M-63 Plamen
M-63 Plamen je prvi jugoslavenski višecijevni bacač raketa. Razvoj ovog sistema počeo je 1958, a završen je 1963. godine, kada je JNA naručila prototipsku verziju višecijevnog bacača raketa M63 Plamen i nultu seriju raketa Plamen-A. Kasnije je razvijena raketa Plamen-B sa novom bojevom glavom i povećanim efektom na cilju, kao i raketa Plamen-S povećanog dometa.[1] Na bazi rakete PLAMEN koncipiran je laki partizanski bacač raketa LRL M-71/85.
| M-63 Plamen | |
|---|---|
| Upotreba | |
| U službi | 1963 - do danas |
| Korisnici |  Jugoslavija |
| Ratovi | Rat u SFRJ, Građanski rat u Siriji |
| Proizvodnja | |
| Proizvođač | BNT "Bratstvo" Novi Travnik |
| Varijante | M-63, M-94, RAK-12, LOV RAK-24 |
| Opis oružja | |
| Težina | 2,134 kg |
| Dužina | 3.68 m |
| Visina | 1.26 m |
| Posada | 6 |
| Kalibar | 128 mm |
| Maks. domet | 8.54 km |
| Brzina paljbe | 32 rakete/6.4 s |
Razvoj
uredi
Istraživački i razvojni rad u oblasti raketne tehnike u Jugoslaviji započeo je 1955. godine kroz zadatak zamjene goriva za avionski startni raketni motor JATO i razvoj nevođene vježbovne rakete vazduh-zemlja 57 mm, da bi tri godine kasnije, 1. septembra 1958. godine bio formiran Raketni institut kao potreba za razvoj raketnog naoružanja. Započeo se rad na razvoju dva projekta u oblasti vođenih raketa: eksperimentalne dvostepene rakete zemlja-vazduh VULKAN dometa 30 km, sa marševskim motorom na tečno gorivo, i potivoklopne rakete prve generacije SKAKAVAC dometa 1600 m. Rad na ovim projektima završen je na poligonskim ispitivanjima koja su rezultirala na osnivanju laboratorija i opremanje poligona za buduća istraživanja u oblasti raketne tehnike. Osim rada na vođenim raketama stručnjaci Instituta na čelu sa Obradom Vučurovićem započeli su razvoj raketnog sistema nevođenih projektila 1958, a projekat je uspješno završen 1963. godine, kada je JNA naručila prototipsku verziju višecijevnog lansera raketa M63 Plamen i nultu seriju raketa Plamen-A. Kasnije je razvijena raketa Plamen-B sa novom bojevom glavom i povećanim efektom na cilju, kao i raketa Plamen-S povećanog dometa. Serijska proizvodnja lansera PLAMEN ostvarena je u preduzeću "Bratstvo" Novi Travnik
Opis
urediVišecijevni bacač raketa M63 Plamen je namijenjen za vatrenu podršku postrojbama na bojištu, izvođenjem snažnih i iznenadnih vatrenih udara po neprijateljskoj živoj sili i neoklopljenim borbenim sredstvima u područjima prikupljanja ili zračnog desanta. Može se koristiti i protiv drugih prostornih i neutvrđenih ciljeva velikih razmijera kao što su pozadinske baze, aerodromi, industrijska postrojenja, zapovjedna središta, središta veze, skladišta i sl. Sistev Plamen ima 32 cijevi kalibra 128 mm iz kojih ispaljuje rakete na daljne do 8545 m (12500 m - Plamen-S). Efekt rakete na cilju jednak je efektu haubičke granate kalibra 105 mm. Pun rafal od 32 projektila se može ispaliti za 6,4 ili 12,8 ili 19,2 sekundi. Bacač je postavljen na jednootonsku prikolicu koju mogu vući vozila sa kukom visine 800 mm. Na vozilu se nosi i rezervno punjenje raketa, tako da borbeni komplet lansera iznosi ukupno 64 projektila. Sistem opslužuje 6 vojnika.[1]
Modernizacija
uredi
U familiji višecijevnih lansera raketa značajno mjesto zauzimaju usavršavanja i modifikacije postojećih sistema. Ugradnjom PLAMENA na vozilo i savremenim modularnim konceptom konstrukcije, stručnjaci Instituta su produžili vijek upotrebe prvog u seriji osvojenih višecijevnih bacača raketa. Višecijevni lanser raketa PLAMEN ugrađen na vozilo znatno poboljšava mobilnost i autonomnost izvornog sistema VBR 128 mm M63. On je nastao postavljanjem vučne varijante lansera na platformu kamiona 6x6 TAM-150 i ugradnjom sistema za blokadu gibnjeva, sistema za eliminisanje elastičnosti oruđa. Iz lansirnog uređeja sa 32 lansirne cijevi lansiraju se rakete dometa 8,6 i 12,6 km.[2][3] Na platformi vozila smješteno je rezervno punjenje od 32 rakete. Sistem je kao PLAMEN S uveden u naoružanje Vojske Jugoslavije 1995. godine i u narednim godinama nalazio se u serijskoj proizvodnji. U periodu 1996. do 2001. IMK "14. oktobar Kruševac" je finalizirao i isporučio Vojsci Jugoslavije 60 mobilnih modernizovanih lansera.
Verzije==
uredi- M-63 Plamen - Originalna verzija s 32 cijevi kalibra 128 mm. Koriste se rakete Plamen-A i Plamen-B (8.540 m).[4]
- M-94 Plamen-S - Raketni sistem postavljen na kamion TAM-150 6x6, proizvedena u Srbiji i Crnoj Gori, koristi rakete Plamen-D dometa 12,625 km.[5]
- RAK-12 - Hrvatska verzija s 12 cijevi dometa 13 km.
- LOV RAK-24 - Sistem s 24 cijevi montiran na LOV.[6]
Korisnici
uredi
Također pogledajte
urediReference
uredi- ^ a b http://www.army-guide.com/eng/product3324.html
- ^ LRSV 128 mm М63/94 - "Plamen S" (Krušik Holding Korporacija)
- ^ Raketa Plamen D - Put vatrenih strijela (Magazin Odbrana, Arsenalbr. 16, str. 34-35, Mira Švedić, 15.04.2008.)
- ^ 128 mm M-63 - Jane's.com
- ^ "Military-Today.com". Arhivirano s originala, 16. 3. 2015. Pristupljeno 8. 1. 2014.
- ^ http://www.janes.com/articles/Janes-Armour-and-Artillery/RH-ALAN-128-mm-24-round-LOV-RAK-24-128-self-propelled-rocket-launcher-Croatia.html