Wikipedia

Isidora Žebeljan

srbijanska kompozitorica i članica SANU (1967–2020)

Isidora Žebeljan (27. septembar 1967 – 29. septembar 2020) bila je srbijanska kompozitorica i dirigentkinja. Bila je profesor kompozicije na Muzičkoj akademiji u Beogradu i članica Srpske akademije nauka i umjetnosti.

Isidora Žebeljan
Rođenje (1967-09-27) 27. septembar 1967.
Beograd, Jugoslavija
Smrt29. septembar 2020(2020-09-29) (53 godine)
Beograd, Srbija

Dobitnica je mnogih nacionalnih nagrada za svoju muziku, među kojima je i Nacionalna muzička nagrada Stevan Mokranjac 2004.

Biografija

uredi

Rođena je 27. septembra 1967. u Beogradu, gdje je studirala kompoziciju na Fakultetu muzičke umetnosti kod Vlastimira Trajkovića (student Oliviera Messiaena). Bila je profesor kompozicije na istom fakultetu od 2002. Kompozitorski rad donio joj je nekoliko značajnih nagrada u svojoj zemlji, uključujući i Mokranjčevu nagradu 2004. Dobitnica je stipendije New York Civitella Ranieri Foundation 2005. Godine 2006. primljena je u Srpsku akademiju nauka i umjetnosti (redovni član postaje 2012.), a 2012. izabrana je u Svjetsku akademiju nauka i umjetnosti (WAAS). Godine 2014. dobila je nagradu Parlamentarne skupštine Mediterana za dostignuća u umjetnosti.

Međunarodnu pažnju privukla je operom Zora D. koju je naručila Genesis fondacija iz Londona. Opera, koju su režirali David Pountney i Nicola Raab, premijerno je izvedena u Amsterdamu 2003. Ista produkcija otvorila je 50. sezonu Bečke kamerne opere 2003.

tokom karijere dobila je narudžbe od zapaženih institucija i festivala, kao što su:

Komponovala je djela za zapažene muzičke ansamble, kao što su Bečki simfonijski orkestar, The Academy of St. Martin in the Fields, Brodski kvartet, Oktet Berlinske filharmonije, Holandski kamerni hor i London Brass. Njene kompozicije su redovno izvođene širom Evrope, Izraela, SAD i Azije, uključujući Venecijanski bijenale, Festival u Bregencu, RAI Festival Nuova Musica (Torino), Settembre musica (Milano-Torino), Settimana Musicale Senese (Sijena), Muzički festival Zapadnonemačkog Radija (WDR), ISCM-festivali (Geteborg, Vroclav), Galway Arts Festival (Irska), Ultima Festival (Oslo), City of London Festival, Swaledale Festival, Walled City Music Festival, Dulwich Music Festival (Velika Britanija), Eilat Festival (Jerusalim), Festival Nous Sons (Barselona), Festival L’ Est (Milano), Crossing Border Festival (Holandija), Kazalište Ulysses Brijuni, Muzički bijenale u Zagrebu (Hrvatska), Kotor Art (Crna Gora) i BEMUS. Među ansamblima i muzičarima koji su izvodili njenu muziku su Simfonijski orkestar iz Geteborga, Simfonijski orkestar RAI Torino, Kraljevska filharmonija Galicije, Janačekova filharmonija, I Solisti Veneti, Beogradska filharmonija, Nova filharmonija Vestfalije, No Borders Orchestra, Lutoslavski kvartet, Nieuw Ensemble (Amsterdam), Zagros Ensemble (Helsinki), ansambl Sentieri selvaggi (Milano), dirigenti Paul Daniel, Claudio Scimone, David Porcelijn, Christoph Poppen, Pierre-André Valade, pijanisti Kyoko Hashimoto and Aleksandar Madžar i drugi.

