufa Careve džamije govori i činjenica da je cijela jedna mahala u Nevesinju nosila naziv Vakuf.
Džamija je tokom svoje historije više puta obnavljana. Velike intervencije na džamiji, u smislu proširivanja molitvenog prostora, su rađene 1578. godine i krajem 17. vijeka. Obnavljana i krajem 18. i 19. vijeka, kao i 1989/91. godina kada je izvršena restauracija džamije. Tarih o gradnji džamije nije sačuvan. Jedini sačuvani natpis jeste natpis o jednoj od obnova džamije.
Tokom zadnjeg rata u Bosni i Hercegovini džamija je srušena miniranjem. Kamen sa porušene džamije, ali i katoličke crkve Uznesenja Blažene Djevice Marije, koja je također porušena, pomiješan i dislociran na zajedničku lokaciju udaljenu 6 km. Uz pomoć Komisije za očuvanje nacionalnih spomenika Bosne i Hercegovine određeno je kojem je od objekata pripadao, te je vraćen i ugrađen u obnovu Careve džamije u obimu u kojem je to bilo moguće.
Obnovljena je na izvornoj lokaciji, u izvornom obliku, uz primjenu izvornih ili istovrsnih materijala i izvornih metoda građenja u najvećoj mogućoj mjeri, a na temelju dokumentacije o ranijem izgledu. Dio sredstava, pored Medžlisa IZ-e Mostar osiguralo je federalno Ministarstvo za izbjegla i raseljena lica a drugu fazu njene obnove finansirali su dobrotvori iz Kuvajta.
Opis
urediPrema konceptu prostorne organizacije Careva džamija u Nevesinju pripada jednoprostornim džamijama sa otvorenim trijemom i kamenom munarom. Natkrivena je četverovodnim krovom. S obzirom na veliki nagib terena, džamija je sagrađena na podzidu. Podzid je, kao i temelji džamije napravljen od velikih blokova kamena. Dimenzije džamije iznose oko 19,0 x 13,0 m (dimenzije mjerene sa trijemom; stranice objekta džamije iznose oko 13,0 m).
Džamija ima kamene zidove od pravilno tesanih kamenih blokova, debljine oko 70 cm iznutra krečene, dok je struktura zida vidljiva sa vanjske strane.
Literatura
uredi- Hivzija Hasandedić - Muslimanska baština u istočnoj Hercegovini, El Kalem, Sarajevo, 1990.
- Evlija Čelebija - Putopis, Izdavačko preduzeće Sarajevo Publishing, Sarajevo, 1996.
- Mehmed Mujezinović - Islamska epigrafika Bosne i Hercegovine, knjiga III, 3. izdanje, Biblioteka Kulturno naslijeđe, Sarajevo Publishing, 1998.
Reference
uredi- ^ "Careva džamija u Nevesinju". Komisija za nacionalne spomenike. Arhivirano s originala, 4. 6. 2020. Pristupljeno 4. 5. 2019.
