Zaljevsko područje San Franciska
Zaljevska oblast San Franciska (engleski: San Francisco Bay Area), također poznata samo kao Zaljevska oblast (The Bay Area), jeste geografski raznovsna metropolitanska oblast koja okružuje zaliv San Franciska u sjevernoj Kaliforniji. Zaljevska oblast je dom za više od 7 miliona ljudi i sastoji se od gradova, vojnih baza, aerodroma, ukomponiranih s regionalnim, državnim i nacionalnim parkovima, rasutih preko 9 okruga (po nekim agencijama 10) i povezanih velikom mrežom puteva, autoputeva, željezničkih pruga i prigradskih sistema željeznice.
Zaljevska oblast, za razliku od tipičnih metropolitanskih oblasti, sadrži nekoliko istaknutih urbanih gradskih i prigradskih centara. Iako je sada San Jose najveći grad u ovoj oblasti (brojem stanovnika prešao San Francisco na popisu 1990), kroz veći dio historije San Francisco je bio najveći grad, a i sad je ostao glavni centar regiona.
S populacijom procijenjenom na 7.168.176 stanovnika (2005), objedinjena statistička oblast San Jose – San Francisco – Oakland peta je po veličini konsolidirana metropolitanska oblast u SAD-u.
Podregije uredi
Sjeverni zaljev uredi
Regija koji se nalazi sjeverno od Golden Gate mosta je poznat kao Sjeverni zaljev. Ova oblast se sastoji od okruga Marin i širi se sjeverno ka okruzima Sonoma i Napa i istočno ka Solano okrugu. Sjeverni zaljev ima, s nekim izuzecima, veoma visok dohodak: okrug Marin je rangiran kao najbogatiji u Sjedinjenim Državama. Sjeverni zaljev je, generalno gledano, najmanje urbaniziran dio Zaljevske oblasti, sa mnogo neuređenih parkova i poljoprivrednih gazdinstava.
To je jedini dio Zaljevske oblasti u kojem nema zajedničkog gradskog željezničkog sistema. Nedostatak saobraćajnih servisa vezan je za nisku brojnost populacije u Sjevernom zaljevu, kao i za činjenicu da je vodom odvojen od ostatka Zalivske oblasti. Jedina njegova veza s ostatkom oblasti jeste preko mosta Golden Gate prema San Franciscu, mosta Richmond-San Rafael i Carquinez prema Richmondu, i preko mosta Benicia-Martinez, koji vodi ka Martinezu.
Istočni zaljev uredi
Istočna strana zaljeva sastoji se od okruga Almeida i Contra Costa i poznata je pod nazivom Istočni zaljev. On je podijeljen na 2 regije: unutrašnji zaljev, koji se naslanja na zaljevsku obalu, i vanjski zaljev, koji se sastoji od dolina odvojenih od unutrašnjeg zaljeva brdima i planinama.
Unutrašnji zaljev obuhvata gradove: Oakland, Hayward, Fremont, Berkeley i Richmond, kao i mnogo manjih predgrađa. On je više urbaniziran, gušće naseljen, sa dosta predratnih zgrada i etnički raznovrsnijom populacijom.
U Oaklandu se nalazi najveća luka u regionu. Kao i kod mnogih urbanih zona u unutrašnjosti, Unutrašnji zaljev ima povećan postotak uličnog kriminala, kao i ostale socioekonomske probleme. Prema zvaničnim izvještajima FBI-a, u 2002. godini više od 50% svih ubistava u Zaljevskoj oblasti desilo se u Richmondu i Oaklandu. Broj ubistava se povećavao sve do 2005, kad je dostigao najveću vrijednost u Richmondu i Oaklandu.
Vanjski istočni zaljev sastoji se od velikog broja manjih gradova. Svi su povezani s Istočnim zaljevom sistemom BART, autoputem, kao i tunelom Caldecott. Vanjski zaljev je prigradsko, ruralno područje i izgrađeno je poslije Drugog svjetskog rata. Bijelci su još uvijek većina u ovoj oblasti; međutim, očekuje se da postanu manjina za manje od 10 godina. Većina bijele populacije preselila se u ovu oblast iz San Franciska i Unutrašnjeg zaljeva, da bi izbjegli socioekonomske probleme koje zahvataju te oblasti i koje se sada šire i na Vanjski zaljev.