Bila je jedna od najistaknutijih srbijanskih savremenih kompozitora pozorišne i filmske muzike. Komponovala je muziku za više od trideset pozorišnih predstava u Srbiji, Norveškoj, Hrvatskoj i Crnoj Gori. Za svoj rad u oblasti pozorišne muzike tri puta je nagrađivana Sterijinom nagradom. Osim toga, radila je na nizu filmskih partitura, uključujući orkestraciju muzike Gorana Bregovića za filmove Dom za vješanje, Arizona Dream i Podzemlje (režija Emir Kusturica), La Reine Margot (režija Patrice Chéreau) i Poljubac zmije (režija Philippe Rousselot). Komponovala je muziku za film Miloša Radivojevića Kako su me ukrali Nijemci. Za ovu partituru nagrađena je nagradom Filmskog festivala u Sopotu 2011. (Srbija) i nagradom FIPRESCI Filmskog saveza Srbije 2012.

Redovno je nastupala kao izvođač (dirigent i pijanista) sopstvenih djela i djela drugih kompozitora, uglavnom iz Srbije. Dirigovala je u Londonu (sa The Academy of St Martin in the Fields) i u Amsterdamu (Muziekgebouw aan 't IJ), a kao pijanistica je nastupala sa Brodsky Quartet.

Godine 2017. potpisala je Deklaraciju o zajedničkom jeziku Hrvata, Srba, Bošnjaka i Crnogoraca.[1]

Umrla je 29. septembra 2020. u Beogradu, Srbija.[2][3]

