Tekijska džamija u Konjicu
Tekijska džamija (Muhamed-Mehmed-čauševa), nalazi se u Konjicu, Bosna i Hercegovina. Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika na sjednici održanoj 14. do 20. marta 2006. godine donijela je odluku da se džamija proglasi za nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine. Ovu odluku Komisija donijelo je u sljedećem sastavu: Zeynep Ahunbay, Amra Hadžimuhamedović, Dubravko Lovrenović (predsjedavajući), Ljiljana Ševo i Tina Wik.[1]
| Tekijska džamija u Konjicu | |
|---|---|
 | |
  Položaj Tekijske džamije u Bosni i Hercegovini | |
| Osnovne informacije | |
| Lokacija | Konjic |
| Geografske koordinate | 43°39′06″N 17°57′49″E / 43.651654°N 17.963563°E |
| Država |  Bosna i Hercegovina |
| Oznaka baštine | Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine |
| Arhitektonski opis | |
| Arhitektonski stil | Osmanska arhitektura |
| Specifikacije | |
| Dužina | 10,00 m. |
| Širina | 10,00 m. |
| Kupole | 1 |
| Munare | 1 |
| Visina munare | 36 m. |
| Materijali | Kamen, sedra |
Lokacija uredi
Nalazi se u užoj gradskoj zoni Konjica, u naselju zvanom Orašje, uz regionalni put koji povezuje Konjic i Boračko jezero. Džamija se nalazi na samoj lijevoj obali rijeke Neretve, oko 150 metara uzvodno od Stari most u Konjicu|starog konjičkog mosta.
Historija uredi
Ne zna se tačna godina izgradnje Tekijske džamije u Konjicu, ali na osnovu podataka koji su pronađeni o tome postoje različita mišljenja pojedinih autora.
Džamiju je sagradio Muhamed-Mehmed-čauš, sin hadži Abdijin, koji je porijeklom iz Konjica. Za ovu džamiju je napisana vakufnama 1622. godine. Za podizanje ove zadužbine od svog imetka Mehmed-čauš je izdvojio 700 hiljada srebrnih akči. Pretpostavlja se da je od vakifa jedna polovina bila namijenjena za gradnju džamije, a druga za njeno izdržavanje.
Džamija je dobila naziv Tekijska zato što je uz nju postojala tekija helvetijskog reda, što je navedeno u vakufnami Mehmed-bega. Godine 1848. Ali-paša Rizvanbegović je obnovio Tekijsku džamiju.
Godine 1917. austrougarske vlasti su skinule olovni pokrov sa džamijske kupole, a 1922. godine džamija je ponovo obnovljena. Usljed bombardovanja 1944. godine, džamija je bila oštećena.
U toku rata u Bosni i Hercegovini 1992-1995. godine znatno je oštećena, a od 1999. do 2004. godine vršene su veće popravke na džamiji.
Opis uredi
Tekijska džamija pripada tipološkoj grupi jednoprostornih potkupolnih džamija.[2] Džamija ima centralni molitveni prostor koji je natkriven kupolom, natkrivene spoljne sofe i vitku kamenu munaru. U džamiju se ulazi preko poluotvorenih kamenih sofa koje imaju drveni pod. Dimenzije sofa su 13,35 X 4,20 m. Sofe su natkrivene kosim trostrešnim krovom čiji je pokrov bakreni lim. Izvorno, i kupola i sofe su bile pokrivene olovnim limom. Krov trijema se oslanja na dvanaest drvenih stubova. Stubovi imaju dimenzije oko 18 X 18 cm i oslanjaju se direktno na kamen sofa, čija je visina otprilike 60 cm.
Spoljni gabariti džamije su oko 10,0 m X 10,0 m bez sofa. Unutrašnji centralni prostor džamije ima približno kvadratnu osnovu dimenzija oko 8,20 X 8,20 m. Zidovi su kameni, debljine otprilike 80 cm, malterisani iznutra i izvana.
