Kičmeni nerv
Kičmeni nervi – uobičajeno spinalni nervi su mješoviti nervi, koji provode motorne, senzorne i autonomsne signale između kičmene moždine i tijela. Čovjek ih ima 31 par, jedan iz svakog pršljena kičmenog stuba.[1][2][3][4]
| Kičmeni nerv (Nervus spinalis) | |
|---|---|
 Formiranje kičmenog nerva od zadnjih i prednjih korjenova | |
| Identifikatori | |
| Gray's | p.916 |
| MeSH | A08.800.800.720 |
| TA | A14.2.00.027 |
| FMA | 5858 |
| Anatomska terminologija | |
Ovi nervi su grupirani u odgovarajuće vratne ili cervikalne (C), grudne ili torakalne (T), slabinske ili lumbalne (L), krstačne ili sakralne (S) i trtične ili kokcigealne (C) regije pršljenova kičmene moždine.[5] Redovno ima osam pari vratnih, dvanaest grudnih, pet slabinskih, pet krstačnih i jedan par repnih. Ovi živci su dio perifernog nervnog sistema.
Struktura
uredi
Svaki kičmeni nerv sadrži kombinacije nervnih vlakana iz stražnjeg i prednjeg korijena. Zadnji sadrži uzlazna ili aferentna nervna vlakna i prenosi senzorne informacije ka mozgu. Prednji korijen uključuje silazna ili eferentna nervna vlakna motornog korijena i provodi informacije iz motorne kore mozga u odgovarajuće efektorne organe. Kičmeni nervi izlaze iz kičmenog stuba kroz otvor (međuprešljenskog (intervertebralnog) foramena), između susjednih pršljenova. To je tako za sve kičmene živce, osim prvog kičmenog para (C1), koji se pojavljuje između potiljačne kosti i atlasa (prvi vratni pršljen). Zato se vratni nervi označavaju brojevima od pršljena ispod, osim kičmenog nerva C8, koji se nalazi ispod pršljena C7 i iznad pršljena T1. Nervi grudnog koša, lumbalni i sakralni se tada označavaju brojevima koji počinju od gornjih pršljenova. U slučaju slabinskih S1 (ili L6) ili sraslog L5 pršljena, nervi se obično još uvijek označavaju kao L5, a naredni je S1 .
1. silazni (eferentni)
2. Somatski silazni (aferentni).
3,4,5. Simpatikusni silazni (eferentni)
6,7. Simpatički uzlazni (aferentni)
Izvan kičmenog stuba, živci se dijele na grane. Zadnje grana (ramus) sadrži živce koji služe zadnjim dijelovima moždanog stable za prenošenje utrobnih i somatskih motornih vlakana somatskih senzornih informacija i iz kože i mišiće leđa (“epaksijalnih mišića"). Prednja grana (ramus) sadrži živce koji služe preostalim prednjim dijelovima trupa i gornjih i donjih ekstremiteta (“hipaksijalnih mišića”). Provode utrobne i somatske motorne i senzorne informacije i sa trbušno-bočne (ventrolateralne) površine tijela − struktura u tjelesnom zidu i udovima. U meningealnoj grani kičmenog nerva ponovo ulazi u međupršljenski otvor (intervertebralnoi foramen) da oživčava ligamenate, tvrdu moždanu ovojnicu (dura matter), krvne sudove intervertebralnog diska, površinu zglobova i perikosti pršljenova. Komunicirajuće grane (ramii communicantes) sadrže autonomne živce koji imaju utrobne (visceralne) funkcije, pa sadrže i motorne i senzorne informacije i iz unutrašnjih organa.
Neki prednji od njih se spajaju sa susjednim zadnjim granama i formiraju živac pleksusa (spleta), mrežu povezanih živaca. Nervi koji izlaze iz pleksusa sadrže vlakna iz različitih kičmenih nerava, koji se zajedno idu u neke ciljane lokacije. Glavni pleksusi uključuju grlić maternice, brahijalni, lumbalni i sakralni pleksus. .
Regionalizacija kičmenih nerava
urediVratni živci
uredi
Iako postoji sedam vratnih pršljenova (C1-C7), ova regija sadrži osam njihovih živaca C1 – C8. Svi cervikalni živci, osim C8, pojavljuju se iznad odgovarajućih pršljenova, dok C8 izlazi ispod pršljena C7. Drugdje u kičmi, nervi izlaze ispod pršljena sa istim imenom.
