Wikipedia

MEDLINE

MEDLINE (Medical Literature Analysis and Retrieval System Online ili MEDLARS Online) je bibliografska baza podataka nauka o životu i biomedicinskih informacija. Objedinjuje bibliografske informacije za članke iz akademskih časopisa u okviru: medicine, njege, farmacije, stomatologije, veterinarske medicine i zdravstvene zaštite. MEDLINE također sadrži mnogo literature iz osnovnih prirodnih nauka, kao što su: biologija, hemija, biohemija, kao i takvih nauka kao što je molekularna evolucija.[1] [2]

MEDLINE
Producent(SAD)
Historija1879-Sadašnjost
Jezici39 jezika za tekuće časopise, 60 za starije
Pristup
CijenaPristup slobodan
Obuhvat
DisciplineMedicina, njegovanje djece, farmacija, stomatologija, Veterinarska medicina, zdravstvena njega, biologija, biohemija, molekularna evolucija, biomedicina, historija medicine, zdravstvene usluge i istraživanja, AIDS, toksikologija, ekologija zdravlja, molekularna biologija, komplementarna medicina, etologija, hemija, bioinženjerstvo, zdravstvena politika, okolinske nauke, morska biologija, botanika, zoologija i biofizika
Record depthNLM Medicinski subject headings, apstrakti, indeksiranje,
Format coveragePretežno akademski časopisi; mali broj žurnala, magazina i novina; oko 45% je citiranih članaka koji su objavljeni u SAD, oko 91% na engleskom jeziku
Temporal coverage1946.– Sadašnjost
Number of recordsPreko 24 miliona
Učestalost ažuriranjaDnevno, od utorka do subote; 2.000-4.000 referenci po ažuriranju

Bibliografsku bazu podtaka MEDLINE sastavlja Američka nacionalna medicinska biblioteka, a slobodno je dostupna na internetskim pretraživačima preko PubMed i Nacionalnog centra za biotehnološke informacije sistema Entrez.

Historija

uredi

MEDLARS (Medical Literature Analysis and Retrieval System) je kompjuterizovani sistem preuzimanja biomedicinskih bibliografskih podataka. Pokrenuo ga je Nacionalna miblioteka medicine (eng. National Library of Medicine) 1964. godine i bio je prvi računarski sistemski servis velikih razmjera za retrospektivno pretraživanje dostupno javnosti.[3]

Početni razvoj MEDLARS-a

uredi

Od 1879. godine Nacionalna biblioteka medicine je objavljivala Index Medicus, mjesečni vodič za medicinske članke u hiljadama časopisa. Ogromna količina bibliografskih citata su ručno sastavljeni. U 1957. osoblje ove institucije je počelo planirati mehanizaciju Index Medicus-a, potaknuto željom za bolji način korištenja svih ovih informacija, ne samo za Index Medicus, već i za proizvodna udruženja. Od 1960. godine pripremljena je detaljna specifikacija, a do proljeća 1961. je upućen prijedlog za 72 kompanije za dalji razvoj sistema. Kao rezultat toga, ugovor je dodijeljen američkoj kompaniji General Electric. Kompanija za računarsku obradu podataka (Honeywell 899 iz Minneapolisa, koja je radila na MEDLARS-u stavljena je na raspolaganje Nacionalnoj biblioteci medicine u martu 1963, a direktor je bio Frank Bradway Rogers u periodu od 1949 - 63. Tom prilikom on je izjavio:

..ako bude išlo sve dobro, Index Medicus će u januaru 1964. biti spremaan da izađe iz sistema do kraja ove godine. Moguće je da će ovo označiti početak nove ere u medicinskoj bibliografiji.

