Radoslav Brđanin
Radoslav Brđanin (Popovac, Čelinac, 9. februar 1948 – Banja Luka, 7. septembar 2022) bio je bosanskohercegovački i srpski političar osuđen za ratne zločine u ratu u Bosni i Hercegovini. Međunarodni krivični sud za bivšu Jugoslaviju ga je 2004. osudio na 32 godine zatvora za počinjene zločine. Kazna koju izdržava u Danskoj smanjena je za dvije godine po žalbi iz 2008.
Radoslav Brđanin | |
|---|---|
 | |
| Rođenje | 9. februar 1948. |
| Smrt | 7. septembar 2022 (74 godine) |
| Nacionalnost | Srbin |
| Državljanstvo |  Bosna i Hercegovina |
| Obrazovanje | Građevinarstvo |
| Zanimanje | političar |
| Godine aktivnosti | 1990–1999. |
| Politička stranka | Srpska demokratska stranka (1990–1996) Narodna stranka Republike Srpske (od 1996) |
| Religija | Srpska pravoslavna crkva |
| Krivični status | Ratni zločinac |
Biografija
urediRođen je 9. februara 1948. u selu Popovac, u općini Čelinac, NR Bosna i Hercegovina, Federativna Narodna Republika Jugoslavija. Po zanimanju građevinski inženjer, radio je u građevinarstvu do 1990. U to vrijeme, s obzirom na poteškoće u održavanju jedinstva Jugoslavije, određene regije u Bosni i Hercegovini počele su se organizirati u regionalne strukture zasnovane na konceptu skupština općina kakav je postojao prema jugoslavenskom Ustavu iz 1974. godine. Skupština općine Bosanska Krajina sa sjedištem u Banjoj Luci osnovana je u aprilu i maju 1991. Brđanin je bio njen prvi potpredsjednik.[1]
Ratni zločini
urediDana 9. januara 1992. godine Srpska Republika Bosna i Hercegovina je proglašena, te 12. augusta 1992. preimenovana u Republika Srpska. Čelnici SDS-a su smatrali da bošnjačko i hrvatsko stanovništvo, koje živi u zonama za koje su tvrdili da su dio Srpske Republike Bosne i Hercegovine, predstavlja veliku prepreku za uspostavu njihove države. Uspostavljanje ove države i zaštita njenih granica stoga su s vremenom podrazumijevali potpunu evakuaciju ili "etničko čišćenje", praktično svih Bošnjaka i Hrvata.
Krizne grupe su formirane da djeluju kao organi za koordinaciju i izvršavanje glavnih elemenata operativne faze plana i da preuzmu administraciju regija i općina. Krizni štab SAO Krajine osnovan je 5. maja 1992. godine sa Brđaninom kao predsjednikom. Brđanin je odigrao ulogu prvog reda u kampanji za stvaranje etnički čiste srpske države. Njegov položaj omogućio mu je da olakša etničko čišćenje stavljajući sve instrumente državne moći (medije, centralnu upravu, stambenu upravu, zdravstvenu službu, policiju, pravni sistem, sredstva za proizvodnju i zapošljavanje) u ruke upravnih tijela i osobe privržene etnički čistoj srpskoj državi. On je navodno potpisao odluke i naredbe Kriznog štaba SAO Krajine, koji su zauzvrat uputili i primorali općinske krizne štabove na poduzimanje mjera. Određeni članovi ovih ćelija direktno su učestvovali u izvršenju navodnih zločina: progoni, deportacije, ubistva, mučenje, uništavanje.[2]
SFOR je 6. jula 1999. uhapsio Brđanina koji je istog dana prebačen na Međunarodni krivični sud za bivšu Jugoslaviju.[3]
Presuda i optužnica
urediBrđanin se prvi put pojavio pred MKSJ-om 12. jula 1999. godine. On se izjasnio da nije kriv po dvanaest tačaka optužnice protiv njega, uključujući one za genocid i istrebljenje. Pretresno vijeće MKSJ-a uvjerilo se van razumne sumnje da je Brđanin u periodu obuhvaćenom Optužnicom, a već i prije toga, bio vodeća politička ličnost u SAO Krajini i obnašao ključne pozicije. Imao je značajnu političku ulogu na sva tri nivoa rukovodstva Srba: općinskom, regionalnom i republičkom.[4]
Pretresno vijeće se uvjerilo da je Brđanin s vodstvom Srba podijelio podršku Strateškom planu, čiji je cilj bio povezati područja u BiH sa srpskim stanovništvom, kako bi stekao kontrolu nad tim područjima i stvorio zasebnu državu Srba, od koje većina nesrba bi bili trajno uklonjeni. MKSJ je naglasio da zna da se strateški plan može provesti samo upotrebom sile i straha.[4]
Pretresno vijeće MKSJ -a 1. septembra 2004. Brđanina je osudilo na 32 godine zatvora. Tribunal ga je proglasio krivim po sledećim tačkama na osnovu njegove individualne krivične odgovornosti (čl. 7, st. 1 Statuta):
- Zločini protiv čovječnosti (član 5 Statuta: mučenje, deportacija i prisilno premještanje koji se smatraju nehumanim činom)
- Ozbiljna kršenja Ženevskih konvencija iz 1949. (član 2 Statuta: hotimično ubijanje)
- Kršenja zakona i običaja ratovanja (čl. 3 Statuta: bezobzirno uništavanje gradova, mjesta i sela ili pustošenje koje nije opravdano vojnom nuždom; uništavanje ili namjerno oštećenje institucija posvećenih vjeri. ))
Brđanin je 22. septembra 2004. godine uložio žalbu na ovu presudu. Žalbeno vijeće je 3. aprila 2007. preinačilo zaključak Pretresnog vijeća da je Brđaninovo ponašanje imalo značajan uticaj na činjenje mučenja u logorima zbog nedostatka dokaza. Žalbeno vijeće je također ukinulo Brđaninovu osudu za bezobzirno uništavanje gradova, mjesta ili sela ili razaranje koje nije opravdano vojnom nuždom u mjeri u kojoj se ta osuda odnosi na općinu Bosanska Krupa . U svjetlu smanjenja osuđujućih presuda, Žalbeno vijeće je Brđaninu smanjilo kaznu za dvije godine. Prebačen je u Dansku 4. marta 2008. godine na izdržavanje kazne.