3001: Konačna odiseja

3001: Konačna odiseja (engleski: 3001: The Final Odyssey) naučnofantastični je roman britanskog pisca Arthura C. Clarkea, objavljen 1997.

3001: Konačna odiseja
Korice prvog izdanja
Autor	Arthur C. Clarke
Originalni naziv	3001: The Final Odyssey
Ilustrator	Chris Moore
Žanr	Naučna fantastika
Izdavač	Voyager Books (UK) Del Rey Books (SAD)
Datum izdanja	1997
Vrsta korica	Tvrde korice
Broj stranica	272
ISBN broj	0-345-31522-7

Sažetak radnje

Roman počinje kratkim prologom koji opisuje bioforme – nazvane Prvorođeni – koji su stvorili crne monolite. Oni su evoluirali iz "primordijalne supe", i tokom miliona godina, postali su svemirska vrsta. Shvativši da ništa nije dragocjenije od "uma", oni su katalizirali evoluciju inteligentnih vrsta gdje god su išli, povećavajući šanse inteligentnih vrsta za opstanak. Nakon posjete Zemlji, Prvorođeni su pronašli način da se utisnu u tkivo prostora i vremena, efektivno postajući besmrtni. U međuvremenu, monoliti — za koje se nagovještava da su ih njihovi tvorci zaboravili kada su se uzdigli na više stanje bića — nastavili da bdiju nad svojim podanicima.

3001 prati avanture Franka Poolea, astronauta kojeg je ubio kompjuter HAL 9000 2001: Odiseja u svemiru. Jedan milenijum kasnije, Pooleovo suho zamrznuto tijelo otkriveno je u Kuiperovom pojasu od strane svemirskog tegljača za prikupljanje kometa po imenu Golijat i ono je oživljeno. Poole je odveden kući da uči o Zemlji 3001. Neke od njegovih značajnih karakteristika uključuju BrainCap, tehnologiju interfejsa između mozga i računara; genetski modifikovane dinosaurske sluge i četiri gigantska svemirska lifta raspoređena ravnomjerno oko ekvatora. Ljudi su takođe kolonizirali jovijanske mjesece Ganimed i Kalisto. TMA-1, crni monolit pronađen na Mjesecu 1999, doveden je na Zemlju 2006. i postavljen ispred zgrade Ujedinjenih nacija u New Yorku.

Pool se integriše u društvo iz 3001, ali ga prijatelj podstiče da ponovo poseti Evropu, kolijevku novonastalog života za koje je monolit zabranio čovečanstvo pristup skoro hiljadu godina ranije. Vjeruje se da bi on mogao biti prva osoba kojoj je dozvoljena posjeta. Na Evropi ga dočekuje glas Dejvida Boumana i kompjutera HAL 9000, koji su sada postali jedinstveni entitet – Halman – koji se nalazi kao digitalni oblik života u računarskoj matrici monolita. U kasnijim razgovorima saznaje da su sami monoliti ustvari mehanizmi, odgovorni nepoznatom superiornom monolitu, ili možda oblicima života, udaljenim skoro 450 svjetlosnih godina.

Trideset godina kasnije, Pool je oženjen i član je malog tima zaduženog za praćenje Evrope. Halman ga kontaktira kako bi ga upozorio da je nakon događaja iz 2010: Druga odiseja i 2061: Treća odiseja, Jovijanski monolit poslao izvještaj svom superiornom monolitu, koji sadrži detalje o ljudskoj vrsti nakon prvog kontakta. Budući da je ovaj izvještaj nastao ubrzo nakon ratova 20. vijeka, Halman vjeruje da odgovor koji je upravo dobio nakon 900-godišnjeg kružnog putovanja sadrži upute da se uništi čovječanstvo, zbog njegovog neuspjeha kao vrste.

Nesiguran da li mogu fizički naštetiti Monolitu, tim Europe odlučuje umjesto toga da ga zarazi – kao računski mehanizam – računarskim virusom. Poole traži od Halmana da djeluje kao trojanski konj i smjesti virus u monolit, gdje će biti pokrenut. Odgovarajući računarski i biološki virusi već postoje u Pico Vaultu, ultrasigurnom skladištu na Mjesecu, koji se koristi za najopasnije agense ove vrste. Tim Evrope se takođe slaže da ostavi holografski 3D medij za skladištenje petabajta na Evropi kako bi omogućio Halmanu i drugim oblicima života u monolitu da se učitaju i izbjegnu kvar monolita.

Monolit zaista prima naredbe da istrijebi čovječanstvo i započinje umnožavanje, nakon čega milioni monolita formiraju dva kaskadna paravana kako bi spriječili sunčevu svjetlost i toplotu da dođu do Zemlje i njenih kolonija, ali se svi monoliti brzo raspadaju kao rezultat virusa. Odgovor tvorca monolita na njihovo uništenje dogodit će se za sljedećih 900 godina kao najranija mogućnost.

