Wangari Maathai
Wangari Maathai (Ihithe, Kenija, 1. april 1940.) - kenijska aktivistkinja, dobitnica Nobelove nagrade za mir 2004. godine, za njen doprinos održivom razvoju, demokratiji i miru.
Rani život i obrazovanje
urediRođena je u Nyeri Distriktu u Keniji tada kontrolisanoj od strane Velike Britanije [1]. Pripadnica je Kikuyu naroda, najbrojnije etničke grupe u Keniji. Osnovnu i srednju školu završava u Keniji, te u tom periodu prelazi na Katoličanstvo. Po završetku srednje škole studira u SADu na Koledžu Mount St. Scholastica (Mount St. Scholastica College) (sada Benedictine College), u Kanzasu. Ovaj studij joj je bio omogućen u sklopu programa koji je organizovan od strane kenijskih političara i John F. Kennedya (tada američkog senatora); tada je (1960. godina) tri stotine kenijskih studenata otišlo na studij u SAD [2].
Na Koledžu St. Scholastica je diplomirala biologiju, uz sporedne predmete hemiju i Njemački jezik [3]. Potom u periodu 1964-1966. godine pohađa postdiplomske studije na Univerzitetu Pitsburg (University of Pittsburgh), da bi 1966. godine stekla zvanje magistra bioloških nauka (Master of Science in Biological Sciences) [4]. Nakon toga dobija posao asistenta profesoru biologije na Univerzitetu Najrobi (University College of Nairobi) [5]. Na navedenom Univerzitetu nije počela raditi jer je pozicija predviđena za nju data drugoj osobi. Wangari smatra da je ovo bilo zbog polne i plemenske diskriminacije. Poslije dva mjeseca traženja posla profesor Reinhold Hofmann, sa njemačkog Univerziteta Giessen (University of Giessen), ponudio joj je posao u mikroanatomskom odjelu novoosnovanog Odsjeka veterinarske anatomije u Školi veterinarske medicine Univerziteta Najrobi [6].
Godine 1971. postala je prva žena iz Istočne Afrike sa titulom doktora nauka (postala je doktor anatomskih nauka) [7]. Nastavila je sa predavanjima na Univerzitetu, postavši stariji predavač 1974. godine, zatim šef katedre za anatomiju 1976. godine, i na kraju profesor 1977. godine. To je činilo prvom ženom koja je bila postavljena na navedene pozicije ikad do tada u Najrobiju.
Aktivizam i politički život
urediPored rada na Univerzitetu bavila se i mnogobrojnim aktivnostima u velikom broju nevladinih i drugih organizacija. Između ostalog bila je direktor najrobijskog ogranka kenijskog Crvenog krsta, član Nacionalnog vijeća žena Kenije, i član ekološkog "Environment Liaison Centre". Kroz rad u različitim organizacijama počela je smatrati da veliki dio problema Kenije leži u degradaciji okoliša. Nakon što je njen muž izabran u Parlament 1974. godine uz obećanja za otvaranje više radnih mjesta, došla je na ideju da obezbijedi radna mjesta u sektoru zaštite okoline. Osnovala je Envirocare Ltd. kompaniju koja se bavila sadnjom drveća, uz uključivanje običnih ljudi u taj proces. Kroz svoj rad dobila je mogućnost da prisustvuje Prvoj UN konferenciji o ljudskim staništima (poznatoj kao Habitat I) u junu 1976. godine.
Godine 1977. osniva nevladinu organizaciju (NVO) Pokret zelenog pojasa (eng. Green Belt Movement) koji za cilj ima razvoj zemlje kroz zaštitu okoliša, razvoj zajednice i izgradnju kapaciteta. Praktično, Pokret se bori protiv deforestacije tla do koje dolazi zbog pretjeranog iskorištavanja drveta (s obzirom da je ono najjeftinije gorivo u regiji, te pruža mogućnost ostvarivanja prihoda najsiromašnijim stanovnicima kroz njegovo sakupljanje i prodaju). Iz gore navedenih razloga šume se uništavaju i dolazi do širenja pustinje i gubitka plodnog i šumskog tla. Pokret zelenog pojasa ohrabruje žene da sade drveće širom Kenije s tim da se podržava sadnja lokalnih vrsta. Za svaku sadnicu žene dobijaju naknadu (stipendiju) [8]. Od 1977. godine do sada posađeno je preko 30 miliona stabala.
