Kantata

Kantata (italijanski "cantare"-pjevati) je pjevačka muzička kompozicija sa instrumentalnom pratnjom i uglavnom sadrži više od jednog stavka. Pojam nije postojao prije 16. vijeka, kada je sva "visoko kulturna" muzika bila pjevačka. Sa razvojem instrumentalne muzike u 17. vijeku pojam je nastao kao instrumentalna umjetnost, a postao je dovoljno razvijen tako da je postao dio sonatnog oblika.

Od sredine 17. vijeka do kasno u 18. vijek postao je omiljeni oblik italijanske kamerne muzike bilo kao kantata za jedan ili dva solo glasa, uz pratnju čembala, i vjerovatno nekoliko drugih solo instrumenata. Ona se isprva sastojala od narativne priče ili scene u recitativu, održanoj zajedno uz primitivnu ariju ponovljenu u intervalima. Dobri primjeri mogu se naći u crkvenoj muzici Giacoma Carissimija, te engleskog solo pjevanja Henryja Purcella. Pokazuju maksimum koji se može dobiti od ovog arhaičnog muzičkog oblika. Sa razvojem Arije "da capo" kantata postaje grupa od dvije ili tri arije objedinjene sa recitativom. Georg Friedrich Händel je napisao brojne italijanske duete i trija, koji predstavljaju muzičke primjere vrlo velikih razmjera. Njegov latinski motet "Silete venti" za sopran solo, pokazuje korištenje ovog obrasca u crkvenoj muzici.^[1]

Italijanske kantate uredi

Italijanska solo kantata obično, kada je u velikom obliku, teži da postane nerazdvojna od scene u operi, na isti način kao crkvena kantata, solo ili koral, je nerazdvojiva od malog oratorija ili dijela jednog oratorija. U slučaju Johann Sebastian Bacha mnoge veće kantate se zapravo zovu oratoriji, a Božićni Oratorij je zbirka od šest crkvenih kantata zapravo namijenjenih za nastup u šest različitih dana, iako zajedno čine završenu umjetničku cjelinu kao bilo koji klasični oratorij.^[1]

Bachove crkvene kantate uredi

Prva stranica prvog dijela koncertne violine za uvodni stav kantate "Wie schön leuchtet der Morgenstern", BWV 1, koju je komponirao Johann Sebastian Bach.

Važna stvar kod Bachovih crkvenih kantata je da su one bile dio crkvene službe. Mnoge od Bachovih najvećih kantata počinju sa raskošnim horom, zatim slijedi nekoliko arija i recitativa, i završava sa običnim koralom. Tekst je pažljivo zasnovan na evanđelju ili lekciji za taj dan, osim ako kantata nije bila kratka propovijed vjerovatno nakon prvog refrena ili jedne od arija, a hor bi se pridružio u završnom koralu. Tako je jedinstvo crkvene službe bilo jedinstvo muzike, i u slučajevima gdje su svi stavci kantate utemeljeni na jednu te isti koralnu melodiju. Ovo jedinstvo nikada nije bilo jednako, osim u onim misama i motetima iz 16. vijeka koji su zasnovani na gregorijanskim tonovima festivala za koje su pisane. Iza sebe je ostavio više od 330 crkvenih kantata.

^[1]

Moderne kantate uredi

U modernim vremenima termin kantata se primjenjuje gotovo isključivo za koral, za razliku od solo vokalne muzike. Moguće je samo prepoznati kao posebnu umjetničku vrstu kantate iz ranog 19. vijeka u kojoj refren predvodi muziku više lirski i pjevački nego u oratorij stilu, iako u isto vrijeme ne isključujući mogućnost briljantnog vrhunca u obliku laganog redosljeda fuge. Ludwig van Beethovenova "Glorreiche Augenblick" je briljantan primjer ovog stila, te Carl Maria von Weberova "Jubel Cantata" i Felix Mendelssohnova "Walpurgisnacht" koja je postala klasik. Mendelssohnova "simfonija kantata", Lobgesang, je hibridno muzičko djelo, dijelom u oratorijskom stilu. Prethodila je sa tri simfonijska stavka, za razliku od Beethovenove Devete simfonije, koja ima četvrti stavak sa horskim finalom koje je u suštini jednog dizajna, dok je Mendelssohnova simfonija kantata kantata s tri simfonijska preludija. Pune lirske mogućnosti niza pjevačkih pjesama konačno su ostvareni od strane Johannesa Brahmsa u njegovom Rinaldu, postavljenom na tekst koji je Goethe pisao u isto vrijeme kad je napisao i Walpurgisnacht. Preostale vrste kantata (počevši od Beethovenovih, zajedno sa većinom Brahmsovih i mnogih značajnih engleskih malih pjevačkih djela) predstavljaju mnogobrojne različite načine postavljanja horskih muzičkih poema koje su baš preduge da bi bile sadržane u jednom stavku.^[1]