Diskografija

uredi

Kompozicije

uredi

2003 - 2017

uredi
  • Salmo 78 (PSALM 78), za mješoviti hor, 2017.
  • Tri čudne ljubavi, koncert za violinu i kamerni orkestar, 2017.
  • Frula i flamingosi, koncert za klarinet i orkestar,2016/17.
  • U krčmi, skomraška igra za obou, harmoniku, kontrabas i udaraljke, 2005/16.
  • Dopler, šumska pjesma za trsku (list), obou, tubu, klavir, kontrabas i elektroniku, 2016.
  • Klin-čorba, nadrealistička bajka za oktet (klarinet, horna, fagot, gudački kvartet i kontrabas), 2013/15.
  • Nahod Simon, opera sa prologom i tri čina (10 scena), 2013/15.
  • Leda, svita za engleski rog (ili saksofon), violinu, klavir (ili harmoniku), kontrabas i udaraljke, iz muzike za istoimenu pozorišnu predstavu Miroslava Krleže, 2001/15.
  • Sarabanda, za klarinet, violinu i klavir, 2001/14.
  • Suze su O. K, diptih za sopran, engleski rog, violinu, harmoniku (ili klavir) i kontrabas, iz muzike za istoimenu pozorišnu predstavu Mirjane Bobić Mojsilović, 1999/2014.
  • Felisija, ljubavna pjesma za flautu i harfu (ili klavir), 2002/14.
  • Zujte strune, pjesma i igra za violinu i klavir (sa Čarobnom frulom u pozadini), 2014.
  • Sarabanda, za flautu, violončelo i klavir, 2001/14.
  • Čudo u Šarganu, pjesma za solo harmoniku, 2002/13.
  • Sarabanda, za klavirski trio, 2001/13.
  • Zujte strune, metamorfoza na teme iz Mocartove opere ‘Čarobna frula’, za simfonijski orkestar, 2013.
  • Nove ladine pesme bez reči, svita za obou, engleski rog, obou d’amore (ad libitum) i harmoniku, 2006/13.
  • Nove ladine pesme, za sopran i harmoniku, 2006/13.
  • Dve pesme nevjeste od vetra, za engleski rog, (ženski glas ad libitum), harmoniku i kontrabas, 2003/13.
  • Nove ladine pesme bez reči, svita za obou, engleski rog, obou d’amore (ad libitum) i gudački orkestar, 2006/13.
  • Mišolovka, diptih za engleski rog, violinu i klavir, iz muzike za istoimenu pozorišnu predstavu po Agati Kristi, 1995/2013.
  • Simon i Ana, himna, psalm i režuizans za engleski rog i klavir, 2012/13.
  • Igra drvenih štapova, za engleski rog i gudački orkestar, 2008/13.
  • Sarabanda, za gudački orkestar, 2001/13. (aranžman Draško Adžić)
  • Kad je Bog stvarao Dubrovnik, solo pjesma za mecosopran i gudački kvartet, 2012.
  • Dve glave i devojka, opera u jednom činu, 2012.
  • Simon i Ana, himna, psalm i režuizans za violončelo i klavir, 2012.
  • Sarabanda, za violu, violončelo i harfu, 2001/12. (aranžman Saša Mirković)
  • Nove ladine pesme, za sopran i gudački kvartet, 2006/11.
  • Bura, svita iz muzike za istoimenu pozorišnu predstavu po Šekspiru, za sopran, flautu (ad libitum), obou (ad libitum), klarinet, violinu, violončelo, kontrabas, klavir i udaraljke, 2001/11.
  • Jegorov put, svita iz muzike za istoimenu pozorišnu predstavu, za flautu, klarinet, violinu, violu, kontrabas i klavir, 2000/11.
  • Leons i Lena, svita iz muzike za istoimenu pozorišnu predstavu Georga Bihnera, za sopran, flautu, obou, violu, klavir i udaraljke, 1998/2011.
  • Prokleta avlija, diptih iz muzike za istoimenu pozorišnu predstavu po romanu Ive Andrića, za sopran, klarinet, violinu, klavir, kontrabas i recitatora (ad libitum), 1999/2011.
  • Ej, dušo, pjesma za violinu, sopran (ad libitum) i klavir, 2011.
  • Isceli, Isuse, rane moje, molitva za ženski glas i klavir, 2010.
  • Simon izabranik, opera u jednom činu, 2009.
  • Polomka kvartet, za gudački kvartet, 2009/11.
  • Latum lalo, za mješoviti hor (12 glasova), 2008.
  • Igra drvenih štapova, za hornu i gudački orkestar (ili gudački kvintet), 2008 (2011)
  • Maratonci, opera u jednom činu (14 slika), 2007/8.
  • Sarabanda, za alt-flautu, violu i harfu, 2001/7.
  • Dark velvet, in memory of Gustav Mahler, za klavir, 2006.
  • Nove ladine pesme, za sopran i gudački orkestar, 2006.
  • Čudo u Šarganu, za obou i klavir (ili harmoniku), 2002/5 (2012)
  • Sarabanda, za klavir, 2001/5.
  • Duh iz tikve, bajalica za kvintet limenih duvača, 2005.
  • Arija stare vidre, iz opere Zora D, za mecosopran i harfu, 2003/5.
  • Skomraška igra, za kamerni orkestar, 2005.
  • Konji svetog Marka, iluminacija za simfonijski orkestar, 2004.
  • Čudo u Šarganu, pjesma za obou i violinu (ili violu), 2003.
  • Pjesma putnika u noći, za klarinet i gudački kvartet, 2003.
  • Zora D, opera u jednom činu (7 slika), 2002/3.
  • Girotondo, za obou, klavir, kontrabas i udaraljke, 2003.

1993 - 2002

uredi
  • Tri kozja uveta, svita za obou, violinu i klavir (ili gudački orkestar), 2002 (2011)
  • Čudo u Šarganu, pjesma za obou solo, 2002.
  • Sarabanda, za engleski rog, violinu i klavir, 2002.
  • Sarabanda, za flautu, sopran i klavir, 2001.
  • Rukoveti, pet pjesama za sopran i klavir, 1999.
  • Rukoveti, pet pjesama za sopran i simfonijski orkestar, 1999/2000.
  • Tti komada za solo gitaru, 1999.
  • Arnolfova pesma, iz pozorišne muzike za Molijerovu ‘Školu za žene’, za kontratenor, violu (ad libitum), kontrabas i klavir, 1998.
  • Girotondo, za dva saksofona, klavir, udaraljke i kontrabas, 1994.
  • Girotondo, za alt-saksofon, klavir, kontrabas i darabuku, 1994.
  • Koral, za tri glasa i kontrabas (ili za vokalni kvartet), 1994.
  • Il circo, skica za klavir, 1993.

