Drvenasta biljka
Drvenasta biljka je svaka ona biljka koja, kao strukturno tkivo, proizvodi drvo. Ove biljke su obično stablašice, grmovi ili lijane. To su obično trajnice čije su stabljike i veći korijeni ojačani drvetom proizvedenim od sekundarnog ksilema. Glavno stablo, veće grane i korijenje ovih biljaka obično su prekriveni slojem kore. Drvo je strukturna ćelijska prilagodba koja omogućava da drvenaste biljke rastu iz nadzemnih stabljika iz godine u godinu, pa tako neke od njih čine najvećim i najvišim kopnenim biljkama.
Drvenaste biljke, poput zeljastih trajnica, obično imaju uspavano razdoblje u godini, kada se, u hladnijim klimatima rast ne odvija, zbog niskih temperatura i nedostatka dnevne svjetlosti u zimskim mjesecima. U suptropskom i tropskom podneblju to se dešava zbog sušnog razdoblja kad količina padavina postaje minimalna. Slijedeći period će biti praćen odbacivanjem lišća ako je biljka listopadna. Zimzelene biljke ne gube sve listove odjednom (umjesto toga ih postepeno ostavljaju tokom vegetacijske sezone). Međutim, rast se gotovo zaustavi tokom sezone mirovanje. Mnogo je drvenastih biljaka koje su autohtone u suptropskim regijama i gotovo čitavo porijeklo im je iz tropa pa su uvijek zimzelene, zbog visokih temperatura tokom cijele godine.
Tokom jesenskih meseci, svaka stabljika u listopadnoj biljci smanji protok hranjivih sastojaka i vode do lišća. Zbog toga se mijenjaju boje kako se hlorofil u listovima raspada. Formiraju se posebne ćelije koje prekidaju vezu između lista i stabljike, kako bi se lako odvojili. Zimzelene biljke ne odbacuju lišće i samo prelaze u stanje niske aktivnosti tokom sezone mirovanja. U proljeće, korijenje počinje vraćati hranjive tvari natrag u krošnje. Kada se sezona vegetacije nastavi, bilo sa toplim vremenom ili sa vlažnom sezonom, biljka će otvoritii pupoljk, počevši rast novih listova ili cvjetova. To je popraćeno rastom novih izdanaka iz pupova na drvetu prethodne sezone. U hladnijim klimatima većina izdanaka se javlja tokom proljeća i početkom ljeta. Kada započne sezona mirovanja, novionarasli dio očvrsne i postane drvenast. Jednom kada se to dogodi, stablo više nikada neće rasti u dužinu, ali nastavit će se širiti u promjeru do kraja života biljke.
Većina drvenastih biljaka porijeklom iz područja sa hladnijom klimom ima karakteristične rastne prstenove (godove) koji nastaju svake godine proizvodnjom novog vaskularnog tkiva. Samo vanjska šaka prstenova sadrži živo tkivo (kambij, ksilem, floem i srčiku). Unutrašnji slojevi imaju srž, mrtvo tkivo koje služi samo kao strukturna potpora.
Rast izdanaka prvenstveno se odvija izvan terminalnih pupoljaka na vrhu stabljike. Pupoljci na stranama stabljike suzbijaju rast terminalnog pupoljka i uzrokuju slabiji rast, osim ako se uklone ljudskim ili prirodnim djelovanjem. Bez terminalnog pupoljka, bočni neće imati što da ih suzbija i započnu brzo rasti, ako se režu tokom proljeća. Krajem ljeta i početkom jeseni, prestaje najaktivnija sezona rasta, a obrezivanje stabla rezultirat će malim ili nikakvim novim rastom. Zimski pupoljci nastaju kada započne sezona mirovanja. Ovisno o biljci, ovi pupoljci sadrže tkivo za novi rast listova, nove cvjetove ili oboje.
Terminalni pupoljci imaju jaču dominaciju kod četinara, u odnosu na širokolisne biljke, tako da obično rastu kao jedno ravno stablo, bez račvanja ili velikih bočnih grana. Kako drvenasta biljka raste, često će izgubiti niže lišće i grane, jer ostaju u sjeni. Ako stabljika stvara nedovoljnu količinu energije za biljku, korijenje će je "abortirati" tako što će odsjeći protok vode i hranjivih sastojaka, uslijed čega postepeno odumire.
Ispod zemlje korijenski sistem, svake vegetacijske sezone proširuje se na približno isti način kao i stabla. Korijen raste u dužinu i ima manje bočne ogranke. Na kraju vegetacijske sezone, tek narasli korijeni postaju drveni i prestaju sa rastom dužine, ali nastavit će se širiti u promjeru. Međutim, za razliku od nadzemnog dijela biljke, korijenski sistem i dalje raste, iako sporije, tokom čitave sezone umirovanja. U klimatskim uslovima hladnog vremena, rast korijena će se nastaviti sve dok su temperature iznad 2 °C ili 36 °F.
Drvo se primarno sastoji od ksilemskih ćelija sa ćelijskom zidom načinjenoim od celuloze i lignina. Ksilem je vaskularno tkivo koje vodu i hranjive tvari premješta iz korijena u lišće. Većina drvenastih biljaka svake godine formira nove slojeve drvenog tkiva i tako povećava prečnik stabla, iz godine u godinu, s tim da se novo drvo taloži na unutarnjoj strani sloja vaskularnog kambija koji se nalazi odmah ispod kore. Međutim, kod nekih monokotiledona kao što su Arecaceae i rodu Dracaena, drvo se formira u snopovima razasutim po unutrašnjosti debla. Promjer stabljike se neprekidno povećava tokom vegetacijske sezone i zaustavlja se u razdoblju mirovanja.[1] Pod specifičnim uvjetima, drvenaste biljke mogu se raspadati ili vremenom mogu postati okamenjeno drvo.
Simbol za drvenastu biljku, zasnovan na Species Plantarum Linnaeus je označio kao
, koji je ujedno i astronomski simbol za planetu Saturn.[2]
Također pogledajte uredi
Reference uredi
- ^ Chase, Mark W. (2004). "Monocot relationships: an overview". American Journal of Botany. 91 (10): 1645–1655. doi:10.3732/ajb.91.10.1645. PMID 21652314.
- ^ Stearn, William T. (1992) [1966]. Botanical Latin (Fourth izd.). Portland: Timber Press. ISBN 0881923214. CS1 održavanje: nepreporučeni parametar (link)