Zadnji raspored uključuje subokcipitalni živca (C1), veći okcipitalni živac (C2) i treći okcipitalni živcac (C3). Prednji raspored sadrži vratni (C1-C4) i brahijalni pleksus (C5-T1).
Vratni živci oživčuju u sternohioidni, sternothioroidni i omohioidni mišić.
Petlja živaca pod nazivom ansa cervicalis je dio pleksusa grlića maternice.
Grudni živci
urediGrudni ovuhvataju dvanaest kičmenih živaca koji izlazi iz grudnih pršljenova. Svaki taj živac (T1-T12) potiče ispod svakog odgovarajućeg grudnog pršljena. Grane izlaze iz kičme i idu direktno na paraventralnu gangliju autonomnog nervnog sistema, gdje su uključeni u funkcije organa i žlijezda u glavi, vratu, grudnom košu i trbuhu.
Prvi dio čine interkostalni živci koji dolaze iz torakalnih T1-T11 i idu između rebara. T2 i T3, grane formiraju interlostobrahijalni živac. Subkostalni živac dolazi iz nerva T12, a vodi ispod dvanaestog rebra.
Zadnji dio se sastoji od medijalne grane (ramus medialis) zadnje grane gornjeg šestog grudnog i živce, a pruža se između semispinalis dorsi i mišića multifidusa. Nakon toga probijaju romboidne i trapezaste mišiće do kože iznad trnolikog nastaka. Ova osjetljiva grana se zove medijalni kožni (ramus).
Šest donjih medijalnih grana se distribuiraju uglavnom na mišiću multifidusu i dugom leđnom mišiću (longissimus dorsi), povremeno izvodeći dio vlakana u kožu blizu srednje linije. Ova osjetljiva grana se zove ramus zadnjeg dijela kože ili kraće, grana zadnje kože.
Slabinski živci
uredi
Lumbalna regija uključuje pet pari kičmenih živaca koji izlaze iz njenih pršljenova. Mogu se podijeljeni u zadnji i prednji odjel.
Zadnji dio je organiziran tako što njegove medijalne grane lumbalnih nerava vode blizu zglobnih pršljenskih nastavaka i završavaju u multifidus mišićima.
Bočni inerviraju mišiće uspravljanja kičme (erector spinae).
Gornja tri daju grane kožnih živaca koji probijaju aponeurozu dugog leđnog mišića (latissimus dorsi) na bočnoj granici mišića erector spinae i spuštaju se preko zadnjeg dijela krstačnog grebena na koži stražnjice, a neke od grančica dotiču nivo većeg trohantera.
Prednji dio lumbalnog nerva (rami anteriores) se povećava odozgo prema dolje. Oni se spajaju u blizini svog porijekla, prema sivm granama ami communicantes iz slabinske ganglije simpatičkog stasbla. Ove grane se sastoje od dugih, vitkih izdnaka koji prate slabinske arterije oko strana pršljenskih tijela, ispod velikog psoas mišića. Njihov raspored je nešto nepravilan: jedna ganglija može dati ogranke na dva lumbalna živca, ili jedan lumbalni živac može dobiti izdanak dvije ganglije.
Prvi i drugi, a ponekad i treći i četvrti lumbalni živac je e svaki povezan sa lumbalnim dijelom simpatičkog stable preko bijelog komunicirajućeg ogranka.
Nervi prolaze koso prema van, iza velikog psoasa ili između svojih slojeva i raspoređuju vlakna u njega i quadratus lumborum.
Prva tri i veći dio četvrtog su povezani zajedno preko anastomozne petlje i čine lumbalni pleksus.
Manji dio četvrtog živca se spaja sa petim I formiraju lumbosakralno stablo, koje pomaže u formiranju krstačnog spleta. Četvrti živac je nazvan furkalni živac, zbog činjenice da je podijeljena između dva pleksusa.
Krstačni živci
uredi
Sakralne živce čini pet parova kičmenih nerava koji izlazi iz krstačne kosti na donjem kraju kičme. Korijeni ovih živaca počinju unutar kičmenog stuba na nivou L1 pršljena, gdje je počinje snop zvani "konjski rep" (cauda equina), a zatim se spuštaju u krstačnnu kost.