1985 - 1992

uredi
  • Pikarske scene-sinfonia in tre movimenti, za simfonijski orkestar, 1990/1992.
  • Na Dunavu šajka, scena za sopran, klavir, udaraljke i gudački kvartet, 1991.
  • Pjesma za barona Minhauzena, za multiinstrumentalistu, 1989.
  • Pep it up, fantazija za sopran, klavir, udaraljke i gudački kvintet, 1988.
  • Umbra, za klavir, 1987.
  • Selište, elegija za gudački orkestar, 1987.
  • Slava, slika za ženski hor (42 glasa), 1987.
  • Sonata za violinu i klavir, 1986.
  • Priča, solo pjesma za bariton (ili mecosopran) i klavir, 1986.
  • Graničarska pesma, za bariton i klavir, 1985.
  • Svita za klavir, 1985.
  • Jadi junakovi, za mješoviti hor, 1985.

Pozorišna muzika

uredi
  • Erland Lu: Dopler; producija: Trøndelag Teater, Trondhajm (Norveška), 2016 – za trske, obou, engleski rog, okarine, tubu, kontrabas, bas-gitaru, ukulele, klavir, udaraljke i elektroniku. Režija: Tomi Janežič.
  • Anton Pavlovič Čehov: Galeb; produkcija: Srpsko narodno pozorište, Novi Sad, 2012 – za pevače, flautu/pikolo, obou, trubu, kontrabas, udaraljke i klavir. Režija: Tomi Janežič.
  • Uglješa Šajtinac: Banat; produkcija: Jugoslovensko dramsko pozorište, Beograd, 2007 – za obou, engleski rog, violinu, violončelo i klavir. Režija: Dejan Mijač.
  • Tomas Bernhard: Trg heroja; produkcija: Atelje 212, Beograd, 2006 – za gudački kvartet i klavir. Režija: Dejan Mijač. (CD ‘Iluminacije’)
  • Anton Pavlovič Čehov: Tri Sestre; produkcija: Narodno pozorište, Beograd, 2006 – za violinu i klavir. Režija: Vida Ognjenović.
  • Piter Šefer: Amadeus; produkcija: Hrvatsko narodno kazalište “Ivan pl. Zajc”, Rijeka (Hrvatska), 2006 – za sopran i čembalo. Režija: Tomi Janežič.
  • Biljana Srbljanović: Skakavci; produkcija: Jugoslovensko dramsko pozorište, Beograd, 2005 - za sopran i elektroniku. Režija: Dejan Mijač.
  • William Shakespeare: Kralj Lir; produkcija: Atelje 212, Beograd, 2005 – za preparirani klavir. Režija: Tomi Janežič. (CD ‘Iluminacije’)
  • Slobodan Šnajder: Nevjesta od vjetra; produkcija: Narodno pozorište, Beograd, 2003 – za ženski glas, engleski rog, violončelo, kontrabas i klavijature. Režija: Boris Miljković.
  • Martin Krimp: Kantri; produkcija: Narodno pozorište, Beograd, 2002 – za elektroniku.
  • Ljubomir Simović: Čudo u Šarganu; produkcija: Atelje 212, Beograd, 2002 – za klavir, udaraljke i kamerni orkestar. Režija: Dejan Mijač.
  • Vida Ognjenović: Mileva Ajnštajn; produkcija: Narodno pozorište, Beograd, 2001 – za flautu, klarinet, violinu, violu, kontrabas i klavir. Režija: Vida Ognjenović.
  • William Shakespeare: Bura; produkcija: Festival Budva grad-teatar (Crna Gora), 2001 – za flautu, klarinet, trubu, sopran, violinu, violončelo, kontrabas, klavijature i udaraljke. Režija: Slobodan Unkovski.
  • Hugo Beti: Zločin na kozjem ostrvu; produkcija: Festival Budva grad-teatar (Crna Gora), 2001 – za elektroniku. Režija: Nebojša Bradić.
  • Miroslav Krleža: Leda; produkcija: Atelje 212, Beograd, 2001 - za violinu, sopran i alt saksofon, trubu, klavir, bubnjeve i kontrabas. Režija: Dejan Mijač.
  • Vida Ognjenović: Jegorov put; produkcija: Festival Budva grad-teatar (Crna Gora), 2000 - za flautu, klarinet, violinu, violu, klavir i kontrabas. Režija: Vida Ognjenović.
