Venecijanska utvrđenja od 16. do 17. vijeka
Venecijanska utvrđenja od XVI do XVII vijeka su dio strategije obrane razvučenih granica Mletačke Republike. Venecija je u tom najvažnijem periodu duge istorije Mletačke Republike gradila tvrđave u brojnim gradovima koje je kontrolisala. Sama sebe nije utvrđivala na klasičan zidani način, već se odbrana same Venecije bazirala na razvijenoj mreži utvrđenja u bližoj i daljoj okolini i neposredno, putem lagune, kao prirodnog specifikuma ovog grada i položaja u njoj.[1]
| Svjetska baština | |
|---|---|
 Kotorski odbranbeni zid i crnogorske planine | |
| Lokacija |  Crna Gora,  Italija Hrvatska |
| Sadrži | 6 |
| Kriterij | iii, iv |
| Referenca | 1533 |
| Uvrštenje | 2017. (41. sjednica) |
| Ugroženost | no |
Mletački imperij se do 1500. godine proširio od Kipra na istoku do granice s milanskim teritorijem na rijeci Adda na zapadu. Bila je to duga i uska teritorija kojoj je prijetila opasnost da bude presječena. Prva izgrađena tvrđava bila je Palmanova koja se smatra za idealni vojni grad 16. stoljeća. Svojom vizuelnom koherentnošću i disciplinom inspirirala je vojnu arhitekturu evropskih gradova, bilo da su poput nje primjenjivali radijalni plan ili ortogonalnu mrežu ulica poput Vallette na Malti. Palmanova i Valletta predstavljaju prototip grada nastao proučavanjem starorimske vojne i kolonijalne prakse, razrađen renesansnom teorijom idealnog grada i u brojnim humanističkim vojnim traktatima.
Ovaj veliki poduhvat Mletačke republike na velikom teritorijalnom području bio je moguć samo zahvaljujući upečatljivoj saradnji fortifikacijskih stručnjaka, ali i uredbama, društvenim modelima i novoj vrsti uprave kojom se mletačka kultura spajala s drugim kulturama istočne obale Jadrana.
Svjetska baština uredi
Transnacionalna, serijska nominacija venecijanskih utvrđenja od XVI do XVII vijeka, prihvaćena je na 41. zasijedanju UNESCO Komiteta za svjetsku baštinu u Krakovu od 02-12. jula 2017. god. Upisano je šest pojedinačnih spomenika: utvrđeni gradovi Bergamo, Peskijera del Garda i Palmanova iz Italije, odbrambeni sistem Zadra i tvrđava svetog Nikole u Šibeniku iz Hrvatske, te Kotorska tvrđava iz Crne Gore. Utvrđenja se protežu na više od 1.000 km između regije Lombardije u Italiji i istočne obale Jadrana. Tvrđave su štitile Mletačku Republiku od drugih evropskih sila na sjeverozapadu, a one na moru štitile su pomorske puteve i luke od Jadranskog mora do Levanta. Bile su neophodne za podršku širenju i autoritetu Republike. Uvođenje baruta dovelo je do značajnih pomaka u vojnoj tehnici i arhitekturi koji se ogledaju u dizajnu takozvanih bastiona, utvrđenja, koja su se proširila širom Evrope.[2]
Komitet u svojoj odluci ostavlja mogućnost da se tvrđava u Herceg Novom, priključi upisanom dobru nakon što se donesu odgovarajuće studije i sprovedu konzervatorske mjere.[3]
Literatura uredi
- Bašić Alerić, Ana (2015). Mletačka vojna arhitektura na kopnu i na Jadranu između 16. i 17. stoljeća. Firenca, ur. Francesco Paolo Fiore, Olschki, 462 str. ISBN 978-88-222-6371-1.
-
Utvrđenje u Bergamu -
Utvrđenje Peskiera del Garda -
Utvrđeni grad Palmanova -
Utvrđenje u Zadru -
Tvrđava svetog Nikole u Šibeniku -
Kotorska tvrđava
Reference uredi
- ^ "Ana Bašić Alerić, osvrt na: Mletačka vojna arhitektura na kopnu i na Jadranu između 16. i 17. stoljeća". de.scribd.com - pristupljeno 19. 11. 2021.
- ^ "UNESCO: Mletačka vojna arhitektura između 16. i 17. stoljeća". UNESCO: svjetska baština - pristupljeno 19. 11. 2021.
- ^ "Venecijanske tvrđave". Korzo - Portal za urbanu kulturu i baštinu. Pristupljeno 19. 11. 2021.