Valletta

Valletta (kolokvijalno: Il Belt = "grad") je glavni grad Malte. U Valletti se nalaze brojne znamenite građevine od 16. vijeka naovamo koje su izgrađene za vrijeme kada su ostrvom vladali Ivanovci. Tako grad odiše umjetničkim stilovima kao što su: manirizam, barok (dominantan), neoklasicizam, ali i moderni funkcionalizam u područjima obnovljenima nakon stradanja u Drugom svjetskom ratu. Zbog tog bogatstva Valletta je upisana na UNESCO-ov spisak mjesta svjetske baštine u Evropi još 1980. godine.

Valletta
Il-Belt Valletta
Grad
Panorama Valette
Grb
Država	Malta
Ostrvo	Malta
Površina	0,8 km2
Stanovništvo	6 098
Gustoća	7 622,5 /km2
Gradonačelnik	Alexiei Dingli (PN)
Vremenska zona	Srednjoevropsko vrijeme
Poštanski broj	VLT
Pozivni broj	356

Grad Valletta

Svjetska baština
Lokacija	Malta
Kriterij	i, vi
Referenca	131
Uvrštenje	1980. (4. sjednica)
Površina	55,5 ha
Koordinate	N35 54 2.016 E14 30 51.984

Ime

Službeno ime koje je Red svetog Ivana dao gradu bilo je Humillima Civitas Valletta – grad posvećen poniznosti, međutim zbog svojih bastiona i tvrđava, zajedno s ljepotom baroknih zgrada duž uzanih ulica, postao je poznat kao Superbissima – „Veličanstveni“ među vladajućim kućama Evrope. Na malteškom on se uobičajeno naziva Il-Belt, što jednostavno znači „grad“.

Historija

Kamen temeljac grada Valletta postavio je Veliki majstor Reda svetog Ivana, Jean Parisot de la Valette, 28. marta 1566. Red (koji je bio dugo upravljao gradom i ostrvom) odlučio je osnovati novi grad na poluostrvu Scebberras odmah poslije okončanja velike opsade Malte, da bi učvrstio poziciju reda na Malti – „malteških vitezova“. Grad je projektirao Francesco Lapparelli, dok je najvažnije zgrade sagradio Gerolamo Cassar. Valletta je zato grad s mnogim zgradama iz 16. vijeka i kasnije, ali najveći broj ih je izgrađen u vrijeme Vitezova svetog Ivana iz Jeruzalema (Vitezova hospitalaca ili Malteških vitezova).

Poslije vitezova i kratke vladavine Francuza, sljedeći period veće gradnje bio je za vrijeme britanske vladavine. Vrata su proširena, zgrade rušene i ponovo zidane, kuće proširivane i instalirani uređaji za gradske potrebe. Međutim, čitav grad i njegova infrastruktura su oštećeni u zračnim napadima za vrijeme Drugog svjetskog rata, a veličanstvena zgrada opere, izgrađena u 19. vijeku na ulazu u grad, srušena je. Grad ima brojne znamenite kafiće, mjesta za sastanke, restorane, banke, hotele i vladine zgrade. Postoje i javni vrtovi s kojih se pruža veličanstven pogled na Veliku luku i okolinu.

Znamenitosti

Velika luka Vallette 1801. god.

Poluostrvo Valletta, koje okružuju dvije prirodne luke, Marsamxett i Velika luka, je najveća luka na Malti, s dokovima na Marsi, terminalom za putničke brodove koji je nedavno sagrađen u Velikoj luci, duž starih gradskih zidina s prodavaonicama koje je sagradio Veliki majstor Pinto.

Grad ima 320 spomenika, svi na površini od 55 ha, što čini površinu sa najvećom koncentracijom spomenika na svijetu. i nalazi se na listi UNESCO-ove svjetske baštine:

• Konkatedrala Svetog Ivana, u kojoj se nalaze najveća djela Caravaggia), je izgrađena 1572. godine (arhitekt maltežanin Gerolamo Cassar) kao samostanska crkva Ivanovaca, malteških vitezova.
• Palata Auberge de Castille et Leon, bivša rezidencija malteških vitezova (koji su dolazili iz Kastilje, Leona i Portugala), a danas zgrada predsjednika vlade. Nju je izvorno izgradio malteški arhitekt Girolamo Cassar 1574. godine, a opsežno je obnovljena i modernizirana 1741. godine (Andrea Belli).
• Utvrđenja koja su vitezovi sazidali da bi zaštitili grad od napada sastoje se od brojnih bastiona, polubastiona, ravelina i zidina koji dosežu i do 100 metara visine.
• Palata Velikog majstora iz 1571.-74. godine; danas sjedište Malteškog parlamenta i ured predsjednika Malte. Izvorno je izgrađena oko dva velika dvorišta kojima dominira skulptura Neptuna. Ima dva ulaza s prednje strane i jedan s Kraljičinog trga (Piazza Regina), zapadno od Nacionalne knjižnice. Njen arsenal, u stražnjem dijelu, posjeduje jednu od najboljih kolekcija srednjovjekovnog i renesansnog oružja u Evropi.
• Nacionalni muzej umjetnosti; rokoko palata iz 1570ih i bivše sjedište zapovjednika britanske sredozemne flote od 1789. god.
• Teatar Manoel (Teatru Manwel) je izgrađen u samo deset mjeseci 1731. godine i jedno je od najstarijih operativnih pozorišta u Evropi.
• Hospital Sacra Infermeria iz 1574. god. je bilo jedno od najcjenjenijih u renesansi.

• 
  Oltar Konkatedrale sv. Ivana
• 
  Unutrašnjost Palate velikog meštra
• 
  J. M. W. Turner, Velika luka u Valletti, Nacionalni muzej umjetnosti
• 
  Park Donja Barrakka sa Spomenikom sjećanja

Stanovništvo

Stanovništvo Vallette je konstantno opadalo tokom godina i danas ga ima tek trećina od nekadašnjeg broja. Ovaj proces se naročito ubrzao poslije Drugog svjetskog rata, kada se stanovništvo preselilo u okolna predgrađa, a sam grad je ostao centar trgovačkih i administrativnih aktivnosti Malte. Prema službenoj procjeni grad je 2005. godine imao je 7.048, a 2008. 6.098 stanovnika, što dokazuje trend opadanja populacije.

Prijevoz

Javni prijevoz na Malti koristi autobuse i odvija se uglavnom na linijama ka i od Vallette, preko terminala koji se nalazi odmah do ulaza u grad. Promet u samom gradu je ograničen,a neke glavne ulice su potpuno pretvorene u pješačke zone.

Kultura

Praznik Svetog Pavla iz Tarsa se proslavlja u Valletti 10. februara, dok se praznici Svetog Dominika, Svetog Augustina i Naše Gospe od Karmela slave tokom cijele godine. Priređuje se i procesija Svete Rite.

Valletta je poznata i po Valletta F.C., jednom od najboljih fudbalskih klubova na ostrvu.

Vanjski linkovi

• La Valette, malteškog reda Arhivirano 14. 12. 2011. na Wayback Machine napisao Alain Blondy, Profesor na univerzitetu Pariz IV-Sorbona.
• wts_maltapast_valletta/wts_maltapast_valletta.html Turističke informacije
• Valletta kao mjesto svjetske baštine
• Valletta - GuidetoMalta.net Arhivirano 30. 5. 2007. na Wayback Machine

1. Stavka numerisanog spiska