Razvoj MEDLARS-a koštao je 3 miliona dollara, a u vrijeme njegovog završetka 1964. godine bio je jedini te veličine javno dostupan kompjuterizovani sistem preuzimanja biomedicinskih bibliografskih podataka. Prvobitni kompjuterski operativni sistem počeo je sa radom 1964. i bio je korišten sve do njegove zamjene MEDLARS-om II, u januaruu 1975.[4][5]

MEDLARS Online

uredi

Krajem 197. godine, online verzija pod nazivom MEDLINE ("MEDLARS Online") postaala je dostupna i kao način za online pregled MEDLARS-a iz udaljenih medicinskih biblioteka.[6] Ovaj rani sistem je pokrivao 239 časopisa i mogao je opsluživati čak 25 istovremena online korisnika, koji su bili daljinski prijavljeni iz udaljenih medicinske biblioteka.[7] Međutim, ovaj sistem je ostao prije svega u rukama biblioteka, sa davanjem mogućnosti istraživačima da dostavljaju unaprijed programirane zadatke za pretrage bibliotekama i za dobijanja rezultata ispisa. Međutim, bili su rijetko u stanju da komuniciraju sa računarskim izlazom Nacionalne biblioteke medicine u realnom vremenu. Ova situacija se nastavila sve do početka 1990-ih i uspona World Wide Web-a (www mreže). Godine 1996., ubrzo nakon početka ere kućnih kompjutera, počelo je automatski efikasno grupisanje internet preglednika, što je podstaklo besplatnu javnu verziju MEDLINE. Ovaj sistem nazvan PubMed, ponuđen je kao glavni online korisnik u junu 1997. godine, kada je MEDLINE online pretrage preko World Wide Web-a na javnoj ceremoniji predstavio potpredsjednik SAD-a Al Gore.[8]

Baza podataka

uredi

Ova baza podatka sadrži više od 21,6 miliona unosa[9] iz 5,639 odabranih publikacija[10] koje pokrivaju biomedicinu i zdravstvo od 1950. pa do danas. Prvobitna baza podataka obuhvatala je naučne članke, počevši od 1965. godine, ali je to u međuvremenu poboljšano. Prvi podaci potječu još ia davne 1950 - 51, koji su sada dostupni u glavnom indeksu. Baza podataka je slobodno dostupna na internetu, preko PubMed-a, a novi citati se dodaju od utorka do subote. U dodatnom periodu 1995.-2003. stanje citata je bilo: oko 48% su za citirane tekstove objavljeni u SAD-a, oko 88% ih je bilo na engleskom jeziku, a oko 76% ima engleske sažetke koje su napisali autori članaka.

Preuzimanja

uredi

MEDLINE Medical Subject Headings (MeSH) se koristi za pronalaženje informacija. Kompjuteri dizajnirani za pretragu MEDLINE (kao što su Entrez i PubMed) uglavnom koriste Boolean izraz kombinirajući MeSH nazive, riječi u apstraktima i naslov članka, imena autora, datum izdavanja, itd. U Entrez i PubMed također se mogu pronaći članci slični ovom, zasnovanom na matematičkim sistema bodovanja koji uzimaju u obzir sličnost sadržaja riječi sažetaka i naslova 2 članka.[11]

Značaj

uredi

MEDLINE djeluje kao važan izvor za biomedicinska istraživanja i časopise iz svih krajeva svijeta. Uz Cochrane Library i niz drugih baza podataka, MEDLINE olakšava dostupnost podataka koji su zasnovani na medicinskim dokazima. Većina sistematskih pregleda nedavno objavljenih članaka počivaju na intenzivnim pretragama. MEDLINE pronalazi medicinske članke koji bi mogli imati utjecaj na istraživače u izboru časopisa u kojem će objaviti svoj članak.

Uključivanje časopisa

uredi

U MEDLINE-u je razvrstano više od 5.500 biomedicinskih časopisa. Novi časopisi nisu automatski ili neposredno uključeni, a izbor se temelji na preporukama panela Selekktorskog tehničkog recenzijskog komiteta[12], te na osnovu naučnog obima i kvaliteta časopisa. Baza podataka časopisa (jedan od Entrez baza podataka) sadrži informacije, kao što su ime, skraćenica i izdavač, o svim časopisima koji su uključeni u Entrez, uključujući i PubMed.

Upotreba

uredi

Upotreba PubMed je u porastu od 2008., a 2011. PubMed / MEDLINE je pretražen 1,8 milijardi puta, više od 1,6 milijardi pretraga nego u prethodnoj godini.

