Nekropola stećaka Jasik

Nekropola stećaka Jasik nalazi se u naselju Gračanica, grad Živinice, Bosna i Hercegovina. Nekropola sa 31-im stećkom je i nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine.^[1]

Lokacija

Naselje Gračanica se nalazi u jugoistočnom dijelu općine Živinice, od čijeg centra je udaljeno oko 12 km. U centralnom dijelu naselja, na manjem uzvišenju s desne strane puta na njivi Jasik, nalazi se nekropola sa stećcima.^[2]

Historija

Veoma je mali broj historijiskih podataka vezanih za teritoriju današnje općine Živinice. S obzirom na geografski položaj i blizinu tuzlanskog bazena može se predpostaviti da je ovaj teritoriji bio naseljen od najstarijih vremena. Prostor općine Živinice prije dolaska Rimljanja naseljavali su Iliri. Od mnogobrojnih plemena koja su naseljavala teritorij Bosne i Hercegovine, njen sjeveroistočni dio zaposjelo je pleme Ditriani, a plemena sa kojima su imali doticaja bili su: Desidijati i Breuci.

Rimljani su teritorij Bosne i Hercegovine zauzeli u I st. n. e., a oblast sjeveroistočne Bosne ušla je u sastav rimske provincije Panonija. Po dolasku Slavena na prostor Bosne i Hercegovine, formiraju se prve feudalne jedinice. Teritorija opštine Živinice bila je u sastavu župe Gornja Spreča, koja je u kasnijem periodu kao manja teritorijalna jedinica bila u sastavu župe Soli. Evidentno je i to da je jedan dio opštine Živinice bio u sastavu kasnofeudalne župe Dramešin, drugi u sastavu kasnofeudalne župe Gostilj, kojoj je pripadalo i naselje Gračanica.

Opis

Na lokalitetu Jasik je evidentiran 31 stećak; 6 ploča, 2 sanduka, 20 sljemenjaka i 3 stuba. Ukrašeno je 8 stećaka, čiji su ukrasni motivi; krug, uzdužna traka, rozeta (3 primjerka), dvostruka spirala (2 primjerka), polumjesec (5 primjeraka), krst i stilizovan krst, motiv koji simbolizuje krovnu konstrukciju kuće i motiv pravougaonika (2 primjerka). Ukrasi su rađeni tehnikom reljefnog ispupčenja (visoki i plitki) i udubljenja i urezivanja.^[3]

U literaturi se spominje i jedan stećak preko puta nekropole Jasik na livadi, koji prilikom tehničke obrade stećaka nije evidentiran. Pored nekropole Jasik u Gračanici se na još 4 lokacije nalaze pojedinačni stećci; 1. Lokalitet Obljak – sljemenjak; 2. Lokalitet Ragibovača – stub; 3. Lokalitet Banjevac – stub, koji se završava na sljeme; 4. Lokalitet Gračanički dol u blizini srednjovjekovnog utvrđenja Gradina – sljemenjak sa postoljem i ukrasom.

Literatura

Seudin Muratović, Zehudin Maslić – Stećci na području općine Živinice. Živinice, 2008.
Edin Mutapčić – Župa Dramešin u srednjem vijeku. Tuzla, Banovići: Zbornik radova sa naučnog skupa Kulturno-historijsko i prirodno naslijeđe općine Banovići, 2010.
Šefik Bešlagić – Stećci - Kultura i umjetnost. “Veselin Masleša“, Sarajevo. 1982.
Šefik Bešlagić – Stećci - Kataloško-topografski pregled. “Veselin Masleša“, Sarajevo. 1971.
Marian Wenzel – Ukrasni motivi na stećcima. Sarajevo. 1965.

Reference

^ "Nekropola stećaka Jasik". Komisija za nacionalne spomenike. Arhivirano s originala, 31. 3. 2021. Pristupljeno 9. 2. 2022.
^ - ZIJAD HALILOVIĆ Nekropola sa stećcima na lokalitetu Jasik u Gračanici, općina Živinice - Baština sjeveroistočne Bosne broj 5. 2012. Tuzla 2013. godine, str. 59.–70. - www.academia.edu
^ "STANJE NEKROPOLA SA STEĆCIMA NA PODRUČJU TUZLANSKOG KANTONA" (PDF). JU Zavod za zaštitu i korištenje kulturno-historijskog i prirodnog naslijeđa Tuzlanskog kantona, Tuzla. Pristupljeno 9. 2. 2022.

[Jasik-1] "Nekropola stećaka Jasik". Komisija za nacionalne spomenike. Arhivirano s originala, 31. 3. 2021. Pristupljeno 9. 2. 2022.

[2] - ZIJAD HALILOVIĆ Nekropola sa stećcima na lokalitetu Jasik u Gračanici, općina Živinice - Baština sjeveroistočne Bosne broj 5. 2012. Tuzla 2013. godine, str. 59.–70. - www.academia.edu

[Breška-3] "STANJE NEKROPOLA SA STEĆCIMA NA PODRUČJU TUZLANSKOG KANTONA" (PDF). JU Zavod za zaštitu i korištenje kulturno-historijskog i prirodnog naslijeđa Tuzlanskog kantona, Tuzla. Pristupljeno 9. 2. 2022.

[1]

[2]

[3]