Natrij-karbonat
Ovaj članak ili neki od njegovih odlomaka nije dovoljno potkrijepljen izvorima (literatura, veb-sajtovi ili drugi izvori). |
Natrij-karbonat (Na2CO3), često pogrešno nazvan soda je so natrija i ugljične kiseline (H2CO3). Kao dodatak prehrambenim namirnicama nosi oznaku E500.
| Natrij-karbonat | |
|---|---|
 | |
| Općenito | |
| Hemijski spoj | Natrij-karbonat |
| Druga imena | E500, soda, kalcinisana soda |
| Molekularna formula | Na2CO3 |
| CAS registarski broj | 497-19-8 |
| Kratki opis | bezbojni kristalni prah |
| Osobine1 | |
| Molarna masa | 105,99 g/mol |
| Agregatno stanje | čvrsto |
| Gustoća | 2,53 g/cm3 |
| Tačka topljenja | 851 °C |
| Tačka ključanja | 1600 °C (raspada se) |
| Rastvorljivost | 217 g/l u vodi (na 20 °C) |
| 1 Gdje god je moguće korištene su SI jedinice. Ako nije drugačije naznačeno, dati podaci vrijede pri standardnim uslovima. | |
Modifikacije
urediNatrij-karbonat je polimorfna supstanca, koja se kristalizira u različitim kristalnim sistemima, u zavisnosti od pritiska i temperature. Može biti bezvodna ili sadržavati kristalnu vodu (hidrat).
- Bezvodni natrij karbonat: Poznat i kao mineral natrit ili kao kalcinisana soda. To je bijeli prah koji se topi na 853 °C i ima gustoću od 2,51 g/cm3. Stvara se na temperaturama višim od 107 °C.
- Monohidrat, Na2CO3•H2O: Poznat i kao mineral termonatrit, stvara se na temperaturama višim od 35,4 °C iz heptahidrata.
- Dihidrat, Na2Ca(CO3)2•2H2O: poznat i kao mineral pirsonit
- Pentahidrat, Na2Ca(CO3)2•5H2O: mineral gailusit ili natrokalcit.
- Heptahidrat, Na2Ca(CO3)2•7H2O: Stvara se na temperaturama iznad 32,5° °C iz dekahidrata.
- Dekahidrat, Na2Ca(CO3)2•10H2O: poznat i kao mineral soda ili kristalna soda, kristalizira se na temperaturama ispod 32,5 °C iz zasičenog rastvora natrij karbonata.
Osobine
urediKao so slabe ugljične kiseline reagira sa jakim kiselinama koje iz njega istiskuju ugljik-dioksid. U vodi se rastvara oslobađajući toplotu te uslijed hidrolize daje bazičan rastvor.
Nalazišta
urediVeća nalazišta natrij karbonata se nalaze u Egiptu (jezero Natron), istočnoj Africi (mnoga isušena jezera i vodotoci), Kaliforniji, Meksiku i južnoj Sahari.
Upotreba
uredi
Natrij karbonat se koristi još od antike. U starom Egiptu se koristio za mumificiranje, kao i za proizvodnju keramike, stakla te kao sredstvo za čišćenje. Danas se koristi u razne industrijske svrhe, te se smatra jednim od važnih hemijskih proizvoda. U svijetu se godišnje proizvede oko 39 miliona tona sode (1997), a najveći dio se upotrijebi industriji stakla, proizvodnji sredstava za čišćenje i izbjeljivanje, industriji papira i drugim.