Tajan
Tajan je zaštićeno područje prirode i nalazi se na teritorijama opština Kakanj (15,4%) i Zavidovići (84,4%), Federacija Bosne i Hercegovine, Bosna i Hercegovina. Najviša nadmorska visina spomenika prirode iznosi 1.297 m.[2]
| Tajan | |
|---|---|
 Vikend naselje Ponijeri na Tajanu | |
  | |
| Najbliži grad | Kakanj, Zavidovići |
| Koordinate | 44°19′00″N 18°05′00″E / 44.31667°N 18.08333°E |
| Površina | 4948 ha od čega 4.038,35 Zavidovići, a 910,00 ha Kakanj. |
| Osnovano | 2008.[1] |
| Upravljačko tijelo | Javno preduzeće „Šumsko-privredno društvo Zeničko-dobojskog kantona“ |
Prostor Tajana u orografskom pogledu je heterogeno. Čine ga:
- kanjon Mašice, dubine do 350 metara, a na pojedinim mjestima širine samo 3 m. Kada se kanjon od kiša napuni vodom nastaje potok Suhodol. Kanjon je bogat i brojnim pećinama, staništem medvjeda u zimskom periodu.
- kanjon Suhe i Duboke Tajašnice,
- speleološki objekti: jama „Atom“ i „Javor“, Omladinska jama i „Lukina pećina“, sa brojnim pećinskim ukrasima
- jezero na Mašici, nastalo pregrađivanjem lokalnog potoka, uređen i pretvoreno u ribogojilište sa potočnom pastrmkom.
- vodopadi rijeke Gostović, atraktivni za kajakaštvo
- Mašička stijena,
- kameni mostovi sa pećinama,
- paleontološki lokaliteti,
- arheološki lokaliteti,
- kraško vrelo Suhe,
- šume i
- geološka raznolikost te endemske biljke i životinje.[3]
U području Spomenika prirode Tajan raste nekoliko endemskih biljaka dinarskog sustava. Najznačajnija endemska biljka koja raste samo u području planine Tajan je Gregersenova mlječika (Euphorbia gregersenii fam. Euphorbiaceae.). Vrsta je zaštićena i nalazi se na međunarodnoj crvenoj listi ugroženih biljnih vrsta (1997 IUCN Red list of threatened plants).
Područje Spomenika prirode Tajan obiluje divljim životinjama jer je cijelo područje nenastanjeno i prekriveno šumama. Pored velikih sisavaca potrebno je spomenuti i pećinske vrste insekata, pauka i gmizavaca koje nastanjuju mnogobrojne podzemne šupljine. Posebno se ističu pećine kao idealno zimsko stanište za šišmiše koji su jako ugroženi u Europi (najugroženiji sisar) i mrke medvjede. Potoci obiluju potočnim pastrmkama i rakovima. U ovim pećinama otkriveni su palenteološki nalazi stari i do 15000 godina, vrste koja je izumrla u pleistocenu, pećinski medvjed (ursus spelaeus), pećinska hijena (Cave hyaena) i crveni jelen (Cervus elephus). U Ukrasnoj pećini je pronađena endemska vrsta koja je dobila ime po Tajanska pećinska mokrica (Cyphonetes tajanus).
Spomenik prirode
urediTajan je proglašen za zaštićeno podruje, slijedećih karakteristika:
- zaštićeno je područje od: 2008. godine[1][4]
- kategorija: III - spomenik prirode[5]
- broj zona zažtite: dvije. Prva zaštićena zona obuhvata skoro 82% ukupne površine i nalazi se na području opštine Zavidovići, a u drugu zaštićenu zonu spada preostali dio koji se nalazi na području opštine Kakanj.
- površina: 4.948,35 ha, od čega 4.038,35 ha pripada opštini Zavidovići, a 910,00 ha opštini Kakanj.
- upravljač: Javno preduzeće „Šumsko-privredno društvo Zeničko-dobojskog kantona“
- mjesto: Zavidovići, Kakanj
Sve lokacije i aktivnosti su jasno naznačene raznim tablama, strelicama i planinarskom markacijom. Turistička zajednica Zeničko-dobojskog kantona, u saradnji s Evropskom unijom, realizirala je projekt uređenja parka, sa ponudama ekoturizama, geoturizama i sportskog turizma.[6]
Reference
uredi- ^ a b "Zakon o proglašenju spomenika prirode Tajan" (PDF). Službene novine Zeničko dobojskog kantona, broj 3, 31.03.2008. Arhivirano s originala (PDF), 18. 10. 2021. Pristupljeno 9. 10. 2021.
- ^ "Tajan spomenik prirode - www.tajan.ba". Arhivirano s originala, 23. 10. 2021. Pristupljeno 8. 12. 2021.
- ^ Spomenik prirode Tajan - furaj.ba
- ^ "Zaštićena područja u Bosni i Hercegovini". bih-chm-cbd.ba/. Arhivirano s originala, 27. 9. 2021. Pristupljeno 9. 10. 2021.
- ^ "Zaštićena područja u BiH". WDPA- www.protectedplanet.net. Pristupljeno 9. 2. 2021.
- ^ Spomenik prirode Tajan kod Zavidovića: Prelijepa zelena oaza - visitbih.ba