Poluostrvo uredi
Oblast između Južnog zaljeva, grada i okruga San Francisco jeste poluostrvo San Francisco, lokalno poznato samo kao "Poluostrvo". Ova oblast sastoji se od više manjih gradova i prigradskih općina u okrugu San Mateo i u sjeverozapadnom dijelu okruga Santa Clara, uključujući Palo Alto i Univerzitet Stanford, Los Altos, Menlo Park, Mountain View, Daly City, San Bruno, San Mateo i Foster City, Burlingame, Hillsborough, Redwood City, San Carlos, Atherton, kao i više gradova uz Pacifičku obalu, kao što su Pacifica i Half Moon Bay. Ova oblast je veoma raznolika, iako ovdje živi značajna populacija zaposlenih s visokim ličnim dohotkom. Veliki broj ovih gradova su bili centri ruralnog života sve do perioda poslije Drugog svjetskog rata, kad je migrirao veliki broj stanovnika Zaljevske oblasti iz srednje i više klase, što je pozitivno utjecalo na razvoj sela i njihov funkcionalni prelazak u manje gradove. Od 80-ih godina 20. vijeka ova oblast imala je veliki porast porodica srednje i više klase, što je direktna posljedica tehnoškog buma Silicijske doline.
Južni zaljev uredi
Općine oko južnog dijela zaljeva San Francisco poznate su kao Južni zaljev. On obuhvata grad San Jose i njegova predgrađa, uključujući Gilroy, Mountain View, Santa Claru, Milpitas, Cupertino, Palo Alto, Sunnyvale, Los Altos, Saratogu, Campbell i Los Gatos. U ovoj oblasti nalazi se i centar novih tehnologija - Silikonska dolina, koja se razvila iz svemirskog razvojnog centra iz vremena Hladnog rata. Danas se rast nastavlja zahvaljujući najviše brzom razvoju novih tehnologija i stalnoj i sve većoj potrebi za novom jeftinom imigrantskom radnom snagom. Rezultat tog povećanja stanovnika jest veliki rast cijena nekretnina, što je primoralo mnoge porodice srednje klase da se presele u druge dijelove regiona. Profitirajući od naziva Silikonska dolina, ova oblast je centrala velikog broja giganata iz tehnološkog sektora. Poznatije kompanije sa sjedištem u Južnom zaljevu jesu Intel, AMD, Cisco Systems, Hewlett-Packard, Apple Computer, Google i Yahoo.
Santa Cruz uredi
Postoji neslaganje oko pripadanja okruga Santa Cruza Zaljevskoj oblasti. Mnogi stanovnici ovog okruga sebe ne smatraju stanovnicima ove oblasti; međutim, ne postoji zvanična definicija "Zaljevske oblasti San Franciska", tako da je ovaj pojam donekle fleksibilan. Santa Cruz se obično smatra dijelom Zaljevske oblasti Monterey, pošto grad leži u sjevernom dijelu Monterejskog zaljeva. Grad se također ponegdje smatra najsjevernijim dijelom centralne obale Kalifornije, koja se pruža sve do Santa Barbare.
Prihod i troškovi života uredi
Ova oblast jedna je od najbogatijih regija u SAD-u. Po zavodu za statistiku SAD-a, od 280 definiranih metropolitanskih oblasti, Zaljevska oblast ima najveći prosječni dohodak po domaćinstvu sa 62.024 dolara u 2000. godini.
