1905.
Godine:
◄◄ | ◄ | 1901. | 1902. | 1903. | 1904. | 1905. | 1906. | 1907. | 1908. | 1909. | ► | ►► |
Decenije:
◄ | 1870-e | 1880-e | 1890-e | 1900-e | 1910-e | 1920-e | 1930-e | ► |
Vijekovi: |
1905. (MCMV) je bila uobičajena godina koja počinje u nedjelju po gregorijanskom kalendaru i uobičajena godina koja počinje u subotu po julijanskom kalendaru, 1905. godina Common Era (CE) i Anno Domini (AD), 905. godina 2. milenija, 5. godina 20. stoljeća i 6. godina decenije 1900-ih. Od početka 1905. godine, gregorijanski kalendar je bio 13 dana ispred julijanskog, koji je ostao u lokalnoj upotrebi do 1923. godine.
Gregorijanski kalendar | 1905 MCMV |
Ab Urbe condita | 2658 |
Asirski kalendar | 6655 |
Bahá'í kalendar | 61–62 |
Bengalski kalendar | 1312 |
Berberski kalendar | 2855 |
Budistički kalendar | 2449 |
Burmanski kalendar | 1267 |
Bizantijski kalendar | 7413–7414 |
Kineski kalendar | 甲辰年 (Drveni Zmaj) 4601 ili 4541 — do — 乙巳年 (Drveni Zmija) 4602 ili 4542 |
Koptski kalendar | 1621–1622 |
Diskordijanski kalendar | 3071 |
Etiopijski kalendar | 1897–1898 |
Hebrejski kalendar | 5665–5666 |
Hinduski kalendari | |
- Vikram Samvat | 1961–1962 |
- Šaka Samvat | 1827–1828 |
- Kali Juga | 5006–5007 |
Holocenski kalendar | 11905 |
Igbo kalendar | 905–906 |
Iranski kalendar | 1283–1284 |
Islamski kalendar | 1322–1323 |
Julijanski kalendar | Gregorijanski minus 13 dana |
Korejski kalendar | 4238 |
Minguo kalendar | 7 prije Tajvana 民前7年 |
Tajlandski solarni kalendar | 2447–2448 |
Kako počinje druga godina masovnog rusko-japanskog rata, više od 100.000 poginulo je u najvećim svjetskim bitkama tog doba, a ratni haos dovodi do Ruske revolucije 1905. protiv Nikolaja II od Rusije (Šostakovičeva 11. simfonija ima podnaslov 1905. godine u spomen na to) i početak revolucije u Kraljevini Poljskoj. Kanada i SAD se šire na zapad, s provincijama Alberta i Saskatchewan i osnivanjem Las Vegasa . 1905. je ujedno i godina u kojoj Albert Ajnštajn, trenutno nastanjen u Bernu, objavljuje svoja četiri rada Annus Mirabilis u Annalen der Physik (Leipzig) (18. mart, 11. maj, 30. jun i 27. septembar), postavljajući temelje za više od stoljetne studije teorijske fizike.
Događaji
uredi- 4. april – U zemljotresu u provinciji Lahore, tada dijelu Britanske Indije, poginulo oko 19000 ljudi.
- 7. juli – Potpisan Sporazum Taft–Katsura između visokih čelnika Japana i Sjedinjenih Država iz 1905. u vezi s pozicijama dvije nacije u široj istočnoazijskoj regiji, posebno u vezi sa statusom Koreje i Filipina nakon pobjede Japana tokom rusko-japanskog rata.
- 24. juli – Potpisan tajni Sporazum iz Björköa između Vilima II iz Njemačkog Carstva i cara Nikole II iz Rusije.
- 17. novembar – Potpisan Japansko-korejski sporazum kojim je Koreja lišena njenog diplomatskog suvereniteta i koji je Koreju učinio protektoratom carskog Japana.
- 18. novembar – Danski princ Karlo postaje kralj Haakon VII od Norveške.
- 28. novembar – Irski nacionalista Arthur Griffith osnovao u Dablinu partiju "Sinn Féin", čiji je glavni zadatak bila borba za osamostaljenje Irske od Velike Britanije.
1905. u temama
urediOvaj odlomak potrebno je proširiti. |
Rođeni
uredi- 19. mart – Albert Speer, njemački arhitekt i nacistički ministar naoružanja
- 21. juni – Jean-Paul Sartre, francuski filozof i književnik
- 29. juli – Dag Hammarskjöld, švedski političar; dobitnik Nobelove nagrade za mir 1961. godine
- 20. august – Hasan Kikić, bosanski književnik
- 18. septembar – Greta Garbo, švedska glumica
- 23. oktobar – Felix Bloch, američki fizičar
- 30. decembar – Danil Harms, ruski književnik
- 31. decembar – Helen Dodson Prince, američka astronomkinja
Umrli
urediJanuar
uredi- 8. januar – Josip Belušić, hrvatski izumitelj
- 14. januar – Ernst Abbe, njemački astronom, matematičar i fizičar
Februar
urediMart
urediApril
uredi- 8. april – Josip Juraj Strossmayer, biskup đakovačko-bosanski i srijemski (od 1849.), političar, kulturni djelatnik i pisac
Maj
uredi- 22. maj – Abby Langdon Alger, američka spisateljica i prevoditeljica