Bitka kod Kurska

Kurska bitka (Ruski: Курская битва), 5. juli - 23. august 1943.) odnosi se na njemačke i sovjetske operacije na Istočnom frontu tokom Drugog svjetskog rata u blizini grada Kurska tokom ljeta 1943. godine. To je (uključujući i bitku kod Prokhorovke) najveća tenkovska bitka u historiji ratovanja i najznačajnija saveznička pobjeda tokom 1943. godine. To je bila zadnja strateška "Blitzkrieg" ofanziva koju su Nijemci bili u mogućnosti da pokrenu na istoku. Rezultat je bila odlučujuća pobjeda sovjetske Crvene armije koja joj je dala stratešku inicijativu koju će zadržati do kraja rata.

Bitka kod Kurska
Drugi svjetski rat
Datum	4. juli 1943. - 23. august 1943.
Lokacija	Kursk, SSSR
Ishod	Pobjeda Sovjeta
Sukobljene strane
Njemačka Sovjetski savez
Komandanti
Erich von Manstein Walther Model Nikolaj Vatutin Konstantin Rokosovski
Žrtve
200 000 mrtvih i ozlijeđenih 500 tenkova 200 aviona 607 737 mrtvih i ozlijeđenih 1 500 tenkova 1 000 aviona

Uvod

Nijemci su, slično kao i prethodne dvije godine, za ljeto na istočnom frontu planirali veliku ofanzivu koja je konačno trebala slomiti Crvenu armiju. No ovaj put su imali daleko manje resursa, pa je obim ofanzive bio još ograničeniji.

Početkom 1943. godine Istočni front se stabilizirao. Jedina tačka fronta koja je odskakala od te stabilizacije bila je izbočina kod mjesta Kursk, gdje su Sovjetske snage držale poluizolirani džep i namjera njemačkih kopnenih snaga (Wehrmacht) bila je izolirati i potom razbiti taj džep istovremenim udarom sa sjevera i juga. Tako "poravnati" front bi uštedio dosta snaga Nijemcima za daljni nastavak rata. Ako bi ofanziva dobro krenula, bilo je u planu s juga obuhvatiti Moskvu i nanijeti odlučujući udarac SSSR-u. Nijemci su velike nade polagale u nove tipove tenkova kao što su Panzer VI "Tigar" i Panzer V "Pantera".

Ofanziva je planirana da započne tokom maja pod tajnim nazivom Zitadelle (tvrđava). Međutim, već je od priprema plan bio osuđen na propast. Sovjetske snage su, posredstvom špijunske mreže u Švicarskoj (pod tajnim imenom 'Lucy') saznale za planove. Nadalje, Hitler je kontinuirano odgađao ofanzivu dok nova oružja (primarno Panther tenkovi) ne budu spremna da se pridruže u ofanzivi.

Tako je njemačka ofanziva pokrenuta tek 5. jula, do kada su Sovjeti teško utvrdili to područje, pripremivši tri linije odbrane i gurnuvši u džep većinu svoje operativne rezerve.

U bitki je s njemačke strane angažirano 50 divizija (od kojih 14 oklopnih i 2 motorizirane) - ukupno oko 800.000 vojnika, 2.700 tenkova i samovoznog topništva, 10.000 topova i minobacača, uz podršku oko 2.000 aviona, a sa sovjetske 12 armija (od kojih 2 oklopne). Rusi su imali izvjesnu brojčanu nadmoćnost u ljudstvu i naoružanju - 20.000 topova i minobacača, 920 raketnih bacača (kaćuša), 3.600 tenkova, uz podršku 2.400 aviona.

Bitka

Njemački tenkovi Tiger I koji su predvodili napad u sjevernom sektoru za vrijeme bitke kod Kurska.

Napad je krenuo istovremenim udarom sa sjevera pod zapovjedništvom Generalfeldmaršala Waltera Modela (Grupa armija Centar) i juga pod zapovjedništvom Generalfeldmaršala Ericha von Mansteina (Grupa armija Jug). Sjeverni udar je napredovao vrlo slabo, ali je na jugu uspješno probijena sovjetska odbrana.

Međutim, teški otpor, preslabe njemačke snage i česti kvarovi na novoj i neisprobanoj opremi (tenkovi Panzer V Panther) doveli su do usporavanja ofanzive u svega dvije sedmice. Kod mjesta Prohorovka, sovjetske snage su lansirale siloviti tenkovski protivudar koji je doveo do golemog sudara tenkova, vjerovatno najvećeg u historiji.

Iako je rezultat bio taktički neodlučan, Sovjeti su sa svojim inferiornijim T-34 tenkovima Nijemcima uspjeli zadati gubitke koje ovi nisu bili u stanju nadoknaditi. Nijemci su nakon toga zastali na dostignutim položajima, ali se vrlo brzo pokazalo kako su toliko iscrpljeni da više nisu u stanju zaustaviti sovjetsku protivofanzivu, koja je odmah započela, prvo na sjeveru, a mjesec dana kasnije i na jugu.

Istovremeno, zapadni Saveznici su izvršili invaziju na Siciliju što je dovelo do povlačenja nekih jedinica i još daljnjeg usporavanja ofanzive. Nakon što su tako oslabljene, Njemačke snage nisu bile spremne za sovjetski protivudar koji je uslijedio. Nakon zaustavljanja njemačkog proboja, ruske snage su izvele uspješan i dugo pripreman protivnapad i do 23. augusta Nijemci su poraženi i bačeni daleko od početnih položaja.

Kraj

Do kraja 1943. godine, Sovjeti su oslobodili veliki dio Ukrajine, uključujući i Kijev početkom novembra. Pobjedom Crvene armije u ovoj bitki, inicijativa na Istočnom frontu prešla je trajno na sovjetsku stranu. Od tada pa sve do kraja rata njemačke jedinice se nalaze u konstantnoj defanzivi.

Nijemci su imali oko 60.000 poginulih i oko 150.000 ranjenih vojnika. Stvarni ruski gubici objelodanjeni su tek 1991. i iznosili su oko 80.000 poginulih, uz velik broj ranjenih i nestalih.