Dok samo 26% domaćinstava na nacionalnom nivou imaju godišnji dohodak preko 75.000 dolara, u San Francisku je taj postotak čak 48%. Postotak domaćinstava čiji dohodak prelazi 100.000 dolara duplo je veći od nacionalnog prosjeka. Oko jedne trećine (31%) domaćinstava u Zaljevskoj oblasti ima šestocifreni godišnji dohodak, za razliku od nacionalnog prosjeka, koji je manji od 16%. U junu 2003. studija Univerziteta Stanford, podržana od strane Zavoda za statistiku SAD-a, ustanovila je prosječan dohodak domaćinstva u Zaljevskoj oblasti, koji je za oko 60% veći nacionalnog prosjeka. Najveći broj domaćinstava zarađuje između 100.000 i 150.000 dolara na godišnjem nivou, što je oko 18% domaćinstava. Na nacionalnom nivou najveći broj domaćinstava ima godišnju zaradu između 30.000 i 40.000 dolara, a to je oko 13% svih domaćinstava,.
6 od 10 kalifornijskih općina s najvećim per capita dohotkom nalaze se u Zaljevskoj oblasti (Belvedere, Atherton, Woodside, Portola Valley, Diablo). Od 100 okruga s najvećim per capita dohotkom u SAD-u, 6 se nalazi u ovoj oblasti (Marin, San Mateo, San Francisco, Santa Clara, Contra Costa, Alameda).
42 stanovnika Zaljevske oblasti nalaze se na Forbesovoj listi 400 najbogatijih Amerikanaca, objavljenoj 2006. U San Francisku živi 13 milijardera, pa se po tome nalazi odmah iza Moskve i Londona kao grad s najviše milijardera u svijetu. Među navedenim se nalaze neka veoma poznata imena kao što su George Lucas, Charles Schwab i Larry Ellison.
Studija nevladine organizacije Claritas ukazuje da u 2004. godini 5% od svih domaćinstava u metropolitanskim zonama San Francisco i San Jose ima imovinu preko milion dolara, a Wells Fargo procjenjuje da ima 180 hiljada milionerskih domaćinstava u Zaljevskoj oblasti, od kojih 10% ima imovinu veću od 5 miliona dolara.
Visoku popularnost Zaljevska oblast duguje svom blagom vremenu, svojoj kulturnoj i ekonomskoj razvijenosti, koja u kombinaciji sa ograničenim građevinskim zonama dovodi do toga da su cijene nekretnina izuzetno visoke. Naročito su visoke kupoprodajne cijene stambenog prostora, kao i zakup u komercijalne svrhe. Zahvaljujući relativno nižoj cijeni nekretnina u predgrađu i ograničenog javnog transporta, duge, skupe i često neprijatne automobilske gužve su česte u regiji. Zbog tih problema mnoge druge aktivnosti su skuplje nego u ostalim dijelovima zemlje. Samo su kod određenog dijela populacije primanja pratila porast troškova života, pa je veliki broj zaposlenih koji imaju minimalnu zaradu, pa čak i domaćinstva sa više zaposlenih članova zavedeno kao "siromašno", dok su viši prihodi, neophodni za zadovoljavajući životni standard doveli do povećanja taksi u Zaljevskoj oblasti.
Klima uredi
Iz razloga što brda, planine, i velike vodene površine prouzrokuju tako veliki geografski diverzitet u regiji, Zaljevska oblast ima značajnu različitost mikroklimata. Zone blizu Tihog okeana generalno karakteriziraju relativno male temperaturne razlike tokom godine, sa svježim maglovitim ljetima i blagim kišnim zimama. Zone u unutrašnjosti, naročito one koje su planinama odvojene od okeana, imaju toplija ljeta i niže noćne temperature tokom zime. U nekoliko stambenih zona zimi čak padne i snijeg koji se zadrži maksimalno nekoliko sati, a na nekim vrhovima (St. Helena, Mount Hamilton, Mount Diablo i Mount Tamalpais) u toku zime u više navrata snijeg se zadržava po nekoliko dana.
Geologija i geomorfologija uredi
Zaljevska oblast poznata je širom svijeta po kompleksnosti svoje geološke građe koju sačinjavaju formacije sastavljene od sedimentnih krečnjačkih stijena i pješčara, metamorfnih serpentinskih stijena, naslaga uglja, kao i nevjerovatni bazaltni oblici i naslage pepela nastali erupcijom danas ugašenih vulkana u bližoj ili daljoj geološkoj prošlosti. Na nekim su lokacijama u ogromnom broju prisutni fosili sisara pleistocenske starosti.