Petabajtni uređaj za skladištenje, koji sadrži Halmana i druge oblike života, koji je također zaražen virusom, naučnici su naknadno zapečatili u Pico trezoru. Na kraju priče, Pool i drugi ljudi slijeću na Evropu kako bi započeli mirne odnose s primitivnim starosjediocima Europanima. Data je izjava da tvorci monolita neće odrediti sudbinu čovječanstva do "Posljednjih dana".

Likovi

Glavni likovi

• Frank Poole: protagonista romana 3001, Frank Poole je oživljen visoko naprednom medicinom, hiljadu godina nakon što ga je HAL-9000 ubio tokom originalne misije Discoveryja. S obzirom na Frankovu ulogu u vrlo važnom nizu događaja za čovječanstvo, koji je između ostalog doveo do vještačkog stvaranja zvijezde Lucifera od Jupitera, Poolea je čovječanstvo toplo primilo kao važnu, iako drevnu i čudnu ličnost.
• Dr. Indra Wallace: Specijalista za historiju ranog dvadeset prvog vijeka, Wallace djeluje kao Pooleov kulturni vodič. Kako vrijeme prolazi, Poole i Wallace prepoznaju svoju privlačnost jedno prema drugome i tako osnivaju porodicu, imaju djecu po imenu Dawn Wallace i Martin Poole, prije nego što su se nekoliko godina kasnije prijateljski rastali.
• Halman: entitet koji je nastao spajanjem HAL 9000 i Dave Bowman, Halman komunicira s Pooleom na različitim mjestima u romanu, upozoravajući Poolena mogućnost da monoliti mogu donijeti negativnu osudu protiv čovječanstva.

Sporedni likovi

• Dimitri Chandler: Kapetan Golijata, Chandler rudari ledeni materijal u vanjskom dijelu solarnog sistema koji se polako gura prema unutrašnjem solarnom sistemu, kako bi unutrašnje planete učinile nastanjivim kroz dugotrajno teraformiranje. Dok je u ovoj regiji svemira, otkriva Pooleov leš. Kasnije, nakon Pooleovog oporavka i kulturološke aklimatizacije, Chandler prevozi Poolea u Jupiterov (sada Lucifer) sistem, kako bi vidio razvoj događaja koji su se dogodili u Sunčevom sistemu tokom proteklog milenijuma.
• Profesor Anderson: doktor medicine, predvodi medicinski tim koji je oživio Poolea, i radi s Indrom Wallace kako bi pomogao Pooleovom oporavku, ali i upravljao njegovim kulturnim šokom pri buđenju u čudan svijet budućnosti.
• Dr. Stephen Del Marco: Živ u budućem vremenu (2513. AD) koje je u dalekoj prošlosti romana, Del Marco je otkrio TMA-0 u Africi: zemaljski monolit koji odgovara mjesečevom monolitu koji je otkriven stotinama godina ranije u romanu 2001. Implikacije ovog otkrića su da čovječanstvo konačno postaje svjesno da je bilo vještački uvjetovano da inteligentno evoluira (što je već poznato čitaocima iz 2001), čime se trajno diskreditiraju sve glavne religije.
• Dr. Teodor "Ted" Kan: Stanovnik Ganimeda, prezire religiju, identifikujući je kao mentalni poremećaj. Pooleove razmjene s Khanom o iskupljujućim kvalitetama religioznih ljudi u njegovom vlastitom periodu dio su šire teme u romanu, religije protiv nereligije, pri čemu "primitivni" Poole ponekad zamjera opštu osudu religioznih ljudi od strane svijeta u budućnosti, uprkos tome što je on čovjek od nauke.

Adaptacije

2000. Yahoo! je izvijestio da su MGM i glumac/reditelj Tom Hanks razgovarali o adaptaciji i 2061: Odiseja tri i 3001: Konačna odiseja u filmove, pri čemu će Hanks navodno igrati Franka Poolea u filmu 3001. Godine 2001. navedeno je da nema daljeg razvoja projekta.

Dana 3.11.2014. objavljeno je da je američki TV kanal Syfy naručio adaptaciju mini serije 3001: Konačna odiseja u produkciju, planiranu za emitovanje 2015. Izvršne produkcije mini serije bi bili Ridley Scott, David W. Zucker i Stuart Beattie; potonji bi takođe bio glavni scenarista. Učešće Clarkea i režisera filma 2001: Odiseja u svemiru Stenley Kubricka prijavljeno je da su "ponudili svoju punu podršku", ali stepen njihovog učešća nije bio poznat u to vreme. U februaru 2016, u Syfy-jevom saopštenju za štampu za njegov televizijski pilot Prototype, spomenute su i druge serije, uključujući seriju Konačna Odiseja, da su u razvoju.

Dodatna literatura

• Clarke, Arthur C. (1998). 3001: The Final Odyssey (1st izd.). New York: Ballantine Books. str. 272. ISBN 0345423496.

Vanjski linkovi

• 3001: Konačna odiseja naslov na spisku u Internet Speculative Fiction Database