  • Jean Paul Sartre: Prljave ruke; produkcija: Jugoslovensko dramsko pozorište, Beograd, 2000 – za trubu, klavir, violinu, violu i violončelo
  • Radoslav Pavlović: Jedanaest nedelja; produkcija: Jugoslovensko dramsko pozorište, Beograd, 2000 – tehno muzika
  • Franc Ksaver Krec: Nagon; produkcija: Atelje 212, Beograd, 2000 – tehno muzika
  • Anton Pavlovič Čehov: Višnjik; produkcija: Jugoslovensko dramsko pozorište, Beograd, 2000 - za klavir i gudački kvartet
  • Aleksandar Dima/Stevan Koprivica: Tri musketara; produkcija: Pozorište ‘Boško Buha’, Beograd, 1999 - za flautu, trubu, violinu, gitaru, klavir, ženski glas, kontrabas i udaraljke
  • Miodrag Karadžić: Samo vi ajte, a mi ćemo graktat, arlaukat; produkcija: Beogradsko dramsko pozorište, Beograd, 1999 – za violinu, harmoniku, klarinet, klavir i kontrabas
  • Ivo Andrić / Nebojša Bradić: Prokleta avlija; produkcija: Narodno pozorište, Kruševac, 1999 – za ženski glas, mješoviti hor, flautu, klarinet, violinu, klavir i kontrabas
  • Mirjana Bobić Mojsilović: Suze su O.K.; produkcija: Narodno pozorište, Beograd, 1999 – za ženski glas, alt saksofon, violinu, klavir i kontrabas
  • Ljubivoje Ršumović: U cara Trojana kozje uši; produkcija: Pozorište “Boško Buha”, Beograd, 1999 – za ženski glas, ženski i mješoviti hor, frule, violinu, flautu, klavir, kontrabas i udaraljke
  • Maksim Gorki: Filistinci; produkcija: Beogradsko dramsko pozorište, Beograd, 1998 – za gudački kvartet
  • Molière: Škola za žene; produkcija: Crnogorsko narodno pozorište, Podgorica (Crna Gora), 1998 – za muški glas, violinu, klarinet, bas klarinet, klavir i kontrabas
  • Georg Büchner: Leons i Lena; produkcija: Festival Budva grad-teatar (Crna Gora) i Jugoslovensko dramsko pozorište, Beograd, 1998; – za sopran, flautu, obou, violu, klavir, kontrabas, zvona i udaraljke. Režija: Dejan Mijač
  • Jeremy Brack: Oliver Tvist; produkcija: Pozorište “Boško Buha”, Beograd, 1998 – za violinu, klarinet, Es klarinet, bas klarinet, klavir i kontrabas
  • Arthur Miller: Svi moji sinovi; produkcija: Beogradsko dramsko pozorište, Beograd, 1998 – za klavir i gudački kvartet
  • Goran Marković: Govorna mana; produkcija: Narodno pozorište, Beograd, 1997 – za trubu, klavir, kontrabas i bubnjeve
  • Richard Brinsley Sheridan: Suparnici; produkcija: Beogradsko dramsko pozorište, Beograd, 1997 – za violinu, klavir, fagot i kontrabas
  • Berthold Brecht: Čovek je čovek; produkcija: Beogradsko dramsko pozorište, Beograd, 1996 – za violinu, alt saksofon, gitaru, harmoniku, klavir, bubnjeve i kontrabas
  • Agatha Christie: Mišolovka; produkcija: Beogradsko dramsko pozorište, Beograd, 1995 – za violinu, alt saksofon i klavir
  • Frank Wedekind: Buđenje proleća; produkcija: Narodno pozorište, Kragujevac, 1990 – za elektroniku
  • Dušan Kovačević: Urnebesna tragedija; produkcija: Narodno pozorište, Šabac, 1989 – za elektroniku
  • Dušan Kovačević: Profesionalac; produkcija: Narodno pozorište, Šabac, 1989 – za elektroniku
  • Dubravka Ugrešić: Život je bajka; produkcija: Studentski kulturni centar, Beograd, 1987 – za elektroniku

