Wikipedia

Umjetna inteligencija

naučna oblast

Umjetna ili vještačka inteligencija (engleski: artificial intelligence) definiše se na različite načine. U literaturi su najčešće slijedeće tri definicije:[1]

  1. Umjetna inteligencija je naučna oblast u kojoj se izučavaju hardversko softverska rješenja koja treba da omoguće sposobnosti i ponašanja slična ljudskom (percepcija, reagovanje, ponašanje, rezonovanje, zaključivanje i činjenje).
  2. Umjetna inteligecija je naučna oblast u kojoj se izučavaju izračunavanja da bi se izračunavanjem omogućila percepcija, rezonovanje i činjenje.
  3. Umjetna inteligencija je naučna oblast u kojoj se istražuje kako da se naprave računari koji bi uspješno radili stvari koje u ovom momentu bolje rade ljudi.

Termin umjetna inteligencija potiče od Johna McCartyja i označava pojavu inteligencije koja je ostvarena na umjetni način, tj. putem programiranja računara.[2] Međutim, mnogi autori i stručnjaci iz ove oblasti se ne slažu s tim da termin umjetna inteligencija u potpunosti i najbolje opisuje ovu oblast nauke jer mnoge oblasti informatike u osnovi imaju inteligentno ponašanje, ali ne spadaju u oblast umjetne inteligencije tj. ne pripadaju toj oblasti u užem smislu.

Ovo se polje definiše kao "proučavanje i dizajn inteligentnih sredstava", gdje je inteligentno sredstvo (agent)[3] sistem koji opaža svoje okruženje i poduzima akcije koje će maksimizirati njegove šanse za uspjeh.

Umjetna inteligencija (AI) je inteligencija — to je opažanje, sintetiziranje i zaključivanje informacija — koje demonstriraju mašine, za razliku od inteligencije koju pokazuju ljudi ili životinje. Primjeri zadataka u kojima se to radi uključuju prepoznavanje govora, računarski vid, prevođenje između (prirodnih) jezika, kao i druga mapiranja ulaza.[4]

AI aplikacije uključuju napredne web pretraživače (npr. Google Search), sisteme preporuka (koje koriste YouTube, Amazon i Netflix), razumijevanje ljudskog govora (kao što su Siri i Alexa), automobile koji se sami voze (npr. Waymo), generativni ili kreativni alati (ChatGPT i AI art), automatizovano donošenje odluka i takmičenje na najvišem nivou u sistemima strateških igara (kao što su šah i Go). [5]

Kako mašine postaju sve sposobnije, zadaci za koje se smatra da zahtijevaju "inteligenciju" često se uklanjaju iz definicije AI, fenomena poznatog kao AI efekt.[6] Na primjer, optičko prepoznavanje karaktera je često isključeno iz stvari koje se smatraju umjetnom inteligencijom, pošto je postalo rutinska tehnologija.[7]

Umjetna inteligencija je osnovana kao akademska disciplina 1956. godine, a u godinama otkako je doživjela nekoliko valova optimizma,[8] [9] praćenih razočaranjem i gubitkom finansiranja (poznato kao "AI zima"),[10][11] praćeno novim pristupima, uspjehom i obnovljenim finansiranjem.[9] [12] Istraživanje AI je pokušalo i odbacilo mnoge različite pristupe, uključujući simulaciju mozga, modeliranje rješavanja ljudskih problema, formalnu logiku, velike baze podataka znanja i imitiranje ponašanja životinja. U prvim decenijama 21. vijeka, visoko matematičko i statističko mašinsko učenje je dominiralo ovim poljem, a ova tehnika se pokazala veoma uspješnom, pomažući u rješavanju mnogih izazovnih problema u industriji i akademskim krugovima.[12]

Glavni pravci u razvoju umjetne inteligencije

uredi
  • proučavanje prirodne inteligencije (spoznavanje funkcija mozga, modeliranje rada mozga, simuliranje čovjekovog ponašanja, reagovanja i rezonovanja)
  • postizanje inteligentnog ponašanja primjenom drugačijih pristupa, kakvi se ne mogu sresti u prirodnim sredinama.

