Aleksej Navaljni

Aleksej Anatoljevič Navaljni bio je ruski opozicijski čelnik, pravnik, politička i javna ličnost, poznat po istragama korupcije u Rusiji. Smatran je glavnim protivnikom ruskog rukovodstva na čelu s Vladimirom Putinom.

Aleksej Navaljni
Lični podaci
Rođenje	Aleksej Anatoljevič Navaljni (1976-06-04) 4. juni 1976. Butin, okrug Odincovo, Moskovska oblast (SSSR)
Smrt	16. februar 2024(2024-02-16) (47 godina) Harp, Jamalskonenečki autonomni okrug, Rusija
Nacionalnost	Rus
Politička stranka	Rusija budućnost
Djeca	2
Obrazovanje	Ruski univerzitet prijateljstva naroda, Finansijski univerzitet Ruske Federacije, Univerzitet Yale
Vjera	Pravoslavni kršćanin
Veb-sajt	https://navalny.com/

Osnivač je Fonda za borbu protiv korupcije, koji objedinjuje projekte Pametno glasanje, Sindikat Navaljni, RosPil, RosŽKH, RosJama, RosVibori i Dobra mašina istine.

Na izborima za gradonačelnika Moskve održanim 2013. ostvario je rezultat od 27,24% glasova, izgubivši od Sergeja Sobjanina (Ujedinjena Rusija). Od novembra 2013. bio je na čelu Centralnog vijeća stranke Rusija budućnosti. U decembru 2016. objavio je namjeru da učestvuje na predsjedničkim izborima 2018. Prema novinama Vedomosti, on je zapravo bio jedini političar koji je vodio punopravnu predizbornu kampanju 2017, ali ga je 25. decembra 2017. CIK odbio registrirati zbog nedovršenog sudskog postupka KirovLesa.

S Fondom za borbu protiv korupcije bio je glavni pokretač masovnih protesta održanih 2017–2018. u Rusiji.

Početkom 2010-ih suočio se s brojnim sudskim procesima pokrenutih protiv njega, koje je Navaljni s pristalicama smatrao politički motiviranima. Najpoznatiji su slučajevi KirovLesa i slučaj Yves Rocher. U oba slučaja Evropski sud za ljudska prava presudio je u korist Navaljnog.

Vedomosti su ga 2009. proglasile osobom godine. Časopis Time ga je 2012. uvrstio na spisak 100 najutjecajnijih ljudi na svijetu, a u junu 2017. na spisak 25 najutjecajnijih ljudi na internetu. Vedomosti su ga 2017. i 2019. proglasile političarem godine. Podaci istraživačkog centra Romir objavljeni ujesen 2020. govore da je bio među pet javnih ličnosti kojima Rusi najviše vjeruju. Nominiran je za Nobelovu nagradu za mir 2020. i 2021.

Dana 20. augusta 2020, najvjerovatnije zbog posljedica trovanja, pao je u komu. Od 22. augusta do 20. septembra liječio se u bolnici Charité u Berlinu. Prema Organizaciji za zabranu hemijskog oružja, otrovan je hemijskim nervnim otrovom iz grupe novičok. Nakon povratka u Rusiju Navaljni i njegova supruga uhapšeni su 17. januara 2021. pri kontroli pasoša. Trovanje Navaljnog izazvalo je međunarodni revolt. Evropska unija i Ujedinjeno Kraljevstvo smatraju da je za njegovo trovanje odgovorno šest visokopozicioniranih ruskih službenika, kao i Državni institut za organsku hemiju i tehnologiju. Ruske vlasti odbacile su takve tvrdnje i porekle umiješanost u trovanje Navaljnog.

Simonovski sud u Moskvi 2. februara 2021. kaznio je Navaljnog na dvije godine i osam mjeseci zatvora, uvaživši zahtjev tužiteljice da uvjetna kazna od tri i po godine bude preinačena u zatvorsku. Međunarodne organizacije za ljudska prava Amnesty International i Memorial, šefovi zapadnih zemalja, kao i niz ruskih i stranih medija prepoznali su slučaj protiv Navaljnog kao politički motiviran.