Filmska muzika

uredi
  • Kako su me ukrali Nijemci, igrani film; režija Miloš Radivojević, 2010 – za čelo i klavir
  • Ne znam kada ni kako ni gde, dokumentarni film; režija Želimir Gvardiol, 1993 – za violinu, alt saksofon, klavir i kontrabas
  • Velika mala matura, film; režija Mina Stojanović, 1990 – za ženski glas, električnu gitaru, klavir i udaraljke
  • Marija kao ti, film; režija Mina Stojanović, 1986 – za ženski glas, električnu gitaru, klavir i udaraljke

Diskografija

uredi
  • CPO, Germany, 777994-2 (2015), Brodsky Quartet plays Isidora Žebeljan ‘Song of a Traveller in the Night’, Chamber Music
  • DEUTSCHE GRAMMOPHON, 481 107-3 (2015), Isidora Žebeljan, The Horses of Saint Mark, iluminacije za orkestar
  • UDRUŽENJE KOMPOZITORA SRBIJE (2015), Vatrenja, Klavirski trio u srpskoj muzici Isidora Žebeljan
  • MASCOM Records, Srbija, LC 29730, CD 290 (2014), Isidora Žebeljan Zora D, opera u jednom činu (sedam scena)
  • OBOE CLASSICS, UK, CC 2028 (2013), Balkan Bolero Chamber music by Isidora Žebeljan
  • MASCOM Records, Srbija, LC 29730, CD 217 (2013), Isidora Žebeljan, Iluminacije, Muzika za pozorište
  • B92, Srbija, CD 116 (2008), Isidora Žebeljan Iluminacije, Muzika za pozorište
  • SANU, Srbija (2011), Muzika kompozitora – akademika SANU
  • Muzika klasika, revija klasične muzike, broj 3 (2011)
  • UDRUŽENJE KOMPOZITORA SRBIJE (2013), Ženske priče, Srpska muzika za klavir
  • Genesis Foundation, London, UK (nekomercijalno izdanje, 2002), The Genesis Prizes for Opera, Work in Progress Presentations 2002, Isidora Žebeljan: odlomak iz opere Zora D.
  • Beogradski Gudački orkestar ‘Dušan Skovran’, Antologija srpske muzike 20. veka (nekomercijalno izdanje, 2006), CD No. 2
  • Teatro Comunale di Monfalcone, Italy (2005), Sentieri selvaggi dal vivo Isidora Žebeljan: Na Dunavu šajka, scena za sopran, klavir, udaraljke i gudački kvartet

Reference

uredi
  1. ^ "Signatories of the Declaration on the Common Language". official website. Pristupljeno 16. 8. 2018.
  2. ^ "Preminula Isidora Žebeljan" [Isidora Žebeljan passed away]. Blic.rs (jezik: srpski). 29. 9. 2020. Pristupljeno 29. 9. 2020.
  3. ^ "Serbische Komponistin Isidora Žebeljan gestorben" [Serbian composer Isidora Žebeljan has died]. NMZ. 25. 9. 2020. Pristupljeno 2. 10. 2020.
Preuzeto iz "https://bs.wikipedia.org/w/index.php?title=Isidora_Žebeljan&oldid=3652956"