Klasifikacija umjetne inteligencije prema vrsti rješavanja problema

uredi

1. sistemi za rješavanje čovjekovih uobičajenih zadataka:

  • prepoznavanje slika i govora,
  • razumijevanje, generisanje i prevođenje prirodnih jezika,
  • snalaženje u svakodnevnim situacijama,
  • primjena u robotici.

2. sistemi za rješavanje formalnih zadataka:

  • logičke igre,
  • matematička logika, geometrija, integralni račun,
  • osobine programa.

3. sistemi za rješavanje ekspertnih zadataka:

  • konstruisanje, nalaženje grešaka, planiranje proizvodnje,
  • naučne analize i dijagnostika (biologija, medicina, hemija, pravo),
  • finansijska analiza,
  • programi za razvoj ovakvih sistema.

Klasifikacija sistema umjetne inteligencije (Rauch-Hindin, 1986)

uredi
  • ekspertni sistemi,
  • prirodni jezici,
  • robotika (prepoznavanje likova, govora i dodira, ...).

Kratak pregled razvoja umjetne inteligencije

uredi
  • 1943 McCulloch & Pitts: Model mozga zasnovan na Bulovim funkcijama
  • 1950 Turingov rad "Computing Machinery and Intelligence"
  • 1950s Rani VI programi, npr. Samuelov checkers program
  • Newell & Simon: Logic Theorist, Gelernter’s Geometry Engine
  • 1956 Dartmouth konferencija: usvojen naziv oblasti "Artificial Intelligence" (predloženi alternativni nazivi: Kompleksno procesiranje informacija, Mašinska inteligencija, Heurističko programiranje, Kognologija)
  • 1966–74 Istraživanje neuronskih mreža gotovo prestaje
  • 1980–88 Procvat industrije ekspertnih sistema
  • 1988–93 Opadanje indusrije ekspertnih sistema: "VI zima"
  • 1985–95 Povratak na tehnologiju neuralnih mreža
  • 1988– Povratak na vjerovatnosne metode i metode proistekle iz teorije odlučivanja
  • Nagli razvoj tehnološke osnove klasične VI,
  • "Nova VI": Umjetni život (Artificial Life), Genetski algoritmi, Mehki račun (Soft Computing)

Kategorije i podvrste VI

uredi
  • AI i proizvodnja (AI and Manufacturing)
  • AI i medicina (AI and Medicine)
  • AI i opće rezonovanje (AI and Legal Reasoning)
  • Umjetni život (Artificial Life)
  • Automatsko zaključivanje / dokazivanje teorema (Automated Deduction/Theorem Proving)[13][14]
  • Zaključivanje na osnovu slučaja (Case-Based Reasoning/Analogical Reasoning)[15]
  • Kognitivno modelovanje (Cognitive Modelling)
  • Kognitivne nauke (Cognitive Science)
  • Biološki pristup u AI (Computational Biology)
  • Konekcionizam i neuronske mreže (Connectionism/Neural Networks)
  • Teorija odlučivanja (Decision Theory and AI)
  • Distribuirana AI (Distributed AI)[16]
  • Emocije (Emotion)
  • Fuzzy logika (Fuzzy Logic)
  • Genetski algoritmi (Genetic Algorithms)
  • Inteligentni tutorski sitemi, AI i edukacija (Intelligent Tutoring, AI & Education)[17][18]
  • Predstavljanje znanja (Knowledge Representation)
  • Logičko programiranje i logički bazirana AI (Logic Programming and Logic-based AI)
  • Mašinsko otkriće (Machine Discovery)
  • Mašinsko učenje (Machine Learning)
  • Mašinska vizija (Machine Vision)
  • Obrada prirodnog jezika, govor (Natural Language Processing)
  • Nemonotono rezonovanje (Nonmonotonic Reasoning)
  • Filozofija umjetne inteligencije (Philosophy of AI)[19][20][21]
  • Planiranje (Planning)
  • Ekspertni sistemi - Production Systems/Expert Systems:
  • Rezonovanje bazirano na modelima (Model Based Reasoning)
  • Zaključivanje pod uslovima dvojbe (Reasoning Under Uncertainty (Probabilistic Reasoning, Approximate Reasoning, etc.)):
  • Robotika (Robotics)
  • Pretraživanje (Search)
  • Softverski Agenti (Software Agents)
  • Vremenski određeno rezonovanje (Temporal Reasoning:)
  • Virtualna realnost (Virtual Reality)