Servis kao što je MEDLINE nastoji da uravnoteži upotrebljivost sa snagom i sveobuhvatnošću. U skladu sa činjenicom da je glavni korisnik MEDLINE-a zajednica stručnjaka, pretraga MEDLINE je naučena vještina, kojom se koriste neiskusne osobe, ponekad frustrirane velikim brojem članaka koji se vrate prilikom jednostavnog pretraživanja. Intuitivna pretraga više hiljade članaka ne garantira sveobuhvatnost. Za razliku od korištenja tipskog internetskog pretraživača, PubMed pregled MEDLINE-a zahtijeva malo ulaganja vremena. Korištenje sita baze koje definiraju predmet interesa je jedan od najkorisnijih načina da se poboljša kvalitet pretrage. Upotreba naziva MeSH u vezi s granicama (kao što su datum izdavanja ili vrsta publikacije), kvalificira odnos (kao što su neželjena dejstva ili sprečavanje i kontrole) tekst-riječ, omogućava još jedno pretraživanje. Pronalaženje jednog članka na datu temu i klikom na link "srodni članci" (tkođer pogledajte i sl.) za zbirku slično razvrstanih članaka može proširiti pretraživanje koje inače daje malo rezultata.[13] Za laike koji pokušavaju da nauče o zdravlju i medicinskim temama, NIH nudi MedlinePlus. Stoga, iako ti korisnici i dalje imaju slobodu pretraživanja i čitanja same medicinske literature (preko PubMed-a), oni imaju određenu pomoć u razumljivom prikazu sadržaja, koji je i praktično primjenjiv za pacijente i članove porodice.

Također pogledajte

uredi

Reference

uredi
  1. ^ Bajrović K, Jevrić-Čaušević A., Hadžiselimović R., Ed. (2005): Uvod u genetičko inženjerstvo i biotehnologiju; Poglavlje: Bioinformatika. Institut za genetičko inženjerstvo i biotehnologiju (INGEB), Sarajevo, ISBN 9958-9344-1-8.
  2. ^ Kapur Pojskić L., Ed. (2014): Uvod u genetičko inženjerstvo i biotehnologiju; Poglavlje: Bioinformatika, 2. izdanje. Institut za genetičko inženjerstvo i biotehnologiju (INGEB), Sarajevo, ISBN 978-9958-9344-8-3.
  3. ^ "Milestones in NLM History". Pristupljeno 6. 9. 2009.
  4. ^ Rogers F. B. "The Development of MEDLARS Arhivirano 14. 3. 2020. na Wayback Machine" Bull Med Libr Assoc. 1964 January, 52 (1): 150–151
  5. ^ Miles W: The History of the NLM: Chapter 20 - Evolution of Computerized Bibliographies (1983)
  6. ^ US Congress, Office of Technology Assessment (1982), MEDLARS and Health Information Policy. ISBN 1-4289-2424-8
  7. ^ "MEDLINE history" (PDF). Arhivirano s originala (PDF), 2. 11. 2013. Pristupljeno 22. 3. 2016.
  8. ^ "Hisory of PubMed and MEDLINE" (PDF). Arhivirano s originala (PDF), 2. 11. 2013. Pristupljeno 22. 3. 2016.
  9. ^ "Data, News and Update Information [dead link]". NLM Systems. 30. 3. 2009. Pristupljeno 13. 4. 2009.
  10. ^ "Number of Titles Currently Indexed for Index Medicus® and MEDLINE® on PubMed®". NLM. 9. 7. 2013. Pristupljeno 5. 11. 2013.
  11. ^ "PubMed related articles: a probabilistic topic-based model for content similarity". BMC Bioinformatics (2007) 8:423. 30. 10. 2007. Pristupljeno 30. 5. 2011.
  12. ^ "MEDLINE Journal Selection Fact Sheet". LSTRC. Pristupljeno 13. 4. 2009.
  13. ^ "Key MEDLINE® Indicators". NLM. 6. 2. 2012. Pristupljeno 20. 3. 2012.
Preuzeto iz "https://bs.wikipedia.org/w/index.php?title=MEDLINE&oldid=3652541"