Desant na Drvar
Desant na Drvar je vojna operacija nacističke Njemačke koja je započela 25. maja 1944. godine protiv Tita i Vrhovnog štaba partizanskih snaga na Balkanu. Njemačka vojna vrhovna komanda je nazivala ovu vojnu operaciju "Rösselsprung" (bos. Konjićev skok). U historiografiji Jugoslavije ova operacija nazivala se često popularnim imenom Sedma neprijateljska ofanziva. Bio je to kombinovani vazdušni i kopneni napad od strane njemačkog "15. planinskog korpusa," "500. SS padobranske jedinice" i njihovih saveznika na Vrhovni štab jugoslavenskih partizana koji se nalazio u gradu Drvaru na zapadu tadašnje Nezavisne države Hrvatske. Osim partizanskog Vrhovnog štaba u Drvaru su bili smješteni: Nacionalni komitet, Centralni komitet KP Jugoslavije kao i AVNOJ. U okolini Drvara nalazile su se američke, britanske i sovjetske savezničke vojne misije. U to vrijeme savezničke snage su pomagale borbu partizanskih snaga zbog čega su često slane vojne misije sastavljene od iskusnih oficira koji su održavali vezu između Tita i savezničkih država. U sastavu engleske misije bio je i Randolf, sin premijera Vinstona Čerčila.
| Desant na Drvar | |||
|---|---|---|---|
| Drugi svjetski rat | |||
 Maršal Tito (krajnji desno) i Vrhovni štab NOVJ ispred pećine u Drvaru. | |||
| Datum | 25. maj-6. juni 1944. godine | ||
| Lokacija | Drvar i okolina, okupirana Jugoslavija Nezavisna Država Hrvatska (danas Bosna i Hercegovina) | ||
| Ishod | Djelimični uspjeh. Njemačke snage jesu zauzele slobodnu teritoriju, ali nisu ispunjeni postavljeni ciljevi: hvatanje maršala Tita i uništenje partizanskih centralnih štabova i ustanova. | ||
| Sukobljene strane | |||
| |||
| Komandanti | |||
| |||
| Vojne jedinice | |||
| |||
| Žrtve | |||
| |||
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
Postojala je opravdana njemačka bojazan da će se drugi front u Evropi otvoriti upravo u Jugoslaviji iskrcavanjem savezničkih snaga na jadranskoj obali koji bi uz pomoć partizana veoma brzo ovladali većim dijelom tadašnje Jugoslavije odakle bi bez većih problema nadirali prema Austriji i Njemačkoj. Zbog toga je njemački vojni vrh na čelu sa Hitlerom pristupio ozbiljnim pripremama za pokretanje nove vojne akcije protiv Tita i Vrhovnog štaba partizanskih snaga na Balkanu kao i uništenja stranih vojnih misija na slobodnoj teritoriji.
Vrhovni štab partizanske Narodnooslobodilačke vojske i Partizanskih odreda Jugoslavije i Josip Broz Tito kao njihov vrhovni komandant, uoči desanta su se nalazili u Drvaru u pećini koja je udaljena oko 200 metara od mosta na rijeci Unac i jedan kilometar od centra Drvara. Ova pećina je i danas poznata pod nazivom "Titova pećina."
Plan Operacije
uredi
Prema izrađenom operativnom planu njemačka vojna operacija Konjićev skok (njemački: Rösselsprung) je trebala biti munjevita uz upotrebu elitnog 500. SS padobranskog bataljona i 15. planinskog korpusa kao glavnih snaga napada. Također, u napadu su učestvovale Hrvatske domobranske snage. Njemačko ratno vazduhoplovstvo je za potrebe operacije stavilo na raspolaganje oko 100 borbenih i transportnih aviona kao i veći broj desantnih jedrilica. Prvi njemački borbeni raspored trebao je najprije padobranima biti spušten u urbani dio Drvara, a pješadijskim jedrilicama sletiti na obližnje zaravni odakle bi se u munjevitim akcijama ostvarili zacrtani ciljevi na terenu. Sve njemačke pješadijske i motorizovane jedinice krenule bi u koncentrično kružni napad prema Drvaru iz pravca Bihaća, Banja Luke, Jajca i Livna, sa ciljem spajanja sa ubačenim desantnim jedinicama. Glavni zadatak svih jedinica bilo je ispresijecati područje koje su nadzirale partizanske jedinice i spojiti se s njemačkim desantnim jedinicama u samom Drvaru.