Dana 16. februara 2024. ruska zatvorska služba objavila je da je preminuo u 48. godini, navodno, kao posljedica ugruška.

Biografija

Rođen je 4. juna 1976. u vojnom gradu Butinu, okrug Odincovo, Moskovska oblast (SSSR).

Porodica

Aleksejevi roditelji vlasnici su fabrike u Kobjakovu, selu u okrugu Odincovo. Otac Anatolij Ivanovič Navaljni (rođen 28. januara 1947) završio je kijevsku vojnu školu, nakon koje je služio vojni rok u Moskvi. Djed Ivan Tarasovič bio je stolar, te je skoro čitav radni vijek proveo, poput supruge Tatjane Danilovne, reći na kolhozu.

Majka Ljudmila Ivanovna (rođena 4. aprila 1954) rođena je na selu u blizini Zelenograda, Moskovska oblast. Radila je kao laborantica u Zelenogradskom istraživačkom institutu za mikrouređaje, a 1975. se udala za Aleksejevog oca. Nakon što je diplomirala na institutu, radila je kao ekonomistica, a od 1987. zamjenica je direktora za ekonomiju.

Sa suprugom Julijom Aleksej je imao dvoje djece: kćerku Dariju (2001), koja studira na Stanfordu, i sina Zahara (2008).

Godine 2013. u programu ukrajinskog kanala TV Inter, Navaljni je izjavio da je napola Rus, te napola Ukrajinac, ističući da je "vjerovatno više Ukrajinac u pogledu korijena i genetike". Istovremeno je istakao da većina njegove rodbine živi u Ukrajini. Do 1986. njegova porodica je živjela u Černobilju, da bi se nakon nesreće u nuklearnoj elektrani dio rodbine preselio u druge dijelove Ukrajine. Prema Aleksejovom rođaku, više od polovine rodbine živi u Kijevskoj oblasti (regija Brovarski i Perejaslav).

Aleksej Navaljni od 1998. živi u trosobnom stanu u naselju Marjino, na jugoistoku Moskve.

Obrazovanje

Navaljni je završio srednju školu Alabinsk u vojnom selu Kalininec, u blizini sela Taraskovo kod Moskve.

Sa 22 godine diplomira na Pravnom fakultetu Ruskog univerziteta prijateljstva naroda. Godinu nakon diplomiranja upisuje Fakultet za finansije pri Vladi Ruske Federacije na kojem je proučavao vrijednosti i zamjenu. Godine 2010. na preporuku šahiste Garija Kasparova završava šestomjesečni program kao stipendist na Yale Univerzitetu u okviru programa Yale World Fellows.

Posao

Posjedovao je jednu četvrtinu dionica porodičnog poduzeća koje se bavi izradom košara, koje u jednakim udjelima posjeduju njegov otac, majka i brat, da bi se kasnije odrekao svog udjela. Neko vrijeme radio je i u banci Aeroflot.

Godine 1997. (kao 21-godišnjak) registrirao je firmu pod nazivom Lesna koja se bavila frizerskim uslugama. Iste godine je registrovao još jednu firmu, Allekt LLC. Tu je radio od 1998. do 2005. na mjestu zamjenika direktora za pravne poslove. Na izborima za Dumu 2007. kompanija Allect bila je agent stranke Savez desnih snaga za postavljanje reklama i bilborda. Ukupno je ta stranka putem njih kupila oglase u vrijednosti od 99 miliona rubalja. Navaljnom je od toga pripalo 5%, odnosno pet miliona rubalja. Od 2011. kompanija je u procesu likvidacije.

Na radijskom programu Eho Moskve bio je voditelj emisije Urbane hronike. U novembru 2011. Pavel Ivlev, izvršni direktor Američkog instituta za modernu Rusiju i bivši advokat Yukosa, angažovao je Navaljnog za pružanje pravnih usluga, plaćajući mu naknadu od 10.000 američkih dolara mjesečno. U februaru 2012, Nacionalna rezervna banka (NRB) nominirala je Navaljnog kao kandidata za upravni odbor Aeroflota. Navaljni je prihvatio nominaciju, navodeći da će se, ako bude izabran, usredotočiti na korporativno upravljanje i antikorupcione radnje. Navaljni je postao član Odbora za ljudske resurse i nadoknade Upravnog odbora Aeroflota. U februaru 2013. objavljeno je da Navaljni nije nominovan kao kandidat za novi upravni odbor Aeroflota.

