Hercegovački zvončić
Hercegovački zvončić (lat. Campanula hercegovina) je biljka porodice Campanulaceae: zvončići. U hromosomskoj garnituri ima 2n=24.[1]
| Hercegovački zvončić Campanula hercegovina | |
|---|---|
| Status zaštite: Ugroženi | |
| Sistematika | |
| Carstvo | Plantae |
| Koljeno | Eudikotiledone |
| Porodica | Campanulaceae |
| Rod | Campanula |
| Vrsta | C. hercegovina |
Opis uredi
Hercegovački zvončić je lomljiva viseća trajnica dužine 12-20, ponekad i 40 cm. Ima debeli, poluodrvenjeni kvrgavi rizomom koji može duboko prodrijeti i u uske pukotine krečnjačkih litica. Stabljike su mu brojne, uglaste, ispresavijane. Listovi sterilnih jedinki su okupljeni u čupercima, jajoliki, zašiljeni, pri bazi srcoliki, bubrežasti. Obostrano imaju po 2-3 zuba, a peteljke su oko tri puta duže od lamine.
Cvjeta od juna do augusta. Cvjetovi su u vršnim grozdovima, iz kategorije malocvjetnih (2-5), a brakteja ima 1-3; linearno su srpaste ili ljuspaste. Krunica je gola, svijetlomodra, do tretine rascijepljena na pet trokutastih režnjeva. Duga je od 14 (rijetko do oko 16-20, a ponekad i 22 mm.
Plod ovog zvončića je zavrnuta čahura, u kojoj je mnogo sjemenki. Otvara se sa strane, zahvaljujući 3-5 rupica, a sam vrh ploda ostaje zatvoren. Sjemenke su sitne, dužine oko 1 mm, a široke oko 0,3 mm. Vretenaste su i svijetlosmeđe, gole površine.
Ekologija i rasprostranjenje uredi
Staništa hercegovačkog zvončića su pukotine okomitih, (polu)zasjenjenih krečnjackih i krecnjacko-dolomitskih stijena, od montanog do subalpskog pojasa, obično na nadmorskim visinama od oko 1.150-1.500 m (u dnu kanjona Neretve i Dive Grabovice i na 240 m). Takve pozicije su tokom godine izlozena visokim temperaturnim ekstremima. Karateristična je vrsta endemske asocijacije koju obilježava Heliospermum retzdorffiani i Oreocherzogietus (Rhamnetus) illyricae.
Ovaj zvončić je endem Jugoistočnih Dinarida, do Albanije. U BiH, odnosno Hercegovini najveće lokalne populacije su u kanjoni Neretve, Rakitnice, Dive Grabovice, Drežnice, na Prenju, Čvrsnici, Čabulji, Piasi i Veležu[potrebna odrednica].
Loccus classicus je u Hercegovini: Prenj, Tisovica (A. Degen. 20. 7. 1886.)
Reference uredi
- ^ Šilić Č. (1990): Endemične biljke, 3. izdanje. Svjetlost, Sarajevo, ISBN 86-01-02557-9.