Sinoatrijski čvor
Sinoatrijski čvor – čvor pretkomorskog sinusa (SA-čvor, SPČ), uobičajeno zvani sinusni čvor i manje često sinuatrijski čvor – je normalni prirodni pejsmejker srca i odgovoran je za pokretanje srčanog ciklusa (srca). To spontano stvara električni impuls, koji se nakon sprovodi širom srca, uzrokujući kontrakcije.[1][2][3]
| Sinoatrijski čvor | |
|---|---|
 Malo uvećana mikrografija 'sinoatrijskog čvora' (desno u centru slike) i njegovog okolnog tkiva. SA čvor okružuje (sinuatrijsko-čvornu arteriju (na lumenu slike), ogranak desne koronarne arterije, naslanja se na srčani miocit ( desni atrij) na svom dubokom aspektu (lijevi dio slike) i masno tkivo na površni (epikardijalno) (desna slika); boja H&E. | |
 Izolirani srčani provodni sistem sa SA čvorom | |
| Detalji | |
| Arterija | Sinuatrijsko-čvorna arterija |
| Identifikatori | |
| Latinski | 'Nodus sinuatrialis' |
| MeSH | D012849 |
| TA98 | A12.1.06.003 |
| TA2 | 3953 |
| FMA | 9477 |
| Anatomska terminologija | |
Iako se električni impulsi generiraju spontano, stope impulsa (a samim tim i pulsa) određuje inervacija sinoatrijskog čvora. Sinoatrijski čvor se nalazi u zidu miokarda, u blizini priključka sinusa venaruma sa pretkomoromj (gornja komora); stoga termin sino + atrijski .[4]
Otkriće
urediSinoatrijski čvor je prvi put otkrio mladi student medicine, Martin Flack, u srcu krtice, dok je njegov mentor, Sir Arthur Keith, bio na biciklijadi sa suprugom. Oni su otkriće ostvarili u improvizovanoj laboratoriji postavljenoj na slikovitom seoskom imanju u Kentu, Engleska, pod nazivom ‘Mann's Place. Njihovo otkriće objavljeno je 1907. Godine.[5][6]
Struktura
uredi
Položaj
urediSinoatrijski čvor se sastoji od grupe specijaliziranih ćelija postavljenih u zidu desne pretkomore samo lateralno od sinus venarum, na spoju gdje je gornja šuplja vena ulazi u desnu pretkomoru.[4] SPČ čvor se nalazi u miokardu, unutar epikarda. Njegov duboki dio koji se naslanja na srčane miocite pripada pravoj pretkomori, dok je površnski aspekt pokriven masni m tkivom. To je izduženi strukturu koja se proteže između 1 i 2 cm. desno od grebena crista terminalis, dodatka desne pretkomore, a ide i na stražnju donju stranu (posteroinferiorno) u gornji dio terminalnog žlijeba. Vlakna ovog čvora su specijalizirani kardiomiocitI koji nejasno nalikuju normalnim, kontraktilnim srčanim miocitima. Međutim, iako posjeduju neke kontraktilne niti, oni se ne kontrahiraju tako robusno. Pored toga, vlakna čvora su mjerljivo tanja, više krivudava i boje se manje intenzivno od srčanih miocita.
Inervacija
urediSinoatrijski čvor je bogato inerviran vlaknima parasimpatičkog nervnog sistema (deseti kičmeni živac (CN X: vagus)) i vlaknima simpatičkog nervnog sistema (T1-4, spinalnih živaca ). Ovaj jedinstveni anatomski aranžman čini SA čvor podložnim izrazito uparenim i antagonističkim autonomnim uticajima. U mirovanju, stopa sinusa je uglavnom pod utjecajem pražnjenja vagusa, ispuštajući ili "ton", a pri vježbsnju, uglavnom sa adrenergičnim ulazom.
- Stimulacija vagusa (parasimpatička vlakna) izaziva opadanje stope sinoatrijskog čvora (čime se smanjuje broj otkucaja srca). Parasimpatički nervni sistem, putenm akcije vagusa, ispoljava negativan inotropni učinak na srce.[7]
- Stimulacija preko simpatičkih vlakana uzrokuje povećanje stope SA čvora (čime se povećava broj otkucaja srca i snaga kontrakcije). Simpatički vlakana povećavaju snagu kontrakcija jer pored inerviranja SA i AV čvorova, ona inerviraju i same pretkomore i komore.
Prokrvljavanje
urediSA čvor prima dotok krvi iz SA čvorne arterije. Anatomske studije sa disekcijama pokazale su da ovo napajanje u većini može biti ogranak desne koronarne arterije (oko 60-70%) srca i ogranak lijeve koronarne arterije (obično lijeva cirkumfleksna arterija) u oko 20-30% srca.[8] Ređe varijante mogu uključivati dotok krvi i iz desne i lijeve koronarne arterije ili dvije grane desne koronarne arterije.[9]
Funkcija
urediUloga pejsmejkera
urediIako neke od ćelija od srca imaju sposobnost da generiraju električni impuls (ili akcijski potencijal ) koji aktiviraju srčane kontrakcije, sinoatrijski čvor normalno ga inicira, jednostavno zato što stvara impulse nešto brže nego druga područja s pejsmejkerskim potencijalom. Kardiomiociti, kao i sve mišićne ćelije, imaju refrakcijske periode slijedeći kontrakcija tokom kojih se ne može pokrenuti dodatna kontrakcija; njihov pejsmejkerski potencijal nadjačava sinoatrijski ili AV čvorni.