Vertikalni reljef uredi
Nastanak nekoliko planinskih masiva kao i velikog broja grebenskih i brdskih struktura vezan je za velike sile pritiska nastale sučeljavanjem pacifičke i sjevernoameričke ploče. Ove strukture obezbeđuju spektakularan pogled na veliki dio Zaljevske oblasti i uključuju Mount Tamalpais sa 784 m u okrugu Marin, Mount Diablo sa 1.173 m u okrugu Contra Costa, Mission Peak sa 767 m u okrugu Alameda i Mount Hamilton sa 1.284 m u okrugu Santa Clara na kojem se nalazi i čuvena opservatorija Lick.
Tri glavne grebenske cjeline uglavnom su paralelne sa glavnim rasjedima:
- Obalski planinski lanac predstavlja greben poluostrva San Francisco i okruga Marin.
- Berkeley Hills, San Leandro Hills i njihova južna grebenska linija, koja zahvata Mission Peak.
- Diablo Range, koji uključuje Mount Diablo i Mount Hamilton.
Rasjedi uredi
Region je također podijeljen na najmanje 4 glavna rasjedna sistema sa stotinama manjih rasjedlina koje pripadaju ozloglašenom rasjedu San Andreas, od kojih su svi na dodiru pacifičke i sjevernoameričke ploče. Ova regija je posebno izložena katastrofama povezanim s velikim zemljotresima, kombiniranim s više faktora:
- mnogobrojni aktivni rasjedi u regiji.
- određeni tipovi zemljišta u blizini zaliva kao i u kotlinama u unutrašnjosti utiču na povećanje jačine zemljotresa. Zemljišta koja uvećavaju jačinu trusa prikazana su na mapi desno.
- velike površine u Zaljevskoj oblasti su isušene močvare, danas značajno urbanizirane, koje su podložne slijeganju zemljišta.
- veliki broj starih zgrada, od kojih mnoge ne mogu izdržati jače zemljotrese.
- intezivna gradnja u zonama koje su podložne klizištima i blatnim bujicama.
- Veći dio komunalne infrastrukture ne zadovoljava standarde potrebne da se održi funkcioniranje u slučaju većih zemljotresa i požara.
Transport uredi
Zaljevsku oblast servisira veliki broj javnih transportnih sistema, uključujući 3 međunarodna aerodroma (SFO, OAK, SJC), 4 brza tranzitna i regionalna željeznička sistema, uključujući i BART sistem, razgranat javni trajektni sistem, kao i veći broj autobuskih agencija. Sistem autoputeva veoma je razgranat; međutim, na velikom broju saobraćajnica, naročito na mostovima, za vrijeme špica javljaju se saobraćajni kolapsi.
Obrazovanje uredi
Regija je sjedište više univerziteta, među kojima najznačajnija mjesta zauzimaju Stanford, Univerzitet Kalifornije Berkeley i Univerzitet Kalifornije San Francisco.
Okruzi i gradovi uredi
Okruzi uredi
- Alameda
- Contra Costa
- Marin
- Napa
- San Benito
- San Francisco
- San Mateo
- Santa Clara
- Santa Cruz
- Solano
- Sonoma
Gradovi s više od 200.000 stanovnika uredi
- San Jose, 1.006.892 (10. najveći grad u SAD-u)
- San Francisco, 744.041 (14. najveći grad u SAD-u)
- Oakland, 397.067 (44. najveći grad u SAD-u)
- Fremont, 201.691
Gradovi sa 100.000 do 200.000 stanovnika uredi
- Santa Rosa, 154.212
- Hayward, 140.606
- Sunnyvale, 130.519
- Concord, 122.204
- Vallejo, 116.844
- Santa Clara, 108.518
- Fairfield, 104.897
- Richmond, 102.120
- Berkeley, 101.555
- Daly City, 101.005
- Antioch, 100.586
Vanjski linkovi uredi
| Commons ima datoteke na temu: Zaljevsko područje San Franciska |