Bistrički grad

Bistrički grad ili Stari grad Livno je naziv jedne od prvih urbanih cjelina na području današnjeg grada Livna. Pošto je smješten ispod stjenovitog brda Crvenica, na izvoru rijeke Bistrice, odakle se kao naselje postepeno i širi, dobio je naziv Bistrički grad.

U gornjem toku rijeke Bistrice bili su i prvi temelji Bistričkog grada, preteče današnjeg Livna

Historija

Naselje je nastalo tokom ili iza dolaska Slavena u livanjski kraj. Konstantin Porfirogenet sredinom X vijeka u 30. i 31. poglavlju Spisa o narodina navodi i Livanjsku župu ή χλεβίανα, a među gradovima τό χλεβ ενα. Stari grad se razvio tokom srednjeg vijeka u vrijeme hrvatske države, a nakon 1326. godine u sastavu bosanske države, kada je Stjepan II Kotromanić osvojio ove krajeve. Dolaskom Osmanlija Bistrički grad se širi padinama brda Bašajkovca prema istoku/sjeveroistoku, gdje nastaje karakteristična bosanska čaršija sa svim tipičnim elementima tog vremena.

Godine 1537. osvojen je grad Klis i osnovan Kliški sandžak u čiji sastav ušla je i livanjska nahija. Zvanični centar sandžaka je bio u Klisu, ali su njegovi sandžak-bezi najviše stolovali u Livnu. Od sredine XVI vijeka Livno se naglo razvijalo, jer je bilo stvarno vojno-političko, kao i administrativno sjedište. Evlija Čelebija dao je opis utvrđenja u Livnu 1660. godine. Tvrđavom je upravljao dizdar koji je u to vrijeme komandovao sa 600 vojnika koji su pripadali gradskoj posadi, a uz čuvare džebhane, u Livnu je bilo 2000 stalno naoružanih vojnika.

Prije 1691. godine Livno postaje sjedište livanjske kapetanije.

Neposredno prije osvajanja Livna od strane austro-ugarske vojske 1878. godine grad je bio u dosta očuvanom stanju, snabdjeven sa 15 topova koje je opsluživalo 20 tobdžija. Na svakoj od kula na obodu Crvenice bio je po jedan top.

Opis

Osnova srednjovjekovne tvrđave je nepravilnog četverougaonog oblika prilagođenog terenu (dimenzija 37.5 x 30(24) m). Imala je nekoliko međusobno zavisnih objekata: džebhana (skladište oružja) kao centralni objekat, bedem i 4 tabije (Murpašina, Atlagića, Gajića i Krnač tabija), te 5 kula izgrađenih na stijenama iznad grada (Poletača, Čošek, Efrem, Vejs i Klanac kula). Danas su ostali dijelovi zidova džebhane, ostaci Vejs i Klanac Kule (Mala-kula), nešto malo bedema i donekle se raspoznaju dvije tabije. Devastacija je prisutna takoreći svakodnevno.

Veis-kula

Veis-kulu je izgradio bosanski paša Sejdi Ahmet-paša 1659. god., kada je popravio gradske bedeme. Nakon Drugog svjetskog rata kula gubi svoje prvo ime pod utjecajem srpskog nacionalnog romantizma i narodne pjesme pa je nazvana Vujadinova kula. Od posljednjeg rata ovaj naziv je potpuno nestao. Kod ovdašnjeg stanovništva kula se najčešće naziva Velikom kulom, a Klanac-kula Malom kulom.

Kao historijska cjelina Bistrički grad odnosno čitava cjelina Starog grada Livna stavljena je u julu 2004. pod zaštitu države i proglašena nacionalnim spomenikom.

Literatura

• Hamdija Kreševljaković, Naše starine I, Sarajevo, 1953 -Stari bosanski gradovi
• Hamdija Kreševljaković, Izabrana djela I, Sarajevo, “Veselin Masleša”, 1991. -Kapetanije u Bosni i Hercegovini

Vanjski linkovi

• http://kons.gov.ba/ Historijsko područje – Stari grad u Livnu (Bistrički grad) proglašava se nacionalnim spomenikom Bosne i Hercegovine