Od partizanskih jedinica, u okolini i u samom gradu su se nalazili: 1. proleterski korpus, 5. bosanski (krajiški) udarni korpus, 8. dalmatinski korpus, partizanska oficirska škola, prateći bataljon, jedna protivavionska četa i tenkovski vod sa dva tenka.
Desant
uredi
U zoru 25. maja 1944. godine počeo je napad teškim bombardovanjem Drvara koje je trebalo da uništi odbranu. Neposredno poslije toga slijedio je padobransko-jedriličarski desant na grad. Istovremeno pripremljene borbene grupe krenule su u žestok proboj prema Drvaru radi spajanja sa desantnim snagama. Njemačke vojne snage su veoma brzo zauzeli jezgro grada, ali dugo nisu znali gdje je Tito. SS padobranci su krenuli prema Titovoj pećini tek kad su po jačini odbrane shvatili da je Tito u pećini. Ušli su u žestok okršaj sa pripadnicima Oficirske škole i Pratećeg bataljona Vrhovnog štaba, gdje je bilo velikih žrtava sa obje strane. Protivnapad Treće ličke brigade, koja je oko 11 sati prije podne stigla iz Trubara, prisilio je Nijemce na defanzivu i omogućio izvlačenje Tita, članova štaba i članova raznih ustanova. Treća lička brigada sabila je desantne snage na mali prostor na Šobića glavici i prinudila ih na upornu odbranu. Pred zoru 26. maja obustavljen je napad Treće ličke brigade, a tokom dana u grad njemačka borbena grupa ušla je iz Srba i spojila se sa ostacima "500. SS bataljona."
To je omogućilo Vrhovnom štabu i Titu da se popnu iznad pećine i udalje od Drvara. Tito je s pratnjom, pripadnicima ruske i britanske misije pri Vrhovnom štabu pobjegao Nijemcima ispred nosa. Kako je to cijelo područje bilo opkoljeno, trajno bježanje nije bilo moguće, pa je Tito u noći 3. juna s improvizovanog uzletišta na Kupreškom polju odletio ruskim avionom u Italiju u grad Bari. Dva dana kasnije (kasno navečer 6. juna) uputio se na ostrvo Vis britanskim vojnim brodom, gdje su pristali u zoru 7. Juna.
Vojnički gledano, ova operacija bila je neuspjeh. Njemačke snage jesu zauzele slobodnu teritoriju, ali nije ispunjen postavljeni cilj — uništenje partizanskih centralnih štabova i ustanova, što bi značajno oslabilo NOVJ-e. Njemačke desantne grupe u Drvaru od ukupnog ljudstva imale su skoro 80% žrtava (mrtvih, ranjenih i nestalih), a ostale borbene grupe također su imale znatne gubitke.
Značajniji od taktičkih bili su strateški rezultati. Njemačka armija nije uspjela da se izvuče iz rata u Jugoslaviji — naprotiv, on se u narednom periodu još i pojačao onemogućivši njemačke nacističke snage sa jugoistoka Evrope (Armijska grupa F) da odigraju ulogu u ratnom raspletu u Evropi.
Literatura
uredi- Zbornik NOR-a, tom XII - njemački dokumenti, knjiga 4, Vojnoistorijski institut, Beograd
NAREĐENJE KOMANDE 15. BRDSKOG ARMIJSKOG KORPUSA OD 25. MAJA 1944. PRVOM PUKU »BRANDENBURG« ZA DEBLOKIRANJE OPKOLJENOG 500. SS-PADOBRAN-SKOG BATALJONA U DRVARU, U OPERACIJI »RESELŠPRUNG«1
- DESANT NA DRVAR - Sedma neprijateljska ofanziva - Nihad Klinčević, prof, 2009
- TREĆA LIČKA BRIGADA - SJEĆANjA BORACA, Sekcija boraca 3. ličke brigade u Beogradu, Beograd 1991