U nedostatku spoljašnje neuronske i hormonske kontrole, ćelije sinoatrijskog čvora (SA čvor), nalaze se u gornjem desnom uglu srca, prirodno prazneći (stvaraju i akcijski potencijal) prema 100 otkucaja u minuti.[10] Pod uticajem parasimpatičkiog nervnog sistema, ta stopa je usporen na oko 70-75 otkucaja u minuti. Budući da je sinoatrijski čvor odgovoran za ostatak električne aktivnosti srca, ponekad se naziva I primarni pejsmejker.
Klinički značaj
urediDisfunkcije sinusnog čvora izazivaju nepravilan rad srca, uzrokovan neispravnim električnim signalima srca. Kada je sinoatrijski čvor srca neispravan, ritam srca postaju abnormalan – obično presporo ili ima pauze u svojoj funkciji ili u kombinaciji, a vrlo rijetko brže nego što je normalno.[11] Okluzija arterijske krvi u SA čvorau (najčešće zbog infarkta miokarda ili progresivna koronarna bolest) može stoga uzrokovati ishemiju i smrt ćelija u SA čvoru. Ovo može poremetiti električne pejsmejkerske funkciju SA čvora, a može dovesti i do pojave sindrom bolesnog sinusa. Ako SA čvor ne radi ili je impuls koji nastaje u SA čvoru blokiran, prije puta kroz električni sistem provođenja, grupa ćelija ispod postaje srčani pejsmejker. Ovaj centar je obično predstavljen ćelijama unutar AV čvora, što je područje između pretkomora i komora, u okviru pretkomorske pregrade. Ako AV čvo pogriješi, Purkinjeova vlakna su povremeno u stanju da djeluje kao zadani ili "bijeg" pejsmejker. Razlog što Purkinjeove ćelije obično ne kontroliraju broj otkucaja srca je što one stvaraju akcijski potencijal na nižoj frekvenciji nego AV ili SA čvorovi.
Dodatne slike
uredi-
Srce: provodni sitem (SA čvor je obilježen pod 1) -
Prikaz atrioventrikulskog snopa
Također pogledajte
urediReferencee
uredi- ^ Sofradžija A., Šoljan D., Hadžiselimović R. (2004). Biologija 1. Svjetlost, Sarajevo. ISBN 9958-10-686-8.CS1 održavanje: više imena: authors list (link)
- ^ Međedović S., Maslić E., Hadžiselimović R. (2002). Biologija 2. Svjetlost, Sarajevo. ISBN 9958-10-222-6.CS1 održavanje: više imena: authors list (link)
- ^ Guyton, A.C. & Hall, J.E. (2006) Textbook of Medical Physiology (11th ed.) Philadelphia: Elsevier Saunder ISBN 0-7216-0240-1}}
- ^ a b Elsevier, Dorland's Illustrated Medical Dictionary, Elsevier, arhivirano s originala, 11. 1. 2014, pristupljeno 5. 12. 2016. CS1 održavanje: nepreporučeni parametar (link)
- ^ Silverman, M.E.; Hollman, A. (2007). "Discovery of the sinus node by Keith and Flack: on the centennial of their 1907 publication". Heart. 93 (10): 1184–1187. doi:10.1136/hrt.2006.105049. PMC 2000948. PMID 17890694.
- ^ Boyett MR, Dobrzynski H (juni 2007). "The sinoatrial node is still setting the pace 100 years after its discovery". Circ. Res. 100 (11): 1543–5. doi:10.1161/CIRCRESAHA.107.101101. PMID 17556667.
- ^ Lewis, M. E.; Al-Khalidi, A. H.; Bonser, R. S.; Clutton-Brock, T.; Morton, D.; Paterson, D.; Townend, J. N.; Coote, J. H. (2001). "Vagus nerve stimulation decreases left ventricular contractilityin vivoin the human and pig heart". The Journal of Physiology. 534 (2): 547–52. doi:10.1111/j.1469-7793.2001.00547.x. PMC 2278718. PMID 11454971.
- ^ Pejković, B.; Krajnc, I.; Anderhuber, F.; Kosutić, D. (2008). "Anatomical aspects of the arterial blood supply to the sinoatrial and atrioventricular nodes of the human heart". The Journal of international medical research. 36 (4): 691–698. doi:10.1177/147323000803600410. PMID 18652764.
- ^ Onciu, M.; Tuţă, L. A.; Baz, R.; Leonte, T. (2006). "Specifics of the blood supply of the sinoatrial node". Revista medico-chirurgicala a Societatii de Medici si Naturalisti din Iasi. 110 (3): 667–673. PMID 17571564.
- ^ "AnatomySAnode". Arhivirano s originala, 22. 9. 2007. Pristupljeno 5. 12. 2016.
- ^ Sinus node dysfunction, Mount Sinai Hospital, New York
Vanjski linkovi
uredi- Diagram at gru.net
- https://web.archive.org/web/20070929080346/http://www.healthyheart.nhs.uk/heart_works/heart03.shtml
