Izvor Mokranjske Miljacke (pećina)
Pećina Izvor Mokranjske Miljacke nalazi se u Kadinom Selu, općina Pale, Bosna i Hercegovina. Smještena je u zaseoku Vrelo, u podnožju krečnjačkog masiva Gradina, i jedan je od dva izvora rijeke Miljacke. Udaljena je 25 kilometara daleko od Sarajeva.
| Pećina Izvor Mokranjske Miljacke | |
|---|---|
  | |
| Lokacija | Pale,  Bosna i Hercegovina |
Prvi put se spominje u katastru napravljenom za potrebe Jugoslavenske narodne armije 1984. godine, u kome se nalazi opis ulaza i prvih 60 m dužine pećine.
Velika količina vode na samom ulazu u pećinu, koja je zahtijevala upotrebu čamaca ili posebne opreme, razlog je što je ova pećina dugo ostala neistražena. Kao rezultat višegodišnje saradnje italijanskih i bosansko-hercegovačkih speleologa, u 2007 -2009. godini obavljeno je zajedničko istraživanje pećine Izvora Mokranjske Miljacke. U istraživanju ove pećine učestvovali su članovi speleoloških udruženja "Gruppo Grotte Novara" i "Gruppo Speleologico Bolognese" iz Italije, "Atom" iz Zavidovića, "Speleo Dodo" iz Sarajeva, "Eko-Viking" iz Visokog, te "Netopir" i "Ponir" iz Banjaluke, kao i speleolozi iz Slovenije, Makedonije, Hrvatske i Crne Gore, Opsežna istraživanja uključila su i topografska mjerenja, biospeleološka i hidrološka istraživanja kao i ispitivanja tragova kulture čovjeka. Istraživanja su izvođena tokom 2007 – 2009. godine. Speleolozi su istražili 7.100 m, čime je ova pećina tada postala najduža dokumentovana pećina u cijeloj Bosni i Hercegovini.
Trenutno najznačajnije otkriće je nova vrsta, pećinskog pauka kosca, Nemanela Lade – (mala neman Mokranjske miljacke), čije je prve primjerke pronašla doktorica Lada Lukić-Bilela sa Instituta za genetičko inženjerstvo iz Sarajeva, po kojoj je vrsta i dobila ime.
Morfologija
urediOtvor je okrenut prema jugu, dimenzija 5x4 metra, na nadmorskoj visini 1100 metar. Ulaz u pećinu otežava voda. Na 35-om nalazi se jezero, ali se ono može proći lijevom plićom stranom. Poslije ovog dolazi drugo jezero, 6x5 metar i dubine 1,5, pa se može proći jedino čamcem.
Nakon toga nailazi se na treće jezero, odvojeno nasipom od predhodnog. Dugo je 11 metara. Poslije slijedi ulazak u fosilni dio pećine koji počinje impresivnom dvoranom prepunom nakita, širine oko 20 metara. Slijedi nova dvorana prepuna nakitom poput pizolita, a prevladavaju stalaktiti i stalagmiti koji prave nekoliko stubova. Kroz pećinu većim dijelom prolazi aktivni vodeni tok, a kanali su u pojedinim dionicama vrlo prostrani. Njeni kanali povezuju Dunavački ponor, Šemanski potok, Uvorski potok, ponor Vučije pećine, Ledenjače.
Ovo je opis početka pećine, a ovako ili slično izgleda opis svih 7.100 metara ove ljepotice.