Govještica

Govještica je pećina, ili – kako je zovu mještani – Dugovještica je jedna od dvije pećine u geospeleološkom sistemu koji se nalazi u kanjonu rijeke Prače – druga je Banj ili Banja Stijena (još poznata i kao Mračna pećina). Govještica je locirana na oko dvadeset i jedan kilometar od Rogatice, Bosna i Hercegovina.

Govještica
Dugovještica
Lokacija	Rogatica, Bosna i Hercegovina

Za Govješticu se znalo kada i za Banj Stijenu (Mračna pećina), iz vremena izgradnje pruge uskog kolosjeka Sarajevo-Višegrad 1906. godine, samo što je Govješticu bez savremene speleološke opreme bilo teško savladati. U to vrijeme najdalje se otišlo oko 100 metara, o čemu svjedoči potpis iz 1911. godine, i tu se ispriječila vertikala od 20 metara, gdje je potrebno koristiti tehniku penjanja na užetu.

Narednih sto godina tišinu Govještice je remetio jedino mali vodopad između prvog i drugog jezera, sve dok 2010. godine nisu došli italijanski speleolozi iz Bolonje i Novare i uz saradnju sa Centrom za krš i speleologiju Sarajevo, počeli istraživanja pećine.

Naredne dvije godine broj ekipa se povećavao i učešće u istraživanjima je uzeo sve veći broj speleologa. Iz godine u godinu (2010-2013) i pećina je dobijala nove dimenzije, 2011. – 3800 metara, 2012. – 7715 metara, da bi konačno 2013. godine sa ispitanih 9682 metra postala apsolutni prvak Bosni i Hercegovini, ostavljajući iza sebe ranije rekordere, pećinu Izvor Mokranjske Miljacke (7200 m) i Vjetrenicu (6700 m).

Speleološka istraživanja pećine Govještice u period 10–24. august 2013. godine potvrdila su da je to trenutno najduža pećina u Bosni i Hercegovini. Zahvaljujući posebno postavljenom kampu unutar pećine, na nekoliko sati putovanja od ulaza u pećinu, savladavanju zahtjevnih uspona u pećini, kao i prolazak kroz potopljene dijelove pećine, doveli su do otkrića novih dva kilometra podzemnih galerija, tako da pećina Govještica, svojom ukupnom dužinom od 9.682 metara, trenutno važi za najdužu pećinu u Bosni i Hecegovini.

Ekspedicija je organizovana četiri godine zaredom, od strane italijanske grupe speleologa iz Bolonje, Novare, Mase, Forlija, Faence i Sijene, kao i domaće grupe iz Banja Luke, Sarajeva, Visokog i Mostara. Ukupno pedeset speleologa naizmjenično trinaest dana učestvovalo je u zahtjevnom istraživanju.

Tokom trajanja ekspedicije vršena su i određena biološka i druga istraživanja u unutrašnjosti pećine, prikupljeni su određeni biološki uzorci i talozi. Posebna pažnja posvećena je istraživanju specifičnih kolonija šišmiša koje postoje u pećini i u širem prostoru kanjona Prače.

Tokom istraživanja pronađeni su brojni ostaci lobanja i kostiju pećinskog medvjeda (Ursus spelaeus), izumrlog još prije 20.000 godina.

Morfologija

Pećina Govještica nalazi se na nadmorskoj visini 580 m (ulaz), dužine 9682 m, sa velikim ulazom koji je istovremeno i izvor. Ulaz u pećinu je s južne strane, 8 metara je širok, a visok 12 metara. Na samom ulazu u stropu desnog dijela pećine nalazi se ovalan otvor obrastao listopadnim drvećem; sa gornje strane ovaj je otvor potpuno obrastao i pretstavlja veliku opasnost za prolaznike. Ulaz pećine kao i okolne stijene prekrivene su mahovinama (Bryophyta).

Nedugo poslije ulaza glavni hodnik se račva na sjevernozapadni i jugoistočni krak. Sjevernozapadni krak još uvijek otvoren je za daljnja ispitivanja i napredovanja.

Odmah na startu treba preći prvu prepreku – jezerce čije dimenzije variraju u zavisnosti od količine padavina. U sušnom periodu to uopšte nije problem, kada je prečnik jezera samo 8 metara. Voda u jezero dolazi iz jednog izvora iz neispitanih dijelova podzemlja same pećine. U zimsko i proljetno doba izlazi voda iz pećine kao velika rijeka. Nivo vode jezera podigne se za 3 metra i tada voda ističe slapom iz prostranog ulaza u pećinu stvarajući nesvakidašnji prizor. Pretpostavlja se da se podzemne vode rječice Rešetnice, koja ponire na Glasinačkoj visoravni, pojavljuju ovdje u Govještici Tada nije moguć ulaz u pećinu.

Prvi dio pećine pretstavlja veoma širok i dugačak natsvod, koji je veoma impozantan, te se proteže 30 m u pravcu sjevera. Iz ovoga natsvoda prolaz vodi prema zapadu, gdje se pećina produžava još 40 m do malog, približno kružnog jezerca, koje je dugo 10 m, a široko 8 m. Kroz prolaze ispunjene prelijepim kristalima kalcita i neobičnim heliktitima, dolazi se u ogromne dvorane po čak 100 m dužine. Mnogobrojne vertikale, nekoliko jezera, sifoni i rijeka u udaljenim dijelovima pećine, te ponori preko 60 metara dubine, čine Govješticu i veoma opasnom.

Pećina nije samo značajna zbog svojih dimenzija, već ona ima svoju prirodnu, estetsku i naučnu vrijednost. Velika kolonija šišmiša od otprilike hiljadu jedinki, pronadjena u pećini, kao i značajne količine kostiju pećinskog medvjeda (Ursus Speleus), procjenjene na 20000 godina starosti, široka rasprostranjenost trogbolitske vrste Anthroherpon cylindricollis, kao i ukrasi velike estetske vrijednosti, čine Govješticu i jednom od najljepših pećina BiH.

Vanjski linkovi

• Govještica
• Vijesti iz Rogatice Arhivirano 20. 10. 2013. na Wayback Machine