SANOS

SANOS
SANOS
Vrsta	Društvo s ograničenom odgovornošću
Industrija	Proizvodnja
Osnovano	1946
Sjedište	Skoplje, Makedonija
Servisi	Proizvodnja autobusa, servis
Vlasnik	Unitires d.o.o. Beograd
Zaposleni	250

SANOS je makedonska tvornica autobusa čije se sjedište nalazi u Skoplju.^[1] SANOS proizvodi gradske, prigradske, turističke autobuse i minibuseve. SANOS je proizvodio i trolejbuse i autobuse za prijevoz putnika na aerodromu.

Historija

Muzejski primjerak SANOS-a S115 u Ljubljani

Trolejbus S200Tr u Bratislavi

SANOS je službeno osnovan 1946. kao FAS „11 Oktobar“ AD Skoplje, iako historija firme počinje 1930. kada je osnovan servis autobusa koji je zapošljavao 30 radnika. 1960. predstavljen autobus FAP Ohrid po kojem je ova fabrika postala prepoznatljiva, On se proizvodio u tri verzije, kao 1, 2 i 3 bio je naprednija varijanta od svog predhodnika. U tom periodu se proizvodio i kao furgon za transport namestaja. Oko 70ih je predstavljen FAP Ohrid kamion (tjst teretni autobus). 1967. SANOS potpisuje ugovor s Mercedes-Benzom kojim se omogućuje proizvodnja Mercedesovih autobusa u SANOS-ovoj fabrici. U početku su se proizvodili Mercedesovi modeli O302, O303, te O 317 koji je kasnije razvijen u modele SANOS S115 i S200. Pored proizvodnje za domaće jugoslavensko područje, SANOS je izvozio veliki broj vozila u Poljsku, Ujedinjeno Kraljevstvo, Tursku i zemlje Bliskog istoka. Također je na platformi SANOS-a S200 u kooperaciji sa Škodom napravljen trolejbus, koji je bio korišten u Sarajevu, Čehoslovačkoj i Poljskoj.

2001. je sva proizvodnja obustavljena. 2004. godine, nakon što je firmu kupio beogradski Unitires, proizvodnja se nastavlja. Od tada se proizvode isključivo autobusi koji se proizvode po licenci od Mercedes-Benza i MAN-a.

Za potrebe visokog turizma Bugarska je nabavila 34 komada FAP OHRID 3 i isti su bili sastavni dio turisticke agencije „Balkanturist“.

1946 god. – osnovana kompanija „11 Oktomvri“ („11 Октомври“) na korjenima kompanije koja je radila od 1930 godine. Izrađuju karoserije na šasijama različitih proizvođača.

1954 god. – počela saradnja sa novoosnovanim FAP-om gdje karoseriraju njihove šasije u skoro isti oblik kao i Škodine autobuse koje su takođe karoserirali. Oznaka autobusa je FAP GVF-St. Time počinje serijska proizvodnja.

1960 god. – predstavljen autobus FAP Ohrid.

1965 god. – predstavljeni tehnički napredni autobusi FAP Sanos A 11 i FAP Sanos A 13 koji su imali, tada revolucionalnu, samonoseću karoeseriju. Odatle i ime Sanos (SAmoNOSeća).

1967 god. – za poljsko tržište razvijen minibus FAP Sanos A 9 koji se kasnije proizvodio u Poljskoj do 2006 godine (pod imenom Autosan H9).

1968 god. – predstavljen autobusi FAP Sanos S12 i Fap Sanos S14 koji mjenjaju autobuse FAP Sanos A11 i FAP Sanos A13.

1971 god. – počeo da se radi FAP Sanos S13.

1978 god. – koristeći iskustvo sa gradskim autobusom Mercedes-Benz O317 koji je izlazio iz pogona u Skoplju (od 1969 god.) konstruisan autobus FAP Sanos S-110.

1980 god. – predstavljeni autobusi FAP Sanos S-312 kao i gradski autobus FAP Sanos S-115.

1981 god. – predstavljena i duža varijanta FAP Sanos S-314, te turistički autobus FAP Sanos S-315 (na osnovu licence za Mercedes O303).

1982 god. – predstavljenja i kraća varijanta autobusa FAP Sanos S-311, kao i zglobni autobus FAP Sanos S-200. Takođe je predstavljen i minibus Sanos S7 sa samonosećom karoserijom koja za pogon ima motor iz Zastave.

1984 god. – autobusi FAP Sanos S-415, FAP Sanos S-413 i FAP Sanos S-411 mjenjaju autobuse FAP Sanos S-314, FAP Sanos S-312 i FAP Sanos S-311. Najprimetnija razlika je je konstrukcija autobusa iza zadnje osovine koja je urađena po uzoru na FAP Sanos S-315.

1989 god. – počeo da se proizvodi FAP Sanos S-515 i FAP Sanos S-311.11, te je predstavljen i redizajnirani model FAP Sanos S415.5 koji ima prednju stjenu sa modela FAP Sanos S-515, dok je ostatak autobusa indetičan kao FAP Sanos-415.

1992 god. – zbog novonastalih okolnosti posluje se na drugačiji način. Iz imena nestaje oznaka FAP tako da svi autobusi od sada nose ime Sanos.

1994 god. – raskida se licencni ugovor sa kompanijom Mercedes-Benz jer je Sanos svoje autobuse za Izmir (Turska) Sanos-215 (gradski) i Sanos S-218 (zglobni) opremio MAN motorima. Isporučeno 300 autobusa Sanos S-215 GNR i 150 autobusa Sanos S-218 GNR u Tursku.

2001 god. – prekida se sva proizvodnja.

2003 god. – skopska kompanija Unitajars (Унитајарс) čiji je vlasnik Slave Raspaškovski (Славе Распашковски) je za 2,2 miliona eura kupila zemljište i kompaniju FAS „11 Oktomvri“. Tada je fabrike preimenovana u Fabrika za autobuse i vozila „Sanos“ (Фабрика за Автобуси и Возила „Санос“), skraćeno FAV „Sanos“ (ФАВ „Санос“).

2004 god. – obnavlja se proizvodnja sa minibusom Sanos S-608, da bi sledeće godine počeo da se radi gradski autobus Sanos S-213, kao i turistički Sanos S-403, da bi 2007 god. bi predstavljen najluksuzniji Sanos S-715.

2017 god. – proizvedeno pet turističkih autobusa Sanos S-415, a 70 kom. je naručeno za Kazahstan.