Prašuma Јanj
Prašuma Janj je zaštićeni strogi rezervat prirode na teritoriji općine Šipovo, Bosna i Hercegovina, prema odluci Vlade Republike Srpske od 18. decembra 2012. god. Prema klasifikaciji Međunarodne unije za zaštitu prirode i prirodnih resursa (IUCN), zaštićena je najvišom kategorijom zaštite - Ia.[2]
| Prašuma Janj | |
|---|---|
 | |
  | |
| Najbliži grad | Šipovo |
| Koordinate | 44°16′04″N 17°05′32″E / 44.26778°N 17.09222°E[1] |
| Površina | 57,2 ha |
| Osnovano | 1954. god. |
| Upravljačko tijelo | Šumsko gazdinstvo Gorica iz Šipova |
| Svjetska baština | Da |
Zaštićeno područje je odlukom UNESCO-a proglašeno i svjetskom baštinom.[3][4]
Nalazi se u zapadnom dijelu Republike Srpske na teritoriji općine Šipovo na zapadnim padinama masiva Stolovaš. Dijapazon variranja nadomrske visine je između 1.180 i 1.510 metara. Zauzima površinu od 295 ha, a jezgro (strogi dio rezervata) prašume čini površina od 57,2 ha. Prašumski rezervat Janj je stavljen pod zaštitu 1954. godine, namijenjen kao objekat za naučna istraživanja, ali i kao prirodna rijetkost privlačna za posjetioce. Prašumsko jezgro od 58 ha je od 1960-ih godina zaštićeno od eksploatacije i bilo kakve ljudske djelatnosti.[5] Prašumom upravlja preduzeće Šume Republike Srpske, odnosno šumsko gazdinstvo Gorica iz Šipova - gospodarska jedinica Gornji Janj.
Veći deo flore prašume Janj čine stabla bukve i jele kao i javora, brijeste, jasena i smrče. Pod prašumama se smatraju šume koje su sačinjene od stabala različite veličine i starosti a koje su nastale i razvijale se prirodnim putem, bez ljudskog uticaja. U njima se odvijaju prirodni procesi počevši od klijanja pa sve do prirodnog odumiranja stabala i procesa koji slijede poslije.[6]
| Svjetska baština | |
|---|---|
 Prašuma Јanj | |
| Zvanični naziv | Prašuma Јanj |
| Lokacija | Šipovo,  Bosna i Hercegovina |
| Dio | Iskonske bukove šume Karpata i drugih regija Evrope |
| Sadrži | 1 |
| Kriterij | ii, iii |
| Referenca | 1133 |
| Uvrštenje | 2021. (45. sjednica) |
| Ugroženost | no |
Svjetska baština uredi
Komitet za svjetsku baštinu UNESCO-a , u okviru svog 44. zasjedanja, donio je u julu 2021. godine odluku kojom je Prašuma Јanj kod Šipova proglašena Svjetskom baštinom u okviru proširenja lokaliteta svjetske baštine UNESCO-a Iskonske bukove šume Karpata i drugih regija Evrope.[7] Upis prašume Janj, kao dodatnog elementa već postojećeg serijskog dobra svjetske baštine, od izuzetnog je značaja za Bosnu i Hercegovinu, jer je to prvi lokalitet prirodne baštine koji je upisan na Listu svjetske baštine UNESCO-a.[8] U nominaciji su učestvovali Ministarstvo za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologije Srpske, Šumsko gazdinstvo Gorica iz Šipova, Republički zavod za zaštitu kulturno-istorijskog i prirodno-istorijskog naslijeđa, Lovačko udruđenje Tetrijeb, Ornitološko društvo Naše ptice, Državna komisija za saradnju sa UNESCO-m[9] i kancelarija UNESCO-a u Sarajevu.[7]
Literatura uredi
- Mala enciklopedija Prosveta (3 izd.). Beograd: Prosveta. 1985. ISBN 978-86-07-00001-2. Nedostaje ili je prazan parametar |title= (pomoć)
- Marković, Jovan Đ. (1990). Enciklopedijski geografski leksikon Jugoslavije. Sarajevo: Svjetlost. ISBN 978-86-01-02651-3.
Vanjski linkovi uredi
Reference uredi
- ^ "Spisak prirodnih dobara Republike Srpske". Arhivirano s originala, 8. 10. 2021. Pristupljeno 7. 10. 2021.
- ^ Odluka o zaštiti strogog prirodnog rezervata Prašuma Janj
- ^ "World Heritage List". UNESCO.org. Pristupljeno 22. 3. 2017.
- ^ Prašuma Janj na listi UNESCO-a obogatila turističku ponudu BiH - akter.ba
- ^ Strogi prirodni rezervat- Prašuma Janj - prasumajanj.com
- ^ - Prašume Republike Srpske
- ^ a b Prašuma Janj: Nominacija za Listu svjetske baštine - www.rtrs.tv
- ^ UNESCO: svjetska baština u Bosni i Hercegovini
- ^ "States Parties Ratification Status". UNESCO.org. Pristupljeno 22. 3. 2017.