Postoji pet uparenih sakralnih živce; polovina njih izlazi kroz sakrum na lijevoj strani, a druga polovina na desnoj. Svaki živac se pojavljuje u dva odjela: jedan dio prolazi kroz prednji krstačni otvor (foramen), a drugi kroz zadnji.
Nervi se dijele u grane i ogranke različitih živaca i međusobno pridružuju. Neki od njih se i spajaju sa granama lumbalnog ili koksigealnog živca Ove anastomoza živaca čini sakralni i lumbosakralnim pleksus. Grane ovih pleksusa vode do nerava koji inerviraju kukove, butine, noge, uključujući i stopala.
Sakralnih nervi imaju i aferentna i eferentna vlakna, tako da su odgovorni za dio čulne percepcije i pokreta donjih ekstremiteta ljudskog tijela. Iz S2, S3 i S4 nastaju pudendalna nervna i parasimpatička vlakna čiji električni potencijal ide u silazno debelo crijevo i rektuma, mokraćni mjehur i genitalne organe. Ovi putevi imaju i aferentna i eferentna vlakna i, na taj način, su odgovorni za provođenje senzornih informacija iz tih organa male karlice u centralni nervni sistem (CNS) i motorne impulse iz CNS u karlicu da kontroliraju pokrete tih organa male karlice.
Kokcigeus (trtični)
uredi
Polja medijalnih grana su crna, a bočnih crvena
Trtični živac je 31. par kičmenih nerava. Izlazi iz konusa kičmene moždine ( conus medullaris), a prednji korijen čini koksigealni pleksus. Dijeli se u medijalne i lateralne grane, a raspoređuje na kožu leđa u trtici.
Trtica (coccyx) je završni dio kičme koji sadrži 4-5 trtičnih pršljenova, od kojih je prvi pomičan prema krstačnoj kosti, a ostali su međusobno srasli. Njeni poremećaji izazivaju teške bolove.
Klinički značaj
urediMišići koje inervira jedan posebni spinalni korijen su da nervi potiču od miotoma senzorna područja kože od dermatoma, sa inervacijom senzornih područja na koži za svaki kičmeni nerv. Oštećenja jednog ili više nervnih korijenova dovodi tipskih neuroloških defekata (slabost mišića, abnormalne senzacija, promjene u refleksima) koje omogućavaju lokalizaciju odgovornog oštećenja.
Postoji nekoliko postupaka koji se koriste u stimulaciji sakralniog živca za liječenje raznih povezanih poremećaja.
Išjas je obično uzrokovan poremećajima kompresije lumbalnih živaca L4 ili L5 ili sakralnih živaca S1, S2, ili S3, ili kompresije samog bedrenog živca.
Dodatne slike
uredi-
Dio kičmene moždine prikazuje desnu bočnu stranu. Dura je otvorena da bi se vidjeli korijeni živaca -
Raspored kožnih živaca: Ventrlni aspekt -
Raspored kožnih živaca: Dorzalni aspekt -
Kičmena moćždina sa tvrdom ovojnicom, na izlazu nerva -
Kičmena moždina sa prednjim I zadnjim korijenima kičmenih nerava -
Dugi prikaz kičmene moždine -
Projekcija kičmene moždine u nerve (motorni – crveno; senzorni – plavo) -
Projekcija kičmene moždine u nerve (motorni – crveno; senzorni – plavo), blue sensory).
- Slike disekcija
-
Mozak: donji aspekt, duboka disekcija -
Mozak: donji aspekt, duboka disekcija. -
Spinalni nervi: Kičmena moždina i njen kanal #duboka disekcija#
Također pogledajte
urediReference
uredi- ^ Berberović Lj., Hadžiselimović R., Dizdarević I. (1987): Medicinska antropologija. Svjetlost, Sarajevo, ISBN 86-01-00364-8.
- ^ Međedović S., Maslić E., Hadžiselimović R. (2000): Biologija 2. Svjetlost, Sarajevo, ISBN 9958-10-222-6.
- ^ Hadžiselimović R., Maslić E. (1999): Osnovi etologije – Biologija ponašanja životinja i ljudi. Sarajevo Publishing, Sarajevo, ISBN 9958-21-091-6.
- ^ Sofradžija A., Šoljan D., Hadžiselimović R. (2003): Biologija 1, Svjetlost, Sarajevo, ISBN 9958-10-592-6.
- ^ "Spinal Nerves". National Library of Medicine. Pristupljeno 12. 4. 2014.
Vanjski linkovi
uredi