Jugolira
Jugolira ili „B” lira bilo je poseban okupacioni novac i privremeno sredstvo plaćanja za područja Slobodne teritorije Trsta pod upravom Jugoslavenske narodne armije, koja su još uvek formalno pripadao Italiji. Novac koji je bio u opticaju od 1945 — 1949. godine, štampala je Gospodarska banka za Istru, Rijeku i Slovensko primorje 1945. godine sa vrednošću izraženom u lirama. U odnosu na jugoslovenski dinar Lira „B” bila je u odnosu: 10 „B”" lira (jugolira) = 1 jugoslavenski dinar.[1]
| Jugolira / „B” lira Југолира / „Б” лира (sh) Lira triestina (it) | |
|---|---|
 Neki od apoena jugolire. | |
| Korisnik |  SFR Jugoslavija
 Slobodna teritorija Trsta (Zona B) |
| Najmanja jedinica | 1 jugolira |
| Oznaka | „B” LIR, L (£) |
| Kovanice | nisu bile u upotrebi |
| Novčanice | 1, 5, 10, 20, 50, 100, 500, 1000 jugolira |
| Nacionalna banka | Narodna banka Jugoslavije |
| Štamparija | Gospodarska banka za Istru, Rijeku i Slovensko primorje |
Ime uredi
Emisija se službeno nazivala „B” lira, ali su je u narodu nazivala i „Titina lira” (Titova lira), „barchette” (lira sa barkama)[a], „Tršćanska lira” ili „jugolira” (jugoslavenska lira).
Historija uredi
Kada Istra i Rijeka, po završetku Drugog svetskog rata još nisu bile formalno unutar granica SFR Jugoslavije, Slobodna Teritorija Trsta (Zona B), nalaze se pod upravom JNA, sa sedištem u Opatiji.
Nova vlast na ovoj teritoriji uvela je novu valutu „B” liru, jer jugoslavenski dinar nije postala još zvanična valuta. Za nju je garantovala Gospodarska banka za Istru, Rijeku i Slovensko primorje.
Službeni kurs je bio 100 „B” lira za 30 dinara. Za ovdašnje ljude to je bilo gotovo svejedno, budući da se zbog posleratne nestašice; hrane, odjeće i obuća dobijala na bonove.
Međutim za povratnike iz Evrope i Amerike, novac je vrijedio dvostruko više!
Ekonomski, ova valuta koja je za povratnike iz Evrope i Amerike, vrijedio dvostruko više, nije imala kupovnu moć izvan Zone B, jer je italijanska lira morala obavezno konvertuje u „jugolire”" po kursu 1 : 1. Tako su svi koji su donosili italijansku liru na područje Zone B, istu kovertovali u „B” liru. Time su omogućili jugoslavenskim vlastima da prikupe za svoje potrebe, relativno stabilnu valutu u tadašnjoj Evropi, po popvoljnom kursu.
„B” lira nije imala kovanice, već su u opticaju bile samo papirne novčanice. Novčanice su štampane u Ljubljani i Zagrebu, u devet apoena od 1 do 1000 „B” lira.
Povučene su iz opticaja 1949. godine i zamenjene novčanicama jugoslavenskog dinara.
Napomena uredi
- ^ Kako se na poleđini većine jugolira nalazio čamac na jedra sa zvijezdom, ljudi su ih vrlo često zvali i "barchetta".
Literatura uredi
- Anna Bramwell, Refugees in the age of total war, Routledge ed.[2]
- Pamela Ballinger, History in exile: memory and identity at the borders of the Balkans, Princeton University Press [3]
- Guido Crainz, Il dolore e l'esilio: l'Istria e le memorie divise d'Europa, Rim, Donzelli Editore [4]
- Renato Cristin, Die Foibe: Vom politischen Schweigen zur historischen Wahrheit; Foibe: Dal silenzio Politico alla Verità Storica, Istituto Italiano di Cultura, LIT Verlag Berlin-Hamburg-Münster [5]
Reference uredi
- ^ "Povijesni pregled numizmatike hrvatske, stare novčanice | KUNALIPA". www.kunalipa.com (jezik: hrvatski). Pristupljeno 21. 4. 2021.
- ^ Refugees in the age of total war. 1988. ISBN 978-0-04-445194-5.CS1 održavanje: lokacija (link)
- ^ History in exile: memory and identity at the borders of the Balkans. 2002. ISBN 978-0-691-08697-2.
- ^ Il dolore e l'esilio: l'Istria e le memorie divise d'Europa. 2005. ISBN 978-88-7989-926-0.
- ^ Die Foibe: Vom politischen Schweigen zur historischen Wahrheit; Foibe: Dal silenzio Politico alla Verità Storica, Istituto Italiano di Cultura. 2007. ISBN 978-3-8258-0002-4.