Posuška kultura

Takozvana Posuška kultura nastala je tokom sažimanja kasnoeneolitskog substrata sa novim talasima naseljenika koji na zapadni Balkan dolaze krajem kasnog eneolita i početkom bronzanog doba. Ime je dobila po užem području oko Posušja, gdje su otkrivena prva nalazišta i gdje je zabilježena znatna koncentracija njenih aglomeracija (više od 20 gradina i otvorenih naselja.) [1]

Dijeli se na:

  • stariju ili Nečajno-faza, koja počinje u starijem dijelu ranog bronzanog doba (Br.A-1 srednjoevropske periodizacije)
  • mlađu ili Sovići-faza, koja počinje u mlađem dijelu ranog bronzano doba (Br.A-2), a završava se početkom srednjeg brončanog doba (Br.B-1) [2]

Rasprostranjenost

uredi

Osim kod Posušja, nalazišta ove kulture otkrivena su u Duvanjskom polju (Gradina Privala i drugi lokaliteti) i Grudama (Ravlića pećina). Novija istraživanja otkrila su značajan broj ove kulture i na prostoru između Neretve i Trebišnjice: Guvnine (Lokve, Čapljina), Džakulina glavica (Rivine, Stolac), Alađinsko brdo (Crnići, Stolac), Hateljska i Sunička pećina (Berkovići), Meteriz i Kamenica (Orašje, Trebinje), Gradina Bihovo (Trebinje).[3] Dio nalaza sa ranijih istraživanja, nakon nove obrade, bilo je moguće priključiti nalazima Posuške kulture.

Naselja

uredi

Najčešći oblik naselja su gradine.[4] Pored jednostavnih gradina sa jednim prstenastim suhozidom, pojavljuju se gradine sa bastionom i bočnim zidovima, gradine sa dva ili tri koncentrična suhozida, ili sa drugim složenijim elementima utvrđenja. Pronađene su i gradine koje su služile i kao svetište.[5][6] Drugi važan tip su otvorena (vangradinska) naselja, obično manjih dimenzija i smještena na manjim visinama. Pećine su takođe služile za boravak, obično kao sezonsko sklonište za čobane.

Keramika

uredi

Keramika se dijeli na grubu (pitoci, lonci, amfore, grublje zdjele) i finiju (manji lonci, pehari, zdjele i šolje). Važna karakteristika ove kulture su drške, posebno one sa produžecima na obodu, iznad drške. sjekirastim, u obliku prizme ili pločice, rožastim i sl.. Koljenaste drške se takođe pojavljuju. Ukrašavanje nije posebno razvijeno, ali su tehnike i motivi dosta raznovrsni: udubljeni, urezani i žigosani ukrasi, plastični ukrasi (bradavice, polumjesečasti naljepci) otisci namotane uzice, i uske tkanice, dosta rijetko i kanelirani ukrasi. Rađena je bez primjese mrvljenog kamena ili pijeska i neotporna je.

Ostalo

uredi

Ovoj kulturi pripadaju razni kameni (žrvnjevi za žito, kamena sjekira), metalni (bronzani bodeži, sjekire), te sitniji kremeni artefakti (vrhovi za strijele, nožići, strugalice).

Literatura

uredi

Reference

uredi
  1. ^ "Blagoje Govedarica -PRILOZI KULTURNOJ STRATOGRAFIJI PRAHISTORIJSKIH GRADINA U JUGOZAPADNOJ BOSNI" (PDF). ANUBIH, Godišnjak 1982. Arhivirano s originala (PDF), 12. 2. 2018. Pristupljeno 9. 2. 2017.
  2. ^ Borivoj Čović - Posuška kultura
  3. ^ Arheološki leksikon
  4. ^ "Alojz Benac –Utvrđena ilirska naselja" (PDF). ANUBiH, Sarajevo. 1985. Pristupljeno 9. 2. 2017.
  5. ^ "Petar Oruč: Tri prapovijesna svetišta (hrama) u Posušju i Ljubuškom –strana 189" (PDF). ANUBiH Naše starine. Arhivirano s originala (PDF), 16. 9. 2021. Pristupljeno 9. 2. 2016.
  6. ^ "Alojz Benac –Religijske predstave prastanovnika južnoslavenskih zemalja". ANUBiH, Sarajevo. 2012. Pristupljeno 9. 2. 2017.

Vanjski linkovi

uredi