Princ Filip, vojvoda od Edinburgha

Princ Philip
Princ Philip
	Princ Philip 1992.
Supružnik	Elizabeta II, kraljica Ujedinjenog Kraljevstva (1947–2021)
Djeca	Charles III; Anne, velika princeza; Andrew, vojvoda od Yorka; Edward, grof od Wessexa
Dinastija	Schleswig-Holstein-Sonderburg-Glücksburg
Otac	Andrej od Grčke
Majka	Alisa Batenberška
Rođenje	10. juni 1921. ; Krf, Grčka
Smrt	9. april 2021 (99 godina); Windsor, Engleska, Ujedinjeno Kraljevstvo

Princ Philip,^[a] vojvoda od Edinburgha (fonetski: Filip), rođen kao Philip od Grčke i Danske (10. juni 1921 – 9. april 2021), bio je suprug kraljice Elizabete II.

Grčki princ

Rođen je na ostvru Krfu kao peto dijete i jedini sin grčkog princa Andreja i princeze Alise od Battenberga. Kao potomak kraljice Viktorije sa majčine strane princ Philip je i sam u nasljednom nizu za britanski tron, ali je u tom pogledu njegov položaj zanemariv. Kao Viktorijin potomak princ Philip je rođak svoje žene u trećem koljenu, ali su u još bližem srodstvu preko danskog kralja Kristijana IX.

Godine 1922. njegov amidža je bio prisiljen abdicirati, pa je kralj George V, kralj Ujedinjenog Kraljevstva poslao brod po zbačenu grčku kraljevsku porodicu. Obrazovan je u Njemačkoj i na sjeveru Škotske. Sve četiri Philipove sestre udale su se za njemačke prinčeve koji su bili sumnjičeni za nacizam, što je kasnije loše uticalo na odnos Britanaca prema Philipu.

Brak

Princ Philip u Torontu, Kanada, slikano 1951. godine.

Dana 20. novembra 1947. godine princ Philip je oženio britansku prijestolonasljednicu, princezu Elizabetu. Vjenčanju koje je održano dvije godine po završetku Drugog svjetskog rata nije smjela prisustvovati Philipova njemačka rodbina, odnosno nije prisustvovao niko osim njegove majke. Vjenčanju je odbila prisustvovati i Elizabetina tetka pošto njen mlađi brat i Elizabetin amidža, Edvard, vojvoda od Windsora, nije bio pozvan zbog svoga braka sa Wallis Warfield. Nešto prije vjenčanja Philip je bio primoran odreći se pravoslavlja i postati član Crkve Engleske,^[b] te opovrgnuti svoju vjernost grčkoj kruni i odreći se titule princa od Grčke i Danske. Do tada princ Filipos uzeo je ime Philip Mountbatten. Odmah zatim je postao britanski građanin i dobio oslovljavanje Vaša Kraljevska Visost, te titulu vojvode od Edinburgha. Njihov brak je bio kontroverzan; princ Philip je rođen kao pravoslavac, a njegove sestre bile su udate za naciste. Navodno su se i Elizabetina majka, kraljica Elizabeth, i nana protivile ovom vjenčanju.^[1] Nedugo nakon vjenčanja princeza Elizabeta i princ Philip su preselili na Maltu, gdje je princ Philip služio u mornarici.

Dana 14. novembra 1948. godine vojvoda i vojvotkinja od Edinburgha su dobili svoje prvo dijete, sina koji je, zahvaljujući intervenciji kralja Georgea VI, bio poznat kao princ Charles od Edinburgha. Naime, kralj George VI je Elizabetinoj djeci posebnim kraljevskim patentom omogućio korištenje prinčevskih titula i oslovljavanja. Pošto su Charles i Elizabetina jedina kćerka Anne (rođ. 15. augusta 1950) u trenutku rođenja bili potomci monarha u ženskoj liniji, nisu automatski imali pravo na titule princa i princeze.^[2]

Suprug kraljice

Princ Philip i kraljica Elizabeta II tokom posjete NASA 2007.

Philipova žena postala je kraljica po smrti njenog oca 1953. godine. Tada je u pitanje došlo ime dinastije kojoj će pripadati njihov sin. Po tradiciji, princ Charles bi pripadao Philipovoj dinastiji, ali Elizabetina nana se oštro protivila mijenjanju imena dinastije. Odlučeno je da će vladarska dinastija nakon Elizabetine smrti ostati dinastija Windsor, iako bi Charles mogao promijeniti ime po svojoj želji, ali da će svi Philipovi potomci koji ne budu članovi kraljevske porodice nositi prezime Windsor-Mountbatten. Nakon Elizabetine krunidbe kraljica i njena porodica su preselili u Buckinghamsku palaču, u centralnom Londonu, gdje je kraljevski par dobio još dva sina: princa Andrewa i princa Edwarda. Nedugo poslije krunidbe kraljica i vojvoda od Edinburgha otišli su na šestomjesečni put oko svijeta, koji je trajao od 1953. do 1954. godine, postavši tako prvi monarh koji je okružio svijet.

Zapamćen je ostao prinčev loš odnos sa nevjestama, Diani Spencer i Sarah Ferguson. Nakon Dianine smrti 1997. godine razne teorije zavjere podržavao je Dodijev otac, Muhamed al-Fajed. Najčešće je glavni lik ovih teorija o zavjeri bio upravo Charlesov otac, Philip, ali se često navodi i ime samog Charlesa.^[3]

Titula

Muž britanske kraljice nikada automatski nije dobio titulu niti poziciju u kraljevstvu, pa tako nije ni Philip. Kraljica Elizabeta II je po svom dolasku na tron Philipu osigurala prednost nad svim muškarcima u kraljevstvu osim nje, te mu 1957. godine dala titulu princa. Prikladna titula za princa Philipa je bila razmatrana još otkako je njegova supruga naslijedila tron; titula kralja je odmah odbačena jer se smatra da bi nadmašila Elizabetinu titulu kraljice. Jedini muž kraljice koji je imao zvaničnu titulu kao njen muž bio je Philipov i Elizabetin prapradjed, Albert od Saskokoburga i Gote, kojem je kraljica Viktorija dala titulu princa pratioca. Međutim, kako je Philip imao titulu vojvode od Edinburgha, nikada nije dobio novu kao kraljičin muž.

Napomene

^ Princ Philip, kao i ostali članovi kraljevske porodice, zakonski nema prezime.
^ ...iako po Zakonu o nasljeđivanju supružnik monarha ili osobe u nasljednom nizu samo ne smije biti katolik, što znači da suprug, kao i svaka osoba u nasljednom nizu, može biti bilo koje druge vjere.

Reference

^ "Philip, the one constant through her life". Arhivirano s originala, 25. 2. 2008. Pristupljeno 14. 7. 2021.
^ Letters Patent, 22 October 1948
^ Point-by-point: Al Fayed's claims

Vanjski linkovi

Princ Filip, vojvoda od Edinburgha na Wikimedia Commonsu

[1] Princ Philip, kao i ostali članovi kraljevske porodice, zakonski nema prezime.

[vjera-2] ...iako po Zakonu o nasljeđivanju supružnik monarha ili osobe u nasljednom nizu samo ne smije biti katolik, što znači da suprug, kao i svaka osoba u nasljednom nizu, može biti bilo koje druge vjere.

[BBC-3] "Philip, the one constant through her life". Arhivirano s originala, 25. 2. 2008. Pristupljeno 14. 7. 2021.

[heraldica-4] Letters Patent, 22 October 1948

[newsbbc10-5] Point-by-point: Al Fayed's claims

[a]

[b]

[1]

[2]

[3]