Crkva Uspenja Presvete Bogorodice u Gabeli
Crkva Uspenija Presvete Bogorodice u Gabeli, Bosna i Hercegovina, pripada Srpskoj pravoslavnoj crkvi i eparhiji zahumsko-hercegovačkoj i primorskoj. Proglašena je za nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine.[1]
| Crkva Uspenija Presvete Bogorodice | |
|---|---|
| Osnovne informacije | |
| Geografske koordinate | 43°03′48″N 17°41′37″E / 43.063217°N 17.693726°E |
| Religija | Pravoslavlje |
| Država | Bosna i Hercegovina |
| Organizacijski status | Srpska pravoslavna općina Čapljina |
| Oznaka baštine | Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine |
| Arhitektonski opis | |
| Arhitektonski tip | Crkva |
| Osnovano od strane | Abdul Aziz, sultan; Pomoć iz Rusije |
| Glavni ugovarač | Prokopije Čokorilo, sveštenik |
| Kamen temeljac | 1864 |
| Dovršeno | 1864 |
| Specifikacije | |
| Dužina | 14,15 m |
| Širina | 7 m |
| Visina (maks) | 11 m |
| Toranj/-evi | 1, tip "preslica" |
| Materijali | Kamen |
Nacionalni spomenik čine Hram Uspenija Presvete Bogorodice i pravoslavno groblje sa 155 krstača i porodičnih grobnica, te ikonostas sa dvanaest ikona. Nalazi se na lokalitetu Rivina, u mahali Brijeg, oko 80 metara sjeverozapadno od arheološkog područja Gabela.
Historija
urediIzgrađena je 1864. Novac za izgradnju ukupno sedam crkvi Zahumsko-hercegovačke i primorske eparhije prikupio je mostarski parohijski sveštenik Prokopije Čokorilo u Rusiji. Sredstva je dao i sultan Abdul Aziz (1861–1876). Crkva kroz svoju istoriju nije rušena. Spomenik, grobnica-kosturnica podignut je 1946. pravoslavnim Srbima ubijenim 1941. u dolini rijeke Neretve. Tokom rata u Bosni i Hercegovini 1992–1995 porušena je spomen-kosturnica koja je obnovljena 2009. godine.
Opis
urediPrema konceptu prostorne organizacije pripada jednobrodnim crkvama sa pripratom, naosom i polukružnim oltarskim prostorom i zvonikom na preslicu. Dimenzije su 14,15 x 7 metara (sa oltarskim prostorom i visina sa zvonikom oko 11 metara.
Ikonostas je dimenzija 480 x 441 cm, sa 12 ikona i Carskim dverima. Ukrašen je arhitektonskim elementima, pilastrima, koji dijele polja sa ikonama raspoređenimu u tri horizontalne zone.
Uz crkvu je groblje sa 151 nadgrobnom krstačom i spomen-kosturnicom
Literatura
uredi- Ljiljana Ševo, Biblioteka baština, Banja Luka, Glas Srpski, 2002 – Pravoslavne crkve i Manastiri u Bosni i Hercegovini do 1878. Godine.
Reference
uredi- ^ "Graditeljska cjelina crkve Uspenija Presvete Bogorodice u Gabeli". Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika. Arhivirano s originala, 17. 9. 2021. Pristupljeno 12. 9. 2017.
