Omer-paša Latas

Omer-paša Latas (24. septembar 1806 – 18. april 1871) bio je osmanlijski mušir srpskog porijekla.

Omer-paša Latas
Rođenje	(1806-09-24) 24. septembar 1806. Janja Gora, Austrijsko Carstvo
Smrt	18. april 1871(1871-04-18) (64 godine) Carigrad, Osmanlijsko Carstvo
Pripadnost	Austrijsko Carstvo (do 1823) Osmanlijsko Carstvo (do 1871)
Služba	1823–1869.

Biografija

Rođen je kao Mihajlo Latas 24. septembra 1806. Kao oficirsko dijete učio je kadetsku školu u Gospiću i stupio u vojsku kao kadet-narednik. Prebjegao je u Bosnu 1827. zbog pronevjere novca. Islam je primio u Banjoj Luci. Odatle odlazi u Vidin gdje boravi neko vrijeme. Kada je došao u Carigrad, postao je učitelj crtanja prijestolonasljednika Abdul Medžida. Postao je pukovnik 1838, a potom paša, kad je Abdul Medžid stupio na vlast. Bio je odličan vojnik. U krvi je ugušio pobune u Siriji, Albaniji i Kurdistanu. Vrlo mlad imenovan je za maršala, tj. mušira. Godine 1848/1849. s Rusima okupirao Dunavske kneževine. Slomio je ustanak bosanskog begovata na čelu sa vezirom Ali-pašom Rizvanbegovićem 1850. Oko hiljadu najuglednijih aga i begova je pozatvarao, a oko 400 poslao okovane u Carigrad. Godine 1853. osvojio bi Crnu Goru, da to nisu spriječile Austrija i Rusija. U Krimskom ratu 1853. bio je komandant turske vojske na dunavskoj liniji i dobio titulu serdari ekrema (veliki vojskovođa). U Krimskom ratu je sa engleskim i francuskim saveznicima učestvovao u opsadi Sevastopolja, te u borbama na Kavkazu. Ugušio je ustanke u Mezopotamiji. Godine 1861, kada je bio na pomolu rat sa Crnom Gorom, ponovo je poslat da interveniše no do rata nije došlo zauzimanjem Velikih sila. Gušio je i grčki ustanak na Kritu 1867. i budući da nije do kraja, zbog loše turske flote i nedostatka sredstava, mogao da sprovede blokadu ostrva sam se povukao 1868. U Parizu je bio 1865. kao glavni vrhovni komandant turske vojske. Umro je 18. aprila 1871. u Carigradu.

Omer-paša Latas u Bosni

Pobune bosanskih prvaka protiv osmanlijske vlasti i sporo provođenje reformi, utjecali su na odluku Porte, da u Bosanski ejalet pošalje Omer-pašu Latasa, vojskovođu sa iskustvom u gušenju pobuna u provincijama. Po dolasku u Sarajevo 1850, okupio je bosanske prvake, pročitao im ferman i zatražio da reforme provedu u praksu. Bosanski ejalet su ipak zahvatili nemiri. Izbile su bune u Bosanskoj krajini, Posavini, Hercegovini i srednjoj Bosni. Sve su bile vojno ugušene,a sljedila su ubistva i progoni bosanskih prvaka. Latasova naredba o oduzimanju oružja civilnom stanovništvu izazvala je bunu u Hercegovini 1851. godine.

Život kao roman

Nobelovac Ivo Andrić u svom romanu Omerpaša Latas (izdatom posthumno 1977) obrađuje Omerpašin lik i djelo. Radnja romana smještena je u vrijeme Latasovog vojevanja u Bosni i Hercegovini.

Vanjski linkovi

• Mihajlo Latas po nalogu kneza Miloša postao Gazi Omer-paša Arhivirano 6. 7. 2013. na: Archive.today na sajtu svedok.rs.