Hrvatski dinar
Hrvatski dinar je naziv za novčane bonove, koji su nakon raspada Jugoslavije, od strane hrvatskog ministarstva financija 1991. godine uvedeni u Hrvatskoj. Mijenjali su se u omjeru 1:1 za jugoslavenski dinar. Koristio se u Hrvatskoj, osim u dijelu pod kontrolom vlasti Republike Srpske Krajine, kao i za vrijeme rata u BiH u jednom dijelu Hercegovine, srednje Bosne i Posavine.
| Hrvatski dinar Hrvatski dinar | |
|---|---|
 Novčanica od 1 dinara 1991 | |
| ISO 4217 Kod | HRD |
| Korisnik | Hrvatska |
| Oznaka | Din |
| Kovanice | nisu postojale |
| Novčanice | 1, 5, 10, 25, 100, 500, 1000, 2000, 5.000, 10.000, 50.000 i 100.000 dinara |
| Nacionalna banka | Narodna banka Hrvatske |
| Štamparija | Zrinski d.d. Čakovec[1], Tumba Bruk Švedska[2] |
Imali su dva različita izgleda na naličju novčanice i to za apoene od 1 do 10.000 dinara i za apoene od 50.000 i 100.000 dinara. Razlikovali su se po boji i po nominalnoj vrijednosti. Na licu novčanica bio je hrvatski naučnik Ruđer Bošković, a na naličju pročelje Zagrebačke katedrale i slika skulpture Ivana Meštrovića Povijest Hrvata.
1994. godine hrvatski dinar u platnom sistemu Hrvatske zamjenjuje kuna.
Hrvatski je dinar zamjenjen u odnosu:
1.000 HRD = 1 HRK
Historija
urediU Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca od 1918. novac je izdavala Narodna banka Kraljevine SHS. Tada je korišten dinar, s manjom jedinicom para. 1939. uspostavljena je Banovina Hrvatska, na temelju sporazuma Cvetković - Maček. U sporazumu s Narodnom bankom Kraljevine Jugoslavije Banovina bi izdavala vlastiti novac, koji bi bio u opticaju paralelno s jugoslovenskim dinarom. Početak Drugog svjetskog rata spriječio je realizaciju planova paralelnih valuta. U Nezavisnoj Državi Hrvatskoj (1941.-1945.) upotrebljavala se kuna, koja se dijelila na 100 banica. No, kovanice (dizajnirane od Ive Kerdića) nikada nisu puštene u opticaj zbog visoke inflacije. Od kraja Drugog svjetskog rata pa do 1991. u Hrvatskoj se upotrebljava jugoslavenski dinar. Hrvatski dinar pušta se, nakon proglašavanja nezavisnoti 25. juna, u opticaj 23. decembra 1991. Zamjena jugoslavenskog za hrvatski dinar u odnosu 1 : 1 obavljen je u periodu od 23. do 31. decembra. Hiperinflacija je tada iznosila 1000% godišnje sve do do 1993. Uveden je stabilizacijski program kojim se kuna veže za njemačku marku u odnosu od 4,444 HRK = 1 DM. Hrvatski dinar, kao zakonito sredstvo plaćanja, bio je kraj procesa monetarnog osamostaljenja Hrvatske.[3] Kuna koja je uvedena u opticaj 30. maja 1994. godine, zamijenila je hrvatski dinar u odnosu 1:1000.[4]
Novčanice
urediPrva serija izašla je u opticaj 8. oktobra 1991 u apoenima 1, 5, 10, 25, 100, 500 i 1000. 8. oktobar 1991 je, kao zvanični datum nezavisnosti Hrvatske, bio odštampan ("8. LISTOPAD 1991") na novčanicama. Kasnija izdanja, apoeni od 2000, 5000 i 10.000 su imala odšampani tekst "15. SIJEČNJA 1992", dan priznanja od strane članica Evropske unije. Pored toga apoeni od 50.000 i 100.000 su imala odštampani tekst "30. SVIBNJA 1993", tadašnji Dan državnosti. Novčanice su imale vodeni žig kao i zaštitni konac. Štampanje novčanica je vršeno offset-tehnikom. Novčanice su štampane ne smeđe-žutom papiru, osim apoena od 25 dinara. Apoeni od 25 dinara su štampani na istom papiru kao i novčanice apoena 5 švedskih kruna iz 1965-1981. Zbog toga je u vodenom žigu vidljiv broj "5".[5]
