FAMAS
FAMAS (fra. Fusil d'Assaut de la Manufacture d'Armes de Saint-Étienne; bos. jurišna puška fabrike oružja Saint-Étienne) je francuska jurišna puška bullpup dizajna koju je proizvodila vojna industrija MAS iz francuskog grada Saint-Étiennea.
| FAMAS | |
|---|---|
 | |
| Upotreba | |
| U službi | 1981. - do danas |
| Korisnici |  Francuska |
| Ratovi | Libanski rat[1] Čadsko-libijski konflikt[1] Zaljevski rat[2] Rat u Bosni i Hercegovini Rat u Afganistanu Građanski rat u Siriji |
| Proizvodnja | |
| Proizvođač | Nexter |
| Cijena po komadu | 1.500 € (F1) 3.000 € (G2) |
| Broj proizvedenih primjeraka | 400.000 (F1) |
| Varijante | F1, G1, G2, FAMAS Export, FAMAS Civil, FAMAS Commando |
| Opis oružja | |
| Težina | 3,61 kg (F1) 3,8 kg (G2) |
| Dužina | 757 mm 965 mm (s bajunetom) |
| Dužina cijevi | 488 mm (F1, G2) 405 mm (G2 Commando) 320 mm (G2 SMG) 620 mm (G2 Sniper) |
| Kalibar | 5.56x45mm NATO |
| Spremnik municije | 25 metaka (F1) 30 metaka (G2; STANAG okvir) |
| Brzina paljbe | 900-1000 metaka u minuti |
| Brzina zrna | 960 m/s |
Historija uredi
Prve francuske bullpup puške razvijene su između 1946. i 1950. kao AME (fra. AME - Atelier Mécanique de Mulhouse) i MAS. Puške su koristile streljivo kalibra .30 US Carbine, 7.92x33mm Kurz i 7.65x38mm kao i neke srednje kalibre. Navedene kalibre proizvodila je domaća industrija Cartoucherie de Valence. Budući da je Francuska sudjelovala u Prvom Indokineskom ratu te je bila drugi najveći distributer oružja za NATO pakt, smanjen je budžet za razvoj nove vrste oružja. Tako je prioritet postala modernizacija i proizvodnja postojećeg oružja.
Ipak, između 1952. i 1962. razvijeno je oko 40 različitih prototipova, a većina njih je dizajnirana za korištenje kalibra 7.62x51mm NATO. Međutim, taj kalibar nije bio pogodan ni za jednu pušku bullpup dizajna. Zbog toga ni jedan prototip nije prihvaćen, ali ideja o razvoju bullpup puške je nastavljena. Firma MAS je zatim tokom 1960-ih počela licencno proizvoditi njemačke puške H&K G3 i H&K 33, ali aktivirane su studije o proizvodnji oružja sa streljivom kalibra .223 ili 5.56mm.
Projekt o FAMAS-u započet je 1967. pod vodstvom dizajnera Paula Telliea, a prvi prototip dovršen je 1971. Testiranje puške za ulazak u francusku vojsku započelo je 1972. Budući da je došlo do problema u proizvodnji a bitka u Kolwezi (tadašnji Zair, današnji DR Kongo) je zahtijevala hitnu potrebu za modernim oružjem, francuska vojska započela je s potragom za privremenom puškom. Plan je bio da se privremena puška koristi sve dok FAMAS ne uđe u punu proizvodnju.
Smatralo se da bi H&K 33 mogla biti privremena puška. Francuski marinci, pješadija te mehanizovane i padobranske trupe testirali su 1200 komada te puške. Međutim, puška je odbijena, u korist SIG SG 540 kojeg je licencno proizvodila firma Manurhin. S druge strane, proizvodnja Famasa je dovedena u opće pitanje.
U konačnici, proizvodnja nove francuske automatske puške započela je 1975. dok je 1978. FAMAS konačno prihvaćen kao standardna jurišna puška francuske vojske.
Model FAMAS F1 zamijenio je zastarjele puške MAS 49/56 i automate MAT-49. Proizvedeno je 400.000 modela F1. Nakon modela F1 uslijedila je prozvodnja G1 s nekoliko manjih poboljšanja, kao što su redizajnirana hvataljka, kompatibilnost s FAMAS i STANAG okvirima te veća kočnica okidača. G1 je ostao samo u konceptualnom obliku te nikada nije proizveden. Nakon njega uslijedila je proizvodnja modela G2 i drugih.
FAMAS G2 uredi
FAMAS G2 razvijen je oko 1994. kako bi puška bila sve više u skladu s NATO standardima, koji uključuju čvršće žljebove te korištenje NATO okvira. S modela G1 preuzeti su i poboljšani kočnica okidača dok je rukohvat izrađen od stakloplastike, a ne od plastike kao model F1. Francuska mornarica kupila je FAMAS G2 1995. te ga distribuirala među marince i mornaričke komandose. Francuska vojska kupila je veliku količinu G2 pušaka, iako se preteča F1 koristi kao primarna puška u vojsci, a F2 jedinstveno i posebno kod legionara jer zbog SCROME J4, dodatne noćne optike, laserskoga nišana ili inih optika često se koristi zbog velike preciznosti i kao snajper jer joj je i najveći domet 3.200 m.