Bila je na čelu Nacionalnog vijeća žena Kenije.
Tokom režima, predsjednika Daniela Arapa Moia, više puta bila je u zatvoru, zbog zahtjeva za višestranačkim izborima i zbog protestiranja protiv političke korupcije. Spriječila je nelegalnu gradnju u Uhuru parku u Nairobiju.
Kandidirala se za predsjednicu Kenije 1997. godine, ali je njena kandidatura odbijena.
Izabrana je u parlament 2002. godine. Postala je pomoćnica ministra za okoliš, prirodne resurse i divljinu. Osnovala je svoju političku stranku 2003. godine.
Izabrana je za prvu predsjednicu Vijeća za ekonomiju, društvo i kulturu unutar Afričke Unije, 2005. godine.
Također je bila jedna od osam osoba, koje su nosile zastavu na ceromoniji otvaranja Zimskih Olimpijskih igara u Torinu 2006. Te godine, dobila je i počasni doktorat na Univerzitetu Connecticut u SAD-u.
Bila je domaćin svjetske konferencije mladih ekologa u Nairobiju, održane 2007. godine.
Lični problemi
urediNjen suprug, kenijski političar Mwangi Mathai, razveo se od nje, s obrazloženjem, da je prepametna za ženu te da je ne može kontrolisati; također je optužio za preljubu [9]. Wangari se pobunila protiv odluke suda o rastavi, nazvavši sudiju nesposobnim ili korumpiranim [9], te je završila u zatvoru. Osuđena je na šest mjeseci, ali poslije intervencije njanih advokata izašla iz zatvora nakon tri dana. Bivši suprug je potom tražio, da više ne koristi njegovo prezime. Ona je tada u to prezime dodala još jedno „a“ [10][11].
Nobelova nagrada
urediDobila je Nobelovu nagradu za mir 2004. godine, za njen doprinos održivom razvoju, demokratiji i miru. Prva je žena iz Afrike, ujedno i prvi aktivist za zaštitu okoliša, koji je dobio Nobelovu nagradu.
Izabrana djela
uredi- The Green Belt Movement: sharing the approach and the experience (1985)
- The bottom is heavy too: even with the Green Belt Movement : the Fifth Edinburgh Medal Address (1994)
- Bottle-necks of development in Africa (1995)
- The Canopy of Hope: My Life Campaigning for Africa, Women, and the Environment (2002)
- Unbowed: A Memoir (2006)
- Reclaiming rights and resources women, poverty and environment (2007)
- Rainwater Harvesting (2008)
- State of the world's minorities 2008: events of 2007 (2008)
- The Challenge for Africa (2009)
Također pogledajte
urediNote i reference
uredi- ^ Wangari Maathai, the Nobel Peace Prize 2004 NobelPrize.org. Retrieved 2009-02-24.
- ^ Wangari Maathai, Unbowed: A Memoir, Knopf, 2006. ISBN 0-307-26348-7, pg 73-74.
- ^ Unbowed, pg 79.
- ^ "UNCCD - Wangari Maathai. Retrieved 2009-04-10" (PDF). Arhivirano s originala (PDF), 27. 9. 2011. Pristupljeno 22. 8. 2009.
- ^ Unbowed, pg 94-95.
- ^ Unbowed, pg 102.
- ^ "UNCCD - Wangari Maathai. Retrieved 2009-04-10" (PDF). Arhivirano s originala (PDF), 27. 9. 2011. Pristupljeno 22. 8. 2009.
- ^ Unbowed, pg 134-137.
- ^ a b Perlez, Jane (1989). Nairobi Journal; Skyscraper's Enemy Draws a Daily Dose of Scorn. NYTimes Retrieved 2009-04-16.
- ^ Conservation and Feminism: Africa's Greenheart. The Economist, 21 Sep 2006.
- ^ Unbowed, pg 139-151.