Također pogledajte

uredi

Reference

uredi
  1. ^ "Artificial Intelligence, Business and Civilization: Our Fate Made in Machines". Routledge & CRC Press (jezik: engleski). Pristupljeno 5. 4. 2023.
  2. ^ "Andreas Kaplan; Michael Haenlein (2019) Siri, Siri in my Hand, who's the Fairest in the Land? On the Interpretations, Illustrations and Implications of Artificial Intelligence, Business Horizons, 62(1), 15-25". Arhivirano s originala, 21. 11. 2018. Pristupljeno 17. 11. 2018.
  3. ^ http://people.cs.ubc.ca/~poole/ci/ch1.pdf
  4. ^ Winston, P H (1984). Artificial intelligence. Second edition. United States.
  5. ^ Google (2016).
  6. ^ McCorduck (2004).
  7. ^ Schank (1991).
  8. ^ Crevier (1993).
  9. ^ a b Funding initiatives in the early 80s: Fifth Generation Project (Japan), Alvey (UK), Microelectronics and Computer Technology Corporation (US), Strategic Computing Initiative (US):
  10. ^ First AI Winter, Lighthill report, Mansfield Amendment
  11. ^ Second AI Winter:
  12. ^ a b Clark (2015b).
  13. ^ "Automated Deduction".
  14. ^ Pfenning, Frank. "Automated Theorem Proving" (PDF).
  15. ^ Fuchs, Béatrice; Lieber, Jean; Miclet, Laurent (2020), Case-Based Reasoning, Analogy, and Interpolation (jezik: engleski), Springer International Publishing, str. 307–339, ISBN 978-3-030-06164-7, pristupljeno 1. 7. 2023
  16. ^ "IBM Developer". developer.ibm.com. Pristupljeno 1. 7. 2023.
  17. ^ "Intelligent Tutoring Systems and Online Learning | One Hundred Year Study on Artificial Intelligence (AI100)". ai100.stanford.edu (jezik: engleski). Pristupljeno 1. 7. 2023.
  18. ^ "What is An AI Intelligent Tutoring System And Why You Should Use It". articles.noodlefactory.ai (jezik: engleski). Pristupljeno 1. 7. 2023.
  19. ^ Bringsjord, Selmer; Govindarajulu, Naveen Sundar (2022), Artificial Intelligence (Fall 2022 izd.), Metaphysics Research Lab, Stanford University, pristupljeno 1. 7. 2023
  20. ^ course.elementsofai.com https://course.elementsofai.com/1/3/. Pristupljeno 1. 7. 2023. Parametar |title= nedostaje ili je prazan (pomoć)
  21. ^ "Philosophy of Artificial Intelligence - Bibliography - PhilPapers". philpapers.org. Pristupljeno 1. 7. 2023.

Vanjski linkovi

uredi
 
Commons logo
Commons ima datoteke na temu: Umjetna inteligencija

Ostali izvori

uredi

Historija umjetne inteligencije

uredi
Preuzeto iz "https://bs.wikipedia.org/w/index.php?title=Umjetna_inteligencija&oldid=3653969"