Vilma, kraljica Nizozemske

Vilma (punim izvornim imenom Wilhelmina Helena Pauline Marie; 31. august 1880 - 28. novembar 1962) je bila prva žena na holandskom vladarskom tronu i simbol holandskog otpora nacističkoj okupaciji kraljevine Holandije.

Vilma
Kraljica Holandije
Vladavina	23. novembar 1890 - 4. septembar 1948
Prethodnik	Vilim III
Nasljednik	Juliana
Supružnik	Henrik od Mecklenburg-Schwerina
Djeca	Juliana, kraljica Holandije
Dinastija	Oranje-Nassau
Otac	Vilim III, kralj Holandije
Majka	Ema od Waldecka i Pyrmonta
Rođenje	31. august 1880
Smrt	28. novembar 1962

Bila je jedino zajedničko dijete kralja Vilima III i njegove druge supruge, Eme od Waldecka i Pyrmonta. U trenutku njenog rođenja, Vilmin otac je imao 63 godine i dva umrla sina od svoje prve supruge. Jedini Vilmin brat koji je bio živ u trenutku njenog rođenja bio je princ Aleksandar, ali on je umro četiri godine po njenom rođenju i tako je učinio očevom prijestolonasljednicom.

Vladavina

Kraljica Vilma po dolasku na tron 1890.

Kralj Vilim III umro je 23. novembra 1890. godine, ostavivši holandski tron desetogodišnjoj kćeri. Međutim, tron velikog vojvode Luksemburga tada još uvijek nije mogla naslijediti žena, pa je on prešao njenom dalekom rođaku sa očeve strane, majčinom dajdži, Adolfu. Regent maloljetne monarhinje do njenog osamnaestog rođendana bila je njena majka.

Godine 1895. Vilma je posjetila britansku kraljicu Viktoriju, koja je u svom dnevniku pisala o Wilhelmininim manirima, karizmi i dobrom poznavanju engleskog jezika.

Godine 1901. udala se za vojvodu Henrika od Mecklenburg-Schwerina. Smatra se da je brak bio bez ljubavi i da je služio samo da Wilhelmini proizvede nasljednika. Pored niza pobačaja, jedino dijete rođeno iz braka bila je princeza Juliana. Njeno rođenje desilo se tek osam godina po vjenčanju. Vilma i Juliana nisu imale veoma dobar odnos, budući da je Vilma bila stroga i religiozna majka koja je strogo ograničavala svoju kćer.

Između Prvog svjetskog rata i Drugog svjetskog rata, odnosno tokom 1920ih i 1930ih, Holandija se počela probijati kao industrijska sila. Međutim, krajem 1930ih zemlju je pogodila ekonomska kriza tokom koje su se premijer i često mjenjana vlada oslanjali na Vilmu više nego što je to Ustav zahtjevao. Vilma je težila blažem obliku apsolutizma, budući da nije vjerovala parlamentarnom sistemu koji se početkom 20. vijeka u Holandiji nekoliko puta rušio. Godine 1934. ostala je udovica, a iste godine umrla joj je i majka.

Egzil

Dana 10. maja 1940. godine nacistička Njemačka je okupirala kraljevinu Holandiju, te su Vilma i njena porodica evakuirane u Ujedinjeno Kraljevstvo, u London. Vilma je ovo smatrala poniženjem; ona je planirala otići na slobodni jug zemlje i odatle čekati pomoć, kao što je u Prvom svjetskom ratu uradio belgijski kralj Albert I, ali kapetan broda koji ju je odvezao iz Haaga smatrao je preopasnim približavanje holandskoj obali. Vilma se morala zadovoljiti vođenjem vlade u egzilu iz Londona, te obraćajući se Holanđanima preko radio-veze u kasnim noćnim satima. Njen rođendan je proslavljen u Holandiji, iako su to Nijemci bili zabranili.

Njen odnos sa holandskom vladom, koja nije imala parlament kao podršku, tokom egzila u Londonu bio je napet. Prvi test njene efikasnosti iskrsnuo je kada je holandski premijer, Dirk Jan de Geer, predložio sklapanje mira sa Njemačkom i napuštanjem Saveznika, za koje je vjerovao da neće pobijediti u ratu. Vilma ga je, uz pomoć svog ministra, Pietera Gerbrandya, uspjela smijeniti i spriječiti u toj odluci. Zbog ovakvog viđenja nekih članova holandske vlade, Winston Churchill je Wilhelminu nazvao jedinim muškarcem u holandskoj vladi.

Povratak u Holandiju

Kada je Holandija oslobođena 1945. godine i Vilma se vratila u domovinu, razočarala se vidjevši da su na vlast opet došle stare frakcije. Vilma je za novu rezidenciju umjesto stare palače odabrala vilu u Haagu, u kojoj je boravila osam mjeseci. Godine 1947. izbila je pobuna u Indoneziji za koju je holandska ekonomska elita krivila kraljicu. Ova kriza i proglašenje nezavisnosti Indonezije dovelo je do drastičnog pada Wilhelminine popularnosti i njene odluke da slijedi primjer svojih prethodnika i abdicira.

Od abdikacije do smrti

Dana 4. septembra 1948. godine, nakon 58 godina i 50 dana na tronu, kraljica Vilma je abdicirala u korist svoje kćerke Juliane i tako opet postala princeza. Juliana je bila manje formalna od majke i manje zainteresovana za politiku, a uticaj monarhije je počeo opadati.

Umrla je 28. novembra 1962. godine. Da nije abdicirala, njena bi vladavina bila duga 72 godine i pet dana, te tako bila drugi najduže vladajući evropski monarh (odmah nakon francuskog kralja Luja XIV).

Kraljica Vilma je imala osjećaj za finansijska pitanja. Njena ulaganja učinila su je najbogatijom ženom svoga vremena, a tu poziciju su od nje naslijedile njena kćerka i unuka, trenutna holandska monarhinja Beatrix.

Prethodi:	Kraljica Holandije	Slijedi:
Vilim III		Juliana

Reference