Svi volumeni spoljnog oblika džamije završeni su profilisanim kamenim vijencima koji se javljaju na mjestima na kojim je pokrov prepušten preko vertikalne ravni zida. Sve kupole, kosi krovovi, opšavi, kao i krov munare na ovoj džamiji su prekriveni bakrenim limom.
Kupola leži na osmougaonom tamburu.[3] Prelaz iz kvadratne osnove u tambur ostvaren je preko četiri trompe. Svaka trompa se sastoji od tri kriške koje su na vrhu naglašene lukom. Ovi lukovi zajedno sa četiri slijepa luka čine friz lukova i nalaze se u zoni ispod tambura. U svakom slijepom luku nalazi se po jedan okulus. Sa unutrašnje strane tambur ima ovalni oblik, a njegova spoljna strana ima osmougaonu formu. U svakom polju tambura nalazi se po jedan prozor, ukupno osam prozora. Zidovi osmougaonog tambura na uglovima, sa spoljne strane, ojačani su pilastrima.
Dvanaestostrana kamena munara prigrađena je desno od ulaza u džamiju. Munara je visoka oko 36 m. Građena je od kamena sedre, malterisana i bojena bijelom bojom. U munaru se ulazi iz molitvenog dijela prostora džamije, i to na dijelu ispod mahfila. Baza munare je poligonalne osnove. Prelaz sa baze na tijelo munare je izveden u vidu trapezoidne prizme sa plitkim profilisanim kamenim vijencem i romboidnim ukrasima koji su bojeni zelenom bojom. Munara ima šerefe čija je ograda kamena. Krov munare je u obliku kupe i prekriven je bakrenim limom (izvorno olovnim). Na vrhu munare je alem, izrađen od bakra.
Literatura uredi
- Hamdija Kreševljaković i Hamdija Kapidžić, "Stari hercegovački gradovi", "Naše starine" br. 2, str 9-10, 1954.
- Pavao Anđelić, Historijski spomenici Konjica i okoline, I, Skupština općine Konjic, Konjic, 1975.
- Vakufname iz Bosne i Hercegovine (XV i XVI vijek), Orijentalni institut u Sarajevu, Sarajevo 1985. godine
- Projekat rekonstrukcije Repovačke džamije u Konjicu, Regionalni Zavod za zaštitu spomenika kulture i prirode Mostar, Mostar, septembar 1986. godine
- Fehim Nametak, Kulturni razvoj Konjica za vrijeme osmanske vlasti, Islamska misao, 1991.
- Evlija Čelebija, Putopis, Sarajevo Publishing, 1996.
- Mehmed Mujezinović, Islamska epigrafika Bosne i Hercegovine, knjiga 2, 3. izdanje, biblioteka „Kulturno naslijeđe", Sarajevo Publishing, 1997.
- Esad Bajić, Monografija Medžlisa Islamske zajednice Konjic sa posebnim osvrtom na džamije i druge spomenike islamske kulture na ovom području, Konjic, 1999.
- Jusuf Mulić, Konjic i njegova okolina u vrijeme osmanske vladavine (1464-1878), Općina Konjic, Konjic, 2001.
- Jusuf Mulić, Dvije značajne godišnjice grada Konjica: 620 godina prvog zvaničnog pomena grada i 320 godina od izgradnje bivšeg kamenog mosta, „Hercegovina", 15-16, časopis za kulturno i historijsko naslijeđe, Arhiv Hercegovine, Mostar, 2003.
- Andrejević, Andrej (1984). ISLAMSKA MONUMENTALNA UMETNOST XVI VEKA U JUGOSLAVIJI Kupolne dzamije. Beograd: Filozofski fakultet u Beogradu, Institut za istoriju umetnosti. CS1 održavanje: nepreporučeni parametar (link)
Također pogledajte uredi
Reference uredi
- ^ "Tekijska džamija u Konjicu" (PDF). Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika Bosne i Hercegovine. Pristupljeno 15. 10. 2018.[mrtav link]
- ^ "Alija Bejtić: Spomenici osmanlijske arhitekture u Bosni i Hercegovini". Muzej grada Sarajeva, Sarajevo, 1973. Pristupljeno 13. 9. 2016.
- ^ Andrejević 1984
