Mahir Domi
Mahir Domi (Elbasan, 12. mart 1915 – Tirana, 19. oktobar 2000) bio je albanski lingvista, profesor i akademik. Bio je jedan od organizatora i glavnih učesnika Kongresa albanskog pravopisa,[1] i član komisije za praćenje odgovorne za primjenu pravopisnih pravila standardnog albanskog jezika.[2][3]
| Mahir Domi | |
|---|---|
 Mahir Domi na marki Albanije iz 2015. | |
| Rođenje | 12. mart 1915. Elbasan, Kneževina Albanija |
| Smrt | 19. oktobar 2000 (85 godina) Tirana, Albanija |
| Zanimanje | Lingvist, profesor i akademik |
| Jezik | albanski |
| Nacionalnost | Albanac |
| Nagrade | "Mësues i Popullit" (Narodni učitelj) "Çmimi i Republikës i shkallës së parë" (prvorazredna republička nagrada), dva puta |
Biografija
urediRodio se u Elbasanu 12. marta 1915. Srednju školu započeo je u tamošnjoj normanskoj školi, a završio ju je u francuskom liceju u Korçëu 1937. Nakon toga se upisao na Univerzitet Grenoble u Francuskoj, odakle je diplomirao klasičnu filologiju 1941. godine. Iste godine je počeo da predaje u Normalnoj školi u Elbasanu, a kasnije je postao njen direktor. Od 1947. počinje da radi u Institutu nauka (kao raniji prethodnik Albanske akademije nauke) i predavač na Visokom pedagoškom institutu u Tirani. Mahir Domi učestvovao je kao kourednik u rječniku albanskog jezika (albanski: Fjalori i gjuhës shqipe) 1954. godine. Osnivanjem Univerziteta u Tirani (UT) postavljen je na čelo Katedre za albanski jezik (1957–1962), a također i za gramatičku i dijalektološku sekciju Instituta za jezik i književnost (albanski: Instituti i Gjuhësisë dhe i Letërsisë ) tokom 1957–1991. Predavao je predmete "Sintaksa albanskog jezika", "hIstorijska morfologija albanskog jezika" i "Historija albanologije ". Bio je jedan od osnivača Akademije nauka i član njenog predsjedništva.[4]
Mahirova naučna aktivnost pokriva mnoge oblasti filologije: gramatiku (sintaksu i morfologiju), historiju jezika, historiju albanologije, dijalektologiju i onomastiku, normativnu lingvistiku, jezičku kulturu, naučnu kritiku, historiju književnosti itd. Rukovodio je radom za uspostavljanje kartoteke gramatike i važnim djelom Gramatika e gjuhës shqipe (Gramatika albanskog jezika), u dva toma; bio je njen glavni urednik, te koautor i urednik drugog toma (Sintaksa). Izradio je akademske udžbenike Morfologjia historike e shqipes (Istorijska morfologija albanskog jezika) iz 1961. godine, Sintaksa e gjuhës shqipe (Sintaksa albanskog jezika), I dio 1968. i II dio 1969. godine. Također je doprinuo nizom naučnih članaka i istraživanja o općim temama albanske sintakse i njenog strukturalnog razvoja. U oblasti historije književnosti, Mahir je pisao članke i istraživanja o porijeklu albanskog jezika, njegovoj povezanosti sa drugim balkanskim jezicima, posebno sa rumunskim, tj. Prapashtesa ilire dhe shqipe, përkime dhe paralelizma (ilirski i albanski prefiksi, korespondencije i paralelizmi) iz 1974. godine, Konsiderata mbi tiparet e përbashkëta të shqipes me gjuhët ballkanike dhe tire dijele balkanski jezik preko drugih karakteristika albanskog jezika (Considerata mbi studimin) jezici i njihovo proučavanje) iz 1975., Mbi disa përkime dhe paralelizma sintaksore shqipe-rumune (Preko nekih albansko-rumunskih korespondencija i paralelizama) iz 1977., Probleme të historisë së formimit të gjuhës shqipe, de formiranje jezika, postignuća i zadaci) iz 1982.[4]
Kao jedna od najznačajnijih ličnosti u lingvistici, Mahir je bio član komisija koje obavljaju zadatak standardizacije albanskog pravopisa, 1956. i 1967. godine, suorganizator i učesnik Pravopisnog kongresa novembra 1972. godine, član komisije za praćenje. za primenu novih pravopisnih pravila i koautor Drejtshkrimi i gjuhës shqipe (Pravopis albanskog jezika) iz 1973. godine, Fjalori drejtshkrimor (Pravopisni riječnik) iz 1976. godine, Rregullat e pikësimit nëshqipeën albanskog jezika (Pravopis na albanskom jeziku) 1981 (drugo izdanje 2002).[4]
Mahir je učestvovao u mnogim komisijama koje su radile na izradi rječnika terminologija iz različitih oblasti, između ostalih Fjalori i termave të gjuhësisë (Rječnik lingvističkih pojmova) iz 1975. godine. Bio je organizator i glavni saradnik u radu koji je rezultirao izdavanjem Atlasi dialektologjik i gjuhës shqipe (Dijalektički atlas albanskog jezika), Dialektologjia shqiptare (Albanska dijalektika), oba djela od velikog značaja. Bio je i inicijator prikupljanja onomastičke građe, koautor upitnika za zbirku toponimije i članaka o njima.[4]
Mahir je također proučavao staru albansku književnost pisanu arapskim pismom, i doprinuo je književnosti u glavnom djelu Historia e letërsisë shqipe (Historija albanske književnosti), vol. I iz 1959. godine, u izdanju Univerziteta u Tirani, a bio je urednik drugog toma iz 1983. u izdanju Akademije nauka Albanije. Kao recensé, on je doprinuo razvoju kulture naučne kritike u Albaniji.[4]
Nagrade i priznanja
uredi- "Mësues i Popullit" (Narodni učitelj).
- "Çmimi i Republikës i shkallës së parë" (prvorazredna republička nagrada), dva puta.
Također pogledajte
urediReference
uredi- ^ Kastriot Myftaraj (2012), Biografia e fshehur e delegatëve të Kongresit të Drejtshkrimit të vitit 1972 [The hidden biography of the delegates of the Congress of Orthography of 1972] (jezik: Albanian), Telegraf, str. 10–11, arhivirano s originala, 12 July 2013 CS1 održavanje: nepreporučeni parametar (link) CS1 održavanje: nepoznati jezik (link)
- ^ Jani Thomaj (1974), "Drejshkrimi i gjuhes shqipe" [Orthography of the Albanian language], Ylli, Labour Youth Union of Albania, str. 23 Parametar
|url=nedostaje ili je prazan (pomoć) - ^ Leonard Newmark; Philip Hubbard; Peter R. Prifti (1982). Standard Albanian: a reference grammar for students. Stanford University Press. str. 5. ISBN 978-0-8047-1129-6.
- ^ a b c d e Academic Mahir Domi – Albanian Academy of Sciences (in Albanian)