MAS .223 uredi
Tokom kasnih 1980-ih, američka firma Century Arms je uvezla u SAD mali broj poluautomatskih Famas pušaka. Međutim, zbog slabe prodaje i proizvodnje, prestalo se uvoziti. Postojeći, iznimno mali broj modela MAS .223 prodaje se u prosjeku za 8.000 USD dok na tržištu nisu dostupni rezervni dijelovi.
FAMAS Infanterie uredi
FAMAS Infanterie je poboljšana verzija modela F1 kod kojeg su iznad rukohvata postavljene šine na koje se može montirati vojna optika, npr. SCROME J4 s povećanjem 4x.
Detalji dizajna uredi
FAMAS je automatska puška s bullpup konfiguracijom. Kućište puške izrađeno je od specijalne čelične legure dok su pojedini dijelovi izrađeni od stakloplastike. Na pušku se osim optike i bacača granata, može montirati i bajuneta.
Ergonomija uredi
Način paljbe može se regulirati "selektorom" koji je smješten pokraj samog okidača. Sa selektorom se mogu odrediti tri načina paljbe: sigurnosni (središnji položaj), pojedinačna paljba (desni položaj) i automatska paljba (lijevi položaj). Automatska paljba se može regulirati dodatnim selektorom koji se nalazi iza okvira. Njime vojnik može odrediti želi li koristiti brzometnu (tri metka) ili potpuno automatsku paljbu.
FAMAS F1 težak je 3,61 kg a FAMAS G2 3,8 kg. Modeli G1 i G2 imaju veliku kočnicu okidača kao i Steyr AUG kako bi se sam okidač mogao jednostavno koristiti kada vojnik nosi rukavice. Modeli F1 i G2 imaju dvonožno postolje koje se nalazi pokraj rukohvata. FAMAS G2 kao i neki F1 modeli, ima sportski "polivalentni rukohvat" te mogućnost ugradnje optike, posebice laserskog ciljnika (eng. red dot sight) i ciljnika za noćni rad.
Kod Famasa se tromblonske mine mogu ispaljivati na dva načina:
1) direktna paljba od 75 do 100 metara, u misijama uništenja protivničkih vozila 2) indirektna paljba u protu-pješačkim misijama
- Famas nagnut za 45°, na udaljenost od 120 do 340 metara
- Famas nagnut za 74°, na udaljenost od 60 do 170 metara
Streljivo uredi
Modeli FAMAS F1 i G1 koji su originalne varijante Famasa dizajnirani su za korištenje streljiva kalibra 5.56x45mm koje je umetnuto u francuske okvire s 25 metaka. Korišteni su francuski čelični okviri SS109 jer je kod modela F1 primjećeno da prilikom korištenja 5.56x45mm NATO streljiva u standardnim okvirima dolazi do velikog pritiska u cijevi što je znalo izazvati kvar na pušci.[3] Na modelu G2 izvršene su preinake na žlijebu tako da G2 bez problema može koristiti SS109 i M193 okvire.
Famas može koristiti razne tromblonske mine do 500 grama težine. Najpoznatiji korišteni trombloni su protivpješadijski APAV 40 i protivtenkovski AC 58. Također, kao alternativu, puška može ispaljivati posebno dizajnirane F2 ručne granate. Na Famas se na područje rukohvata može montirati bacač granata, npr. američki M203.
Služba uredi
FAMAS se prvi puta upotrijebio u Čadu tokom operacije Manta, zatim u kuvajtskoj pustinji u poznatoj operaciji Pustinjska oluja u Zaljevskom ratu kao i mnogim mirovnim misijama. Puška se pokazala pouzdanom u raznim borbenim uvjetima. FAMAS je zbog svog oblika imao nadimak "le Clairon" (bos. Rog) među vojnicima iz francuskog govornog područja.
Senegal i Ujedinjeni Arapski Emirati primili su iz Francuske malu pošiljku modela FAMAS F1,[4] iako je nepoznato vremensko razdoblje kada je zemljama dostavljeno oružje. Filipini su također primili malu pošiljku pušaka te ju koriste Filipinska nacionalna policija i specijalne snage.[5] U Džibutijskoj vojsci ovu pušku koristi pješadija.
Korisnici uredi
Reference uredi
- ^ a b Bishop, Chris. Guns in Combat. Chartwell Books, Inc (1998). ISBN 0-7858-0844-2.
- ^ Marchington, James (2004). The Encyclopedia of Handheld Weapons. Lewis International, Inc. ISBN 1-930983-14-X.
- ^ "L'armée rencontre de sérieuses difficultés avec les munitions du fusil Famas". Arhivirano s originala, 11. 1. 2015. Pristupljeno 28. 4. 2014.
- ^ Assault rifles in a 5.56 mm evolution: the fielding of new designs and the upgrade of existing weapons will ensure that 5.56 mm remains the predominant assault rifle calibre[mrtav link]
- ^ "Famas F-1". Arhivirano s originala, 1. 6. 2012. Pristupljeno 28. 4. 2014.