Evropa (satelit)

Evropa je satelit Jupitera. Kruži oko Jupitera na udaljenosti od 670 900 km. Evropin poluprečnik iznosi 1569 km, a masa 4.80 × 10²²kg.

Evropa
Otkriće
Otkrio	Galileo Galilei, Simon Marius
Datum otkrića	8. januar, 1610
Osobine putanje
Periapsis	664 862 km
Apoapsis	676 938 km
Srednji poluprečnik putanje	670 900 km
Ekscentricitet	0,009
Orbitalni period	3,551181 d
Prosječna orbitalna brzina	13,740 km/s
Inklinacija	0,470°
Prirodni satelit	Jupiter
Fizikalne osobine
Poluprečnik	1569 km
Površina	3,09×107 km2
Zapremina	1,593×1010 km3
Masa	4,80×1022 kg
Prosječna gustoća	3,01 g/cm3
Ekvatorijalna površinska gravitacija	1,314 m/s2
Brzina oslobađanja	2,025 km/s
Period rotacije	Sinkrona rotacija
Osni nagib	0,1°
Albedo	0,67 ± 0,03
Temperatura na površini	min: ~50 K prosj.: 102 K maks: 125 K
Prividna magnituda	5,29
Osobine atmosfere
Pritisak	0,1 µPa

Historija istraživanja

Galileo Galilej je 1610. godine prvi uperio teleskop prema Jupiteru i otkrio 4 Jupiterova satelita (Io, Evropa, Ganimed i Kalisto), koji se po njemu zovu galilejanski. To je bio dokaz Kopernikove heliocentrične teorije jer se dokazalo da se ne vrti sve oko Zemlje.

Fizička svojstva

Evropa, kao i Io, za razliku od ostalih planetarnih satelita, ima fizička svojstva donekle slična terestričkim planetama (Merkur, Venera, Zemlja i Mars), što znači da je građena uglavnom od otopljenih silikata. Evropa, međutim, za razliku od Ioa, ima sloj leda na površini. Posljednji podaci s letjelice Galileo upućuju na postojanje malog željeznog jezgra.

Ono što je karakteristično za Evropu je vrlo vjerovatno postojanje vodenog okeana ispod površine, dubine oko 50 km. Ako bi se ove pretpostavke pokazale tačnim, bilo bi to prvo otkriće većih količina vode u tekućem stanju, izvan Zemlje. Zamrzavanje okeana, koji se zapravo sastoji od poluotopljenog leda, sprječava toplotna energija oslobođena plimnim silama. Toplota oslobođena u Evropinoj površini je oko 10 puta manja od one unutar Ioa.

Posljednje fotografije teleskopa Hubble otkrivaju postojanje vrlo slabašne atmosfere (10-11 bara) koja sadrži i kisik. Evropin kisik nije biološkog porijekla, već nastaje djelovanjem Sunca i nabijenih čestica na površinski led.

Detalj površine Evrope: paralelni hrptovi ("flexi")

Reljef

Evropina je površina jedinstvena u Sunčevom sistemu. Vrlo je glatka - nema planina iznad nekoliko stotina metara visine. Krateri su također vrlo rijetki - uočena su samo tri s prečnicima većim od 5 km. Sve ovo upućuje na vrlo mladu i aktivnu površinu. Fotografije Evropine površine podsjećaju na fotografije zemaljskih ledenih mora.

Najupečatljiviji detalji Evropine površine su grupe tamnih linija koje obuhvaćaju cijeli satelit - takozvani flexi. Veće su oko 20 km široke, s nejasnim rubovima i centralnom linijom svjetlijeg materijala. Flexi nastaju uslijed skupljanja i rastezanja Evrope pod djelovanjem plimnih sila promjenjivog intenziteta. Simulacije pokazuju da bi ovakve linije mogle nastati upravo u slučaju postojanja okeana ispod površine.

Možda najuvjerljiviji dokaz da Evropina kora pluta na okeanu su slike razbijenih i ispremještanih santi leda. U tim područjima Evropina kora izgleda kao razbijena slagalica. Simulacije su pokazale da se razbijeni dijelovi kore nisu mogli okrenuti naopako ili zarotirati samo klizanjem, već je bilo potrebno da plutaju. Jedno od novijih istraživanja pokazalo je, na temelju morfologije (oblika) kratera različitih dimenzija, da okean u Evropinoj unutrašnjosti vjerovatno postoji (ili je postojao), ali se skriva iza najmanje 19 km debele kore.

Za oko 2,5 milijardi godina, kada se Sunce pretvori u crvenog diva, Evropina bi se površina mogla ponovno otopiti.

Magnetno polje

Letjelica "Galileo" je pronašala slabo Evropino magnetsko polje, oko 4 puta slabije od Ganimedovog. Njeno magnetno polje je promjenljivo - mijenja se kako Evropa prolazi kroz različita područja Jupiterovog magnetskog polja. Ovo je jak dokaz postojanju vodljivog materijala u unutrašnjosti Evrope - možda slanog okeana.

Fotografisanje

Tri su letjelice poslale na Zemlju fotografije ovog satelita: Voyager 1, Voyager 2, te Galileo, a u pripremi je Europa Orbiter.

Također pogledajte

• Jupiterovi prirodni sateliti
• Snježna grudva Zemlja