| Vrijednost | Lice | Naličje | Veličina | Prvo izdanje |
Puštanje u opticaj | Povlačenje iz opticaja |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 HRD | Ruđer Bošković[1] |
 Zagrebačka katedrala |
105 mm × 55 mm[1] | 8. oktobar 1991 [1] | 23. decembar 1991[1] | 30. maj 1994[1] |
| 5 HRD |  Ruđer Bošković[1] |
 Zagrebačka katedrala[1] |
105 mm × 55 mm[1] | 8. oktobar 1991[1] | 23. decembar 1991[1] | 30. maj 1994[1] |
| 10 HRD |  Ruđer Bošković[2] |
 Zagrebačka katedrala[1] |
105 mm × 55 mm | 8. oktobar 1991[1] | 23. decembar 1991[1] | 30. maj 1994[1] |
| 25 HRD |  Ruđer Bošković[1] |
 Zagrebačka katedrala[1] |
110 mm × 62 mm[1] | 8. oktobar 1991.[1] | 23. decembar 1991[1] | 30. maj 1994[1] |
| 100 HRD |  Ruđer Bošković[1] |
 Zagrebačka katedrala[1] |
110 mm × 62 mm[1] | 8. oktobar 1991.[2] | 23. decembar 1991[1] | 30. maj 1994[1] |
| 500 HRD |  Ruđer Bošković[1] |
 Zagrebačka katedrala[1] |
130 mm 67× mm[1] | 8. oktobar 1991.[1] | 23. decembar 1991[1] | 30. maj 1994[1] |
| 1.000 HRD |  Ruđer Bošković[1] |
 Zagrebačka katedrala[1] |
130 mm × 67 mm[1] | 8. oktobar 1991.[1] | 23. decembar 1991[1] | 30. maj 1994[1] |
| 2.000 HRD |  Ruđer Bošković[2] |
 Skulptura Ivana Meštrovića Povijest Hrvata[2] |
130 mm × 67 mm[2] | 15. februar 1992[2] | 1. oktobar 1992[2] | 30. maj 1994[2] |
| 5.000 HRD |  Ruđer Bošković[2] |
 Skulptura Ivana Meštrovića Povijest Hrvata[2] |
130 mm × 67 mm | 15. februar 1992[2] | 1. august 1992[2] | 30. maj 1994[2] |
| 10.000 HRD |  Ruđer Bošković[2] |
 Skulptura Ivana Meštrovića Povijest Hrvata[2] |
130 mm × 67 mm | 15. februar 1992.[2] | 10. maj 1993 [2] | 30. maj 1994[2] |
| 50.000 HRD |  Ruđer Bošković[2] |
 Skulptura Ivana Meštrovića Povijest Hrvata[2] |
130 mm × 67 mm | 30. maj 1993[2] | 18. juni 1993[2] | 30. maj 1994[2] |
| 100.000 HRD |  Ruđer Bošković30. maj 1994 |
 Skulptura Ivana Meštrovića Povijest Hrvata30. maj 1994 |
130 mm × 70 mm | 30. maj 1993[2] | 22. novembar 1993[2] | 30. maj 1994 [2] |
Također pogledajte
urediReference
uredi- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am "Novčanice hrvatskog dinara 1991". Kunalipa (jezik: hrvatski). Pristupljeno 16. 1. 2016.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa "Novčanice hrvatskog dinara 1992.-1993". Kunalipa (jezik: hrvatski). Pristupljeno 16. 1. 2016.
- ^ "Hrvatski dinar - prijelazno sredstvo plaćanja" (jezik: hrvatski). Hrvatska narodna banka. Arhivirano s originala, 3. 7. 2013. Pristupljeno 23. 1. 2016.
- ^ finanzen.net. "Kurs euro-kuna" (jezik: njemački). Pristupljeno 23. 1. 2016.CS1 održavanje: upotreba parametra authors (link)
- ^ "Papirnati novac hrvatski dinar 1991. - 1994". Kunalipa (jezik: hrvatski). Pristupljeno 16. 1. 2016.
Vanjski linkovi
uredi