Stanica Vostok
Stanica Vostok je ruska (bivša sovjetska) istraživačka stanica na Antarktiku. Stanica se nalazi na na istočnom dijelu Antarktičke ledene ploče, unutar Australijske antarktičke teritorije (iako potpisnica Sistema antarktičke povelje, Australija ne upražnjava suverenitet nad teritorijom).
U stanici Vostok je izmjerena najniža temperatura na Zemlji od −89,2 °C, a ispod stanice je otkriveno jezero Vostok, najveće poznato subglacijalno jezero na svijetu.
Historija
urediIstraživačku stanicu Vostok je podigla Druga sovjetska antarktička ekspedicija 16. decembra 1957. godine, tokom Međunarodne geofizičke godine i radila je sve do 1994. godine, kada je privremeno zatvorena. Danas stanicu zajedno koriste ruski, američki i francuski naučnici.
Na ovom mjestu je 21. jula 1983. godine izmjerena najniža zabilježena temperatura na Zemlji od −89,2 °C. Ruski i britanski naučnici su 1996. godine ispod stanice Vostok otkrili jezero Vostok, najveće poznato subglacijalno jezero na svijetu. Jezero Vostok leži oko 4.000 m ispod površine Antarktičke ledene ploče i zauzima površinu od 14.000 km2.
Opis
uredi
Stanica se nalazi oko 1.300 km od Južnog pola, na visini od 3.488 m i najizolovanija je od svih istraživačkih stanica na Antarktiku. Njen položaj blizu Južnog magnetnog pola je čini optimalnim mjestom za posmatranje promjena u Zemljinoj magnetosferi. Druge oblasti koje se proučavaju su aerometeorologija, aktinometrija, geofizika, medicina, klimatologija i druge. U stanici se tokom ljeta nalazi obično 25 naučnika i inžinjera, dok se zimi taj broj spusti na 13.
Klima
urediNajniža zabilježena temperatura od −89,2 °C je izmjerena ovdje 21. jula 1983. (kako temperatura opada sa visinom, skoro je izvjesno da se niža temperatura mogla desiti na višim dijelovima ledene ploče. Godine 1997. je javljeno da je izmjereno -91 °C, ali to nije potvrđeno [1]. Tokom dugih zima prosječna temperatura je oko −65 °C, a u kratkim ljetima oko −30 °C. Najviša izmjerena temperatura u stanici Vostok nikad se nije podigla iznad -19 °C, što je izmjereno 1992. godine, a tokom jula 1987. godine, temperatura se nije podigla iznad -72,2 °C.
Pored niske temperature, postoje drugi faktori koji čine Vostok jednim od najtežih mjesta na Zemlji za život ljudi:
- Skoro potpuni nedostatak vlažnosti u vazduhu.
- Prosječna brzina vjetra je 5 m/s (18 km/s), a ponekad se diže do 27 m/s (97 km/s).
- Nedostatak kiseonika zbog visine od 3.488 m. Kako se gustina kiseonika smanjuje kako se približava polovima, procijenjeno je da je gustina kiseonika na Vostoku ekvivalentna gustini kiseonika na planinini visokoj preko 5.000 m na nižim geografskim širinama.
- Veća jonizacija vazduha.
- Parcijalni pritisak gasova je drugačiji od onog na koji je navikla većina ljudi.
- Polarna noć koja traje tri mjeseca godišnje.
Aklimatizacija na takve uslove može trajati od jedne nedjelje do dva mjeseca i prate je glavobolje, bolovi u ušima, krvarenje iz nosa, iznenadan rast krvnog pritiska, nesanica, smanjeni apetit, povraćanje, bolovi u mišićima i zglobovima i gubitak težine.
Bušenje uzoraka leda
uredi
Sovjetski Savez je tokom 1970ih izbušio nekoliko uzoraka ledene kore na dubini od 500–952 m. Oni su iskorišteni da se prouči odnos izotopa kiseonika u ledu, što je pokazalo da led od posljednjeg ledenog doba počinje na dubini od oko 400 m. Kasnije su izbušene još tri rupe: 1984. godine rupa 3G je stigla do dubine od 2.202 m, 1990. godine rupa 4G je stigla do dubine 2.546 m, 1993. godine rupa 5G je stigla do 2.755 m. Nakon kratkog zatvaranja stanice, bušenje se prekinulo tokom zime 1995. godine, a bušenje je 1996. godine obustavljeno na dubini od 3.623 m, zbog zahtjeva Naučnog komiteta za istraživanja Antarktika, koji je iskazao bojazan zbog potencijalnog zagađenja jezera Vostok. Ovo ledeno jezgro, izbušeno zajedno sa Francuzima, je dalo podatke o životnim uslovima iz prošlosti koja se protezala do pre 420.000 godina i pokrila 4 ledena doba. Dugo vremena ovo jezgro je bilo jedino koje je pokrivalo nekoliko ledenih doba, ali ju je 2004. nadmašilo jezgro EPICA, koje pokriva veći vremenski period [2]. Godine 2003. je odobren nastavak bušenja, ali je obustavljeno na procijenjenoj udaljenosti od 130 m od jezera.
Iako je rupa kod Vostoka stigla do dubine od 3.623 m, korisne klimatske informacije se ne protežu ovoliko duboko. Samo dno ledene kore je led koji potiče od vode iz jezera Vostok i ne sadrži informacije o klimi.
Note i reference
uredi- ^ Coldest Temperature On Earth. Arhivirano 10. 9. 2007. na Wayback Machine The Physics Factbook.
- ^ Deciphering Mysteries of Past Climate From Antarctic Ice Cores Arhivirano 24. 7. 2009. na Wayback Machine Earth in Space, Vol. 8, No. 3, November 1995, p. 9. © 1995 American Geophysical Union.
Također pogledajte
uredi
