Gradine kod Posušja
Gradine kod Posušja su skupina ilirskih građevinskih objekata, na području općine Posušja, Bosna i Hercegovina. Ovo područje pripadalo je plemenu Dalmati.
Arheologija uredi
Gradine kod Posušja grade se od ranobronzanog, preko željeznog doba i u doba rimske okupacije. Prilikom podizanja gradinskih objekata, stanovništvo se držalo se tačno određenih principa: položaja s kojega se ima širi pregled terena te mogućnost lokacije da slijedi prirodan oblik terena.
Javljaju se jednostavne gradine s jednim prstenastim suhozidom, gradine s bastionom i bočnim zidovima, kao i objekti s dva ili tri koncentrična suhozida, ili s drugim složenijim tvrđavskim oblicima.
Spisak gradina uredi
Gradine nastale u bronzanom dobu uredi
Barzonja, Blidinje - Bristovica, Gradac - Dočić, Gradac - Glavica, Gradac - Golovrana, Batin - Gornji Jukići - Gozdenice, Broćanac - Gradina (Grad), Gradac - Ilčinova lazina, Batin - Kadim,Vir - Kramljak, Batin - Kubanovac, Osoje - Latice, Gradac - Miloševac, Batin - Muslića klanac, Vučipolje - Muša, Broćanac - Plišivac, Batin - Plišivica, Batin - Pod Grmin, Gradac - Pogledača, Batin - Ponori, Gradac - Pratarska ograda, Gradac - Rasodnici, Gradac - Slime, Batin – Sobač - Sopa, Vinjani - Staro polje, Tribistovo - Triskovac, Tribistovo - Trogomile, Gradac - Velika torina, Gradac - Veliki Markov brig, Gradac - Vodice, Gradac.
Gradine nastale u željeznom dobu uredi
Bašića gradina, Broćanac - Brina, Vinjani - Bukovac 1 i 2, Čitluk - Crnešnica, Broćanac - Radovan, Posušje - Gornji Konjovac, Broćanac - Gradina, Petrovići - Gradina, Sutina, Tabušića gomila u Broćancu (ilirska gradina) - Gradina, Tribistovo-Staro polje - Gradina, Vir-Glavica - Gradina, Zagorje - Gradina, Zavelim - Grizeljova gradina, Osoje - Izvanjska gradina, Batin - Krstina, Gradac - Kulina, Gradac - Mala gradina, Batin - Mukinje, Vrpolje - Nečajno, Osoje - Oluja, Tribistovo - Orlov kuk, Čitluk - Petričušići, Zagorje - Plišivac, Batin - Plišivica, Vinjani, - Podjelinak, Blidinje - Privija, Gradac - Radatova gradina, Gradac - Samar, Broćanac - Stolac, Posušje - Velika gradina, Batin - Vučija gradina, Rastovača.[1]
Gradina Nečajno, Osoje, je arheološki lokalitet čiji nalazi vežu se za fenomen Posuške kulture. Smještena je na brdovitom pojasu između Posuškog i Imotskog polja. Uski plato gradine branjen je dvostrukim suhozidnim bedemima. Gradinu su sondirali arheolozi sedamdesetih godina prošloga stoljeća. Pronađeni su keramički predmeti iz ranog brončanog doba.
Trostruka gradina u Sovićima smještena je na masivu koji razdvaja Posuško od Imotsko-Bekijskog polja. Sa šire strane bila su podignuta dva paralelna suhozida. Na užoj strani nalazio se gornji dio naselja - akropola (oko 1.600 m2), branjena prirodnom stijenom i suhozidom izgrađenim pomoću pet odvojeno slaganih zidova koji se oslanjaju jedan na drugi. Donji dio gradine, između akropole i prvog suhozida bio je površine 15.000 m2 i bio je naseljen.
Gradina Privala je treći značajno ispitivani lokalitet. Bila je veliko naselje sa akropolpm od 2.200 m2 i donjim naseljem od 8.200 m2.
Gradinu Kulina prvi ispitivao je sondažno prije više od 120 godina Franjo Fiala. Unutar kratkog opisnog teksta u Arheološkom leksikonu BiH, navodi se kako se na ovom lokalitetu nalazi prapovijesna gradina, rimsko utvrđenje i ranoslavensko naselje.[2]
Gradina je suhozidna megalitna konstrukcija bez upotrebe maltera, smještena na teško pristupačnom brijegu. Na samom vrhu su ostaci centralne kružne akropoljske građevine sa nekoloko poluklesanih krečnjačkih megalita. Istočno je strmina visine do 30-ak metara, ispod koje nalazi se nekoliko polupećina, sa kompleksom kamenih obzidanih struktura, okruženih kiklopskim ili megalitskim zidovima od dobro klesanih vrlo velikih kvadera krečnjaka.
Posuška kultura
U Posušju je zabilježena najveća koncentracija staništa posuške kulture: više od dvadeset gradina i izvangradinskih (otvorenih) naselja. Sistematizovani podaci o arheološkoj građi sa područja Posušja, a kasnije i sa područja istočne Hercegovine, srednje i južne Dalmacije, ostrva Brač, Hvar i Korčula, doveli su u novije vrijeme do uvođenja posebne kulturne grupe, poznate kao Posuška kultura. Obično se u arheologiji novopronađena kultura imenuje po naselju ili lokalitetu gdje je prvi put pronadena. Za njezino otkriće zaslužni su Petar Oreč i Borivoj Čović.[3]
Literatura uredi
- Borivoj Čović, GZM, 1989, Sarajevo –POSUŠKA KULTURA
Reference uredi
- ^ "Blagoje Govedarica -PRILOZI KULTURNOJ STRATOGRAFIJI PRAHISTORIJSKIH GRADINA U JUGOZAPADNOJ BOSNI" (PDF). ANUBIH, Godišnjak 1982. Arhivirano s originala (PDF), 12. 2. 2018. Pristupljeno 9. 2. 2017.
- ^ Arheološki leksikon
- ^ Posuška kultura