Nakon stupanja na snagu presude u slučaju KirovLesa 16. novembra 2013, Moskovska advokatska komora oduzela mu je advokatsku licencu i status.

Politički angažman

Godine 2004. osnovao je građanski pokret Odbor za zaštitu Moskovljana, građanski pokret protivnika korupcije i kršenja prava građana. Godinu nakon toga podržao je Omladinski pokret DA! i bio koordinator projekta Policija s ljudima. Godine 2006. koordinirao je projektom Političke rasprave, bio glavni urednik programa TVC, moderator debata Gajdar – Bagirov i Kononenko – Latinina, o kojim su ruske novine kasnije i pisale.

Dana 23. juna 2007. postao je suosnivač pokreta Narod. Godinu nakon toga je osnovao javnu organizaciju Unija manjinskih dioničara koja se bavi zaštitom prava privatnih ulagača i koja radi na problemu povećanja transparentnosti troškova monopola. Godine 2009. bio je savjetnik guvernera regije Kirov, bivšeg vođe Saveza desnih snaga, Nikite Belihog.

Partija Jabloko

Ruskoj ujedinjenoj demokratskoj stranci Jabloko pridružio se 2000. Bio je član Saveznog političkog vijeća ove stranke, 2002. je izabran kao delegat u Regionalnom vijeću moskovskog ogranka stranke. Od aprila 2004. do februara 2007. bio je šef rukovodstva moskovskog regionalnog ogranka partije.

U ovom razdoblju, Navaljni se sprijateljio sa funkcionerima Saveza desnih snaga, Nikitom Belihom i Marijom Gajdar.

U decembru 2007. na sastanku stranke na kojem je glavna tema bila isključivanje Navaljnog iz iste, zahtijevao je trenutnu ostavku predsjednika stranke i svih njegovih zamjenika, te ponovni izbor najmanje 70% rukovodstva. Protjeran je iz stranke zbog "nanošenja političke štete stranci, posebno zbog nacionalističkih aktivnosti". Prema Navaljnom, pravi razlog protjerivanja bio je njegov zahtjev koji je uputio osnivaču stranke, Grigoriju Javlinskom, da podnese ostavku.

Pokret Narod

Godine 2007. Navaljni je postao suosnivač Nacionalnog demokratskog pokreta Narod. Krajem juna iste godine, u Moskvi, održala se konstituirajuća sjednica pokreta i prvi sastanak njegovog političkog vijeća. Sastanak su vodili Sergej Guljaev, Aleksej Navaljni i Zahar Prilepin. Dan poslije sastanka objavljen je manifest pokreta sa 11 potpisa: Sergej Guljaev, Aleksej Navaljni, Vladimir Golišev (glavni urednik sajta NaZlobu.ru), komunist Pjotr Miloserdov, glavni urednik Limonkija Aleksej Volinec, književnik nacionalist-boljševik Zahar Prilepin, Pavel Svjatenkov, Igor Romankov, Mihail Dorožkin, te Jevgenij Pavlenko. Nakon toga je planirano da se koalicijskom pokretu pridruži i Druga Rusija, ali se to nije desilo.

Navaljni je primijetio da je nacionalizam jedna od ključnih, definirajućih tačaka ideologije pokreta, a sam se naziva "normalnim ruskim nacionalistom". Prema Konstantinu Voronkovu, biografu političara, Aleksej za sebe kaže da je "nacional-demokrat jer razdvaja nacionalnost od nacije", fokusirajući se na socijalnu, a ne na etničku komponentu ovog koncepta.

Navaljni je učestvovao u nacionalističkim protestima nazvanim Ruski marš 2006. i 2008, prvo kao posmatrač Jabloka, a zatim kao predstavnik pokreta Narod. U martu 2008. bio je svjedok brutalnog policijskog privođenja vođe Slavenske unije, Dimitrija Demuškina, te je izjavio da je unatoč Demuškinovoj reputaciji spreman svjedočiti na sudu u njegovu odbranu.

Neslaganje s Jedinstvenom Rusijom

Navaljni je popularizirao internet-mem "stranka lopova i varalica" upućen Putinovoj partiji. Ovu je frazu prvi put izgovorio 2. februara 2011. u eteru radio-stanice Finam FM. Ubrzo nakon toga, advokat Shota Gorgadze napisao je na svom blogu da su neki uvrijeđeni članovi stranke spremni na tužbu, te da im je on spreman pomoći u tome. Kao odgovor na to, Navaljni je 15. februara objavio anketu na svom blogu, gdje je čitaocima postavio pitanje "Je li Ujedinjena Rusija stranka lopova i prevaranata?". U istraživanju je učestvovalo gotovo 40 hiljada ljudi, a 96,6% njih odgovorilo je pozitivno.

Tokom sljedećih sedmica, mem je postao popularan na Yandexovim i Googleovim pretraživačima. Dana 21. februara, član Ujedinjene Rusije, predsjednik Odbora za ekonomsku politiku, na zahtjev Finam FM-a, pristao je učestvovati u raspravi s Navaljnim radi pobijanja ovih navoda. Na kraju programa, voditelj je gledaocima postavio anketu u kojoj ih je pitao s čijim stavovima se slažu: u roku od jedne minute glasalo je 1354 ljudi, od kojih je 99% glasalo za Navaljnog.

Predsjednički izbori 2018.

Sredinom decembra 2016. Navaljni je objavio da planira učestvovati na ruskim predsjedničkim izborima 2018, te je ubrzo nakon toga objavio program i počeo okupljati pristalice.

Putem interneta je organizovao skupljanje potpisa za njegovu nominaciju, te je istovremeno regrutovao volontere za rad u njegovom timu. Sredstva je prikupljao preko crowdfundinga.

Do kraja decembra 2017. prema njegovim podacima, 704.000 ljudi je obećalo glasati za njega, dok ih je 100.000 unaprijed poslalo podatke o pasošu. Također, prema Navaljnom, prikupio je 242 miliona rubalja u donacijama i privukao je oko 190 hiljada volontera.

U januaru 2017. šef kabineta Navaljnog, Leonid Volkov, formulirao je ciljeve kampanje. Do kraja decembra iste godine formirani su regionalni centri u 84 ruska grada, a prvi od njih je otvoren 4. februara 2017. u Sankt Peterburgu.

Datuma 12. juna 2017. u više od 150 ruskih gradova su održani protesti u kojim je učestvovalo od 50 do 98 hiljada ljudi, dok je više od 1.700 učesnika protesta privedeno.

Kampanja se ubrzo suočila s nizom poteškoća i prepreka jer je Navaljni proveo svaki peti dan predsjedničke kampanje u zatvoru. Dana 27. marta 2017. odlukom moskovskog suda, uhapšen je zbog nepoštovanja policajaca prilikom hapšenja i novčanom kaznom od 20 hiljada rubalja zbog organizacije protestnog skupa.

Nepoznata osoba mu je 27. aprila u Moskvi bacila kaustičnu sodu u lice, uslijed čega je Navaljni zadobio hemijsku opekotinu kod desnog oka s djelimičnim gubitkom vida. Nakon desetak dana je operisan u Barceloni. Dana 30. aprila REN TV objavio je video napada, ali uslijed nedostatka dokaza i neuspješne identifikacije počinioca niko nije odgovarao.

Politički stavovi

U knjizi koju je napisao zajednom sa poljskim intelektualcem, Adamom Michnikom, pozicionirao se kao nacionalni demokrat, odnosno ruski nacionalist.

Privatni život

Navaljni je oženjen Julijom Navaljni (djevojačko Abrosimova) s kojom ima dvoje djece, kćerku Dariju i sina Zahara. Po vjeri je pravoslavni kršćanin.

Vanjski linkovi

• Aleksej Navaljni